Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doktor Əsəd Oktay, Əsəd bəy Oktay və ya Əsəd bəy Hacıyev (1885, Zinzal[d], Qafqaz diyarı – 25 iyun 1972) — Türkiyə Böyük Millət Məclisinin VII, VIII, IX çağırış millət vəkili, Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyəti Parlamentinin sədri.
| Əsəd Oktay | |
|---|---|
| Əsəd bəy Abdullah ağa oğlu Hacıyev | |
 | |
| 8 mart 1943 – 12 mart 1954 | |
| Seçki dairəsi | — Qars — Qars — Qars |
| Əvvəlki | Ömər Lütfi Küntay |
| Sonrakı | Turqut Göle |
| 17 yanvar 1919 – 13 aprel 1919 | |
| Əvvəlki | vəzifə təsis olundu |
| Sonrakı | vəzifə ləğv olundu |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1885 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 25 iyun 1972 |
| Partiya | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| | |
| Təltifləri | |
Həyatı
Əsəd bəy Ərdəhanın Çıldır bölgəsində yerləşən Zinzal kəndində anadan olmuşdur.Moskva Universiteti tibb fakültəsinin məzunudur. Daxili xəstəliklər üzərinə mütəxəssisdir. Oltu, Qars və Bakı xəstəxanalarında həkim olaraq çalışmışdır.
Əsəd bəy Qars Bələdiyyə həkimi, Qars Məmləkət Xəstəxanası daxili xəstəliklər mütəxəssisi və başhəkimi olaraq da çalışmışdır. Hökumət təbibliyi də etmişdir.
Əsəd bəy 25 iyun 1972-ci ildə 82 yaşında vəfat etmişdir.
Avtobioqrafiyası
Əsəd bəy özü haqqında belə yazmışdır:
 | 1885-ci ildə Çıldırın Zinzal kəndində dünyaya gəldim. Uşaqlığım və gəncliyim Çar Rusiyasında keçdi. O dövrdə Elviye-i Selâsedə ali təhsil alan tək mən idim. İbtidai təhsilimi Çıldırda və Tiflisdə aldım. Orta və tam orta təhsilimi isə Şimali Qafqazda, Stavropolda aldım. İrəvan liseyini birinciliklə, qızıl medalla bitərərək Moskva Universitetinin Tibb fakültəsinə qəbul edildim. 1917-ci ildə həkim olaraq məzun olanda Birinci Dünya müharibəsi davam edirdi. Öz millətimə və məmləkətimə xidmət imkanı tapa bilmək üçün Qafqaz cəbhəsinə təyinatımı etdirdim. Bu dönədə Rusyada inqilab baş verdi və Çarlıq devrildi. Tiflisdə Zaqafqaziya Seymi quruldu. Həmin dövrdə kimsəsiz uşaqları toplama və himayəyə alma ilə məşğul idim. Bakı İslam Xeyriyyə Cəmiyyətinin yardım fəaliyyətində vəzifə tutdum. Rusların çəkilməsiylə Oltudakı hərbi ləvazimatları qoruma altına aldım və ordumuz gələndə sağlam şəkildə təslim verdim. O zamanlar hər millət təşkilatlanırdı. Bizdə yetişmiş münəvvər insan çox az idi. Bunun çətinliklərini yaşadıq. Məsələn, bir rus birliyi cəbhəxanasını bizə vermək istəyirdi, amma bunu ala biləcək adamımız yox idi! Digər tərəfdən ermənilər hər şeyə əl qoyur və sürətlə təşkilatlanaraq bölgəni basğı altında tuturdular. Əsəd Oktay |  |
Ailəsi
Evli olmuşdur, 7 uşağı var idi.
İctimai-siyasi fəaliyyəti
Cənub-Qərbi Qafqaz
5 noyabrda Kağızmanlı Əli Rza bəy, Qarslı Sarı Xəliloğlu Nuhlis, Orenburqlu Tevhiddin bəy Mamlıoğlu, Emin ağa Acalov və Fəxrəddin bəy Piroğlu rəhbərliyində Qars İslam Şurası qurulmuşdur.
14 noyabr 1918-ci ildə Qarsda, indiki Atatürk prospektində yerləşən bələdiyyə binasının altındakı keçmiş Səhiyyə İdarəsinin binasında Birinci Qars Konqresi toplandı. Konqresdə Fəxrəddin bəy Piroğlu başçılığında 8 nəfərlik Müvəqəti Heyət, Emin ağa Acalovun rəhbərliyində isə Milli İslam Şurası Ümumi Mərkəzi qurulmuşdur.
30 noyabr 1918-ci ildə Qarsda keçirilən İkinci Qars Qurultayında Qars, Ərdəhan, Batumdan 60 nəfər təmsilçi iştirak etmişdir. Daha sonra müxtəlif bölgələrdən 10 nəfər daha iştirakçı qatılmışdır. Konqresdə Milli İslam Şurası Hökuməti quruldu.
7 yanvar 1919-cu ildə isə İkinci Ardahan Konqresi keçirilmişdir. Bu konqresi keçmiş konqresin 8 nəfərlik heyəti ilə yanaşı Milli Şura Hökumətinin 12 təmsilçi nümayəndəsi — Axalkələkdən Mehmed Əli bəy, Çıldıdan Doktor Əsəd bəy, Qarsdan İbrahim bəy Cahangirzadə və Həsən bəy Cahangirov, Oltudan Yusif Ziya bəy, Əhməd bəy Şakiroğlu, Mehmet Ramiz bəy, Olurdan Rüstəm bəy Hamşioğlu, Kağızmandan Əli Rza, Şörəyeldən Ağbabalı Hacıabbasoğlu və Kərbəlayi Məmməd bəy də qatılmışdır. Konqresdə Cənub-Qərbi Qafqaz Müvəqqəti Milli Hökumətini qurmaq üçün büyük konqres təşkil etmək, erməni-gürcü birləşmələrinə qarşı vuruşma, Batumda yayımlanan "Səda-yi Millət", Trabzondakı "İstiqbal", Ərzurumdakı "Albayraq" qəzetləri vasitəsilə məlumatlandırma və bir neə başqa qərar alınmışdır.
17 yanvar 1919-cu il tarixində 131 nümayəndənin iştirakı ilə Böyük Qars Konqresi təşkil olundu. Konqres Doktor Əsəd bəyin rəhbərliyində topanmışdır. Konqresə Qars, Ərdəhan, Batum, Naxçıvan, Ordubad, Culfa, Axısqa, Axalkələkdən nümayəndələr gəlmişdir. Konqresdə Cənub-Qərbi Qafqaz Müvəqqəti Hökuməti elan olunmuşdur. 18 yanvar tarixində Batumdan gələn Uçaksa vəkilləri də hökumətə birləşmişdir. 25 mart 1919 tarixində hökumətin adı Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyəti adını almışdır Həmin vaxtdan Cümhuriyyətin Parlamenti olan "Şura" işə başlamışdır. Parlamentin sədri Əsəd Oktay seçilmişdir. 27 mart tarixində parlament hökuməti təsdiq etmiş, hökumətin başçısı İbrahim bəy Cahangirzadə seçilmişdir. 10 nazirlik və 4 idarə təşkil olunmuşdur.
Türkiyə
13 aprel 1919-cu ildə Cənub-Qərbi Qafqaz Cümhuriyyətinin ingilis ordusu tərəfindən dağıdılmasıyla Əsəd Oktay Qarsa keçmiş və orada fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin VII, VIII, IX çağırışlarının Qarsdan Cümhuriyyət Xalq Partiyası namizədi olaraq millət vəkili seçilmişdir. O, üç çağırış ərzində 38 dəfə çıxış etmişdir.
Əsəd bəy Türk Ocaqları Himayeyi-Etfal, Qızılay, Xalq Evi kimi qurumların da üzvü olmuşdur.
Mükafatları
- ilə təltif olunmuşdur.
Xatirəsi
- Ardahanın Çıldır ilçəsində bir prospekt Dr. Esat Oktay adı ilə adlandırılıb.
- Çıldırdakı evi hal-hazırda viranə haldadır.
İstinadlar
- "Elviye-i Selâse'nin Son Yılları - II" (PDF). Bizim Ahıska dergisi. 2016-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Arxivlənmiş surət" (PDF). 2016-01-31 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- . tbmm.gov.tr. 31 oktyabr 2012. 9 Aralık 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. (#invalid_param_val)
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
- "Arxivlənmiş surət". 2021-02-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-23.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Doktor Esed Oktay Esed bey Oktay ve ya Esed bey Haciyev 1885 Zinzal d Qafqaz diyari 25 iyun 1972 Turkiye Boyuk Millet Meclisinin VII VIII IX cagiris millet vekili Cenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti Parlamentinin sedri Esed OktayEsed bey Abdullah aga oglu HaciyevTurkiye Boyuk Millet Meclisinin VII VIII ve IX cagiris millet vekili8 mart 1943 12 mart 1954Secki dairesi Qars Qars QarsEvvelkiOmer Lutfi KuntaySonrakiTurqut GoleCenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti Parlamentinin sedri17 yanvar 1919 13 aprel 1919Evvelkivezife tesis olunduSonrakivezife legv olunduSexsi melumatlarDogum tarixi 1885Dogum yeri Zinzal d Cildir Qars vilayeti Qafqaz diyari Rusiya imperiyasiVefat tarixi 25 iyun 1972 1972 06 25 Partiya CHPTehsili Moskva Dovlet UniversitetiFealiyyeti siyasetciTeltifleriHeyatiEsed bey Erdehanin Cildir bolgesinde yerlesen Zinzal kendinde anadan olmusdur Moskva Universiteti tibb fakultesinin mezunudur Daxili xestelikler uzerine mutexessisdir Oltu Qars ve Baki xestexanalarinda hekim olaraq calismisdir Esed bey Qars Belediyye hekimi Qars Memleket Xestexanasi daxili xestelikler mutexessisi ve bashekimi olaraq da calismisdir Hokumet tebibliyi de etmisdir Esed bey 25 iyun 1972 ci ilde 82 yasinda vefat etmisdir Avtobioqrafiyasi Esed bey ozu haqqinda bele yazmisdir 1885 ci ilde Cildirin Zinzal kendinde dunyaya geldim Usaqligim ve gencliyim Car Rusiyasinda kecdi O dovrde Elviye i Selasede ali tehsil alan tek men idim Ibtidai tehsilimi Cildirda ve Tiflisde aldim Orta ve tam orta tehsilimi ise Simali Qafqazda Stavropolda aldim Irevan liseyini birincilikle qizil medalla bitererek Moskva Universitetinin Tibb fakultesine qebul edildim 1917 ci ilde hekim olaraq mezun olanda Birinci Dunya muharibesi davam edirdi Oz milletime ve memleketime xidmet imkani tapa bilmek ucun Qafqaz cebhesine teyinatimi etdirdim Bu donede Rusyada inqilab bas verdi ve Carliq devrildi Tiflisde Zaqafqaziya Seymi quruldu Hemin dovrde kimsesiz usaqlari toplama ve himayeye alma ile mesgul idim Baki Islam Xeyriyye Cemiyyetinin yardim fealiyyetinde vezife tutdum Ruslarin cekilmesiyle Oltudaki herbi levazimatlari qoruma altina aldim ve ordumuz gelende saglam sekilde teslim verdim O zamanlar her millet teskilatlanirdi Bizde yetismis munevver insan cox az idi Bunun cetinliklerini yasadiq Meselen bir rus birliyi cebhexanasini bize vermek isteyirdi amma bunu ala bilecek adamimiz yox idi Diger terefden ermeniler her seye el qoyur ve suretle teskilatlanaraq bolgeni basgi altinda tuturdular Esed OktayAilesi Evli olmusdur 7 usagi var idi Ictimai siyasi fealiyyetiCenub Qerbi Qafqaz 5 noyabrda Kagizmanli Eli Rza bey Qarsli Sari Xeliloglu Nuhlis Orenburqlu Tevhiddin bey Mamlioglu Emin aga Acalov ve Fexreddin bey Piroglu rehberliyinde Qars Islam Surasi qurulmusdur 14 noyabr 1918 ci ilde Qarsda indiki Ataturk prospektinde yerlesen belediyye binasinin altindaki kecmis Sehiyye Idaresinin binasinda Birinci Qars Konqresi toplandi Konqresde Fexreddin bey Piroglu basciliginda 8 neferlik Muveqeti Heyet Emin aga Acalovun rehberliyinde ise Milli Islam Surasi Umumi Merkezi qurulmusdur 30 noyabr 1918 ci ilde Qarsda kecirilen Ikinci Qars Qurultayinda Qars Erdehan Batumdan 60 nefer temsilci istirak etmisdir Daha sonra muxtelif bolgelerden 10 nefer daha istirakci qatilmisdir Konqresde Milli Islam Surasi Hokumeti quruldu 7 yanvar 1919 cu ilde ise Ikinci Ardahan Konqresi kecirilmisdir Bu konqresi kecmis konqresin 8 neferlik heyeti ile yanasi Milli Sura Hokumetinin 12 temsilci numayendesi Axalkelekden Mehmed Eli bey Cildidan Doktor Esed bey Qarsdan Ibrahim bey Cahangirzade ve Hesen bey Cahangirov Oltudan Yusif Ziya bey Ehmed bey Sakiroglu Mehmet Ramiz bey Olurdan Rustem bey Hamsioglu Kagizmandan Eli Rza Soreyelden Agbabali Haciabbasoglu ve Kerbelayi Memmed bey de qatilmisdir Konqresde Cenub Qerbi Qafqaz Muveqqeti Milli Hokumetini qurmaq ucun buyuk konqres teskil etmek ermeni gurcu birlesmelerine qarsi vurusma Batumda yayimlanan Seda yi Millet Trabzondaki Istiqbal Erzurumdaki Albayraq qezetleri vasitesile melumatlandirma ve bir nee basqa qerar alinmisdir 17 yanvar 1919 cu il tarixinde 131 numayendenin istiraki ile Boyuk Qars Konqresi teskil olundu Konqres Doktor Esed beyin rehberliyinde topanmisdir Konqrese Qars Erdehan Batum Naxcivan Ordubad Culfa Axisqa Axalkelekden numayendeler gelmisdir Konqresde Cenub Qerbi Qafqaz Muveqqeti Hokumeti elan olunmusdur 18 yanvar tarixinde Batumdan gelen Ucaksa vekilleri de hokumete birlesmisdir 25 mart 1919 tarixinde hokumetin adi Cenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyeti adini almisdir Hemin vaxtdan Cumhuriyyetin Parlamenti olan Sura ise baslamisdir Parlamentin sedri Esed Oktay secilmisdir 27 mart tarixinde parlament hokumeti tesdiq etmis hokumetin bascisi Ibrahim bey Cahangirzade secilmisdir 10 nazirlik ve 4 idare teskil olunmusdur Turkiye 13 aprel 1919 cu ilde Cenub Qerbi Qafqaz Cumhuriyyetinin ingilis ordusu terefinden dagidilmasiyla Esed Oktay Qarsa kecmis ve orada fealiyyet gostermeye baslamisdir Turkiye Boyuk Millet Meclisinin VII VIII IX cagirislarinin Qarsdan Cumhuriyyet Xalq Partiyasi namizedi olaraq millet vekili secilmisdir O uc cagiris erzinde 38 defe cixis etmisdir Esed bey Turk Ocaqlari Himayeyi Etfal Qizilay Xalq Evi kimi qurumlarin da uzvu olmusdur MukafatlariIstiqlal Medali ile teltif olunmusdur XatiresiArdahanin Cildir ilcesinde bir prospekt Dr Esat Oktay adi ile adlandirilib Cildirdaki evi hal hazirda virane haldadir Istinadlar Elviye i Selase nin Son Yillari II PDF Bizim Ahiska dergisi 2016 01 31 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 08 23 Arxivlenmis suret PDF 2016 01 31 tarixinde PDF Istifade tarixi 2021 08 23 Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 tbmm gov tr 31 oktyabr 2012 9 Aralik 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib invalid param val Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 Arxivlenmis suret 2021 08 23 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23 Arxivlenmis suret 2021 02 14 tarixinde Istifade tarixi 2021 08 23