Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hüseynpaşa xan Məhəmmədsadıq xan oğlu Bahadurlu (1855-1917) — İran şahı Məhəmmədəli şahın saray vəziri.
| Əmir Bahaduri-Cəng | |
|---|---|
| Hüseynpaşa xan Məhəmmədsadıq xan oğlu Bahadurlu | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | , Qaradağ vilayəti, Cənubi Azərbaycan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Tehran, İran |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Həyatı
Hüseynpaşa xan Məhəmmədsadıq xan oğlu 1855-ci ildə Qaradağ vilayətinin kəndində anadan olmuşdu. Tanınmış Bahadurlular nəslindəndir. Bu soy zamanı Qarabağdan mühacirət edib.
Hüseynpaşa xan mükəmməl təhsil almışdı. Təbrizə yollanıb vəliəhd Müzəffərəddin mirzəyə xidmət etmişdi. 1884-cü ildə yüzbaşı, 1886-cı ildə qullarağasıbaşı, 1891-ci ildə acudanbaşı rütbəsinə, 1892-ci ildə Əmir Bahaduri-Cəng ləqəbinə layiq görülmüşdü.
Müzəffərəddin şah 1896-cı ildə Nizamüssəltənə Abdulla xan Qacar keşikçibaşının yerinə təyin etdi. Şah qvardiyasının rəisi oldu.
Hüseynpaşa xan Əmir Bahaduri-Cəng 1903-cü ildə sərdar rütbəsinə layiq görüldü. 1905-ci ildə Mirzə Mahmud xan Həkimülülmülk yerinə saray naziri təyin edildi. O, İran ordusunun komandanı kimi Kirman, İsfahan və Fars əyalətlərində reyd keçirmişdi.
Bu "cəng bahaduru" öz cəngavərliyini xalqa və demokratiyaya göstərdi. Məclisi topa tutdu.
Vətənpərvər ruhanilərin və ağsaqqalların məsləhəti ilə 1905-ci ilin dekabrın 14-də kütlə Tehran yaxınlığındakı "Şah Əbdüləzim" ziyarətgahına toplaşıb, etiraz əlaməti olaraq, bəstə oturdular. Baş nazir Eynüddövləin göndərişi ilə Əmir Bahadur bəstə oturanların üzərinə qoşun çəkdisə də, onları bəstdən çəkindirə bilmədi. Bəstə oturanların 8 maddədən ibarət tələbləri 1906-cı il yanvarın 10-da qəbul olunduqdan sonra bu aksiya dayandırıldı və bəstə oturanlar yanvarın 12-də bəstə oturanlar qalib qüvvə kimi təntənə ilə Tehrana döndülər. Az keçmədən dövlətin bəstə oturanlara güzəştə getməsinin hiylə olduğu bəlli oldu. Özündə göc toplayan rejim bəstə oturanları təqib etməyə, onları pərən-pərən salmağa başladı.
Yeni məclis yarananda Hüseynpaşa xan məclisi hərbi nazirliyinin tabeliyinə verilməsini tələb etdi. Ondan məclisin sədri məsələsini soruşanda qılıncını göstərib demişdi: "Sizin gələcək məclisinizin başçısı bu olacaq". 1909-cu ildə Məhəmmədəli şah devriləndə, təcili çıxarılması vacib olan iki nazirdən biri o idi.
Məhəmmədəmin Rəsulzadə onun haqqında yazır: "Son zamanlar Tehranın vəziyyəti bu kibi niyətlər, xülyalar bəsləməgə görünüyor ki, olduqca müsaiddir. Bunun böylə olmasına Məhəmmədəli şahın ən sadiq yavrularından sabiq hərbiyyə vəziri Əmir Bahadırın Tehrana gəlmiş olduğudur. Əmir Bahadır o məşhur Əmir Bahadır cəngdir ki, məşrutiyyət əleyhinə gördügü İqdamatda Məhəmmədəli şahın "əcinnə"lərindən biri, həm də birincisi idi. Əmir Bahadır 1909-cu ildə Tehranın məşrutiyyətpərəstlər tərəfindən alınmasından sonrasının yaylağı olan Zərkəndə sarayında bəstdə oturub, sonra inqilab hökuməti tərəfindən İran xaricinə tərd edilmiş idi. Əmir Bahadır son zamanlara qədər Vyanada olub restorançılıq ediyordu. 1911-ci ildə Məhəmmədəli şahın Mazandarana keçib də orada təkrar bir hərəkəti-irticaiyyə başladığı zamanlar, hər kəs Əmir Bahadır cəngində İrana gəlməsinə müntəzir ikən, Əmir "ağır oturub batman gəlmişdi". Hətta, hər kəscə qaba, siyasətdən anlamaz, idrakdan məhrum, bütün məziyyəti yalnız "Şahnamə"yi əzbər oxumaqdan ibarət bilinmiş ikən, bu "restorançı vəzir", o zaman böyük bir zəkavati-siyasiyyə göstərmiş, (məşhurdur) şah tərəfindən İrana getmək üçün kəndisinə vaqe olan təklifə "bu səfərdən faidə görməzsən" demişdi. O səfər də "əldən çıxmış iqtidari qaytarmaq təşəbbüsünü faidəsiz" görən Əmirin bu dəfə "Məhəmmədəli şahı istiyoruz zamanında – birdən-birə Tehran üfüqündə "parlaması" bir az mənidar kibi görünüyor".
Hüseynpaşa xan Əmir Bahaduri-Cəng 1917-ci ildə vəfat edib.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qarşı yatan Qaradağ. Bakı: "Ozan", 1998, 192 səh.
- Ənvər Çingizoğlu. Qaradağlılar. Bakı: "Şuşa", 2008, 160 səh.
- Ənvər Çingizoğlu, Məşrutə ensiklopediyası, Bakı, 2011. 624 səh.
İstinadlar
- Mehdi Bamdad, Şərhe hale recale İran, I cild, Tehran, səh.384.
- M.Rəsulzadə, "Açıq söz", 23 fevral 1916, №118
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Hüseynpaşa xan
- BAHĀDOR JANG, AMIR, ḤOSAYN PASHA KHAN
 | Şəxs və ya bioqrafiya haqqında olan bu məqalə halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huseynpasa xan Mehemmedsadiq xan oglu Bahadurlu 1855 1917 Iran sahi Mehemmedeli sahin saray veziri Emir Bahaduri CengHuseynpasa xan Mehemmedsadiq xan oglu BahadurluDogum tarixi 1855Dogum yeri Qaradag vilayeti Cenubi AzerbaycanVefat tarixi 1917Vefat yeri Tehran IranFealiyyeti siyasetciHeyatiHuseynpasa xan Mehemmedsadiq xan oglu 1855 ci ilde Qaradag vilayetinin kendinde anadan olmusdu Taninmis Bahadurlular neslindendir Bu soy zamani Qarabagdan muhaciret edib Huseynpasa xan mukemmel tehsil almisdi Tebrize yollanib veliehd Muzeffereddin mirzeye xidmet etmisdi 1884 cu ilde yuzbasi 1886 ci ilde qullaragasibasi 1891 ci ilde acudanbasi rutbesine 1892 ci ilde Emir Bahaduri Ceng leqebine layiq gorulmusdu Muzeffereddin sah 1896 ci ilde Nizamusseltene Abdulla xan Qacar kesikcibasinin yerine teyin etdi Sah qvardiyasinin reisi oldu Huseynpasa xan Emir Bahaduri Ceng 1903 cu ilde serdar rutbesine layiq goruldu 1905 ci ilde Mirze Mahmud xan Hekimululmulk yerine saray naziri teyin edildi O Iran ordusunun komandani kimi Kirman Isfahan ve Fars eyaletlerinde reyd kecirmisdi Bu ceng bahaduru oz cengaverliyini xalqa ve demokratiyaya gosterdi Meclisi topa tutdu Vetenperver ruhanilerin ve agsaqqallarin mesleheti ile 1905 ci ilin dekabrin 14 de kutle Tehran yaxinligindaki Sah Ebdulezim ziyaretgahina toplasib etiraz elameti olaraq beste oturdular Bas nazir Eynuddovlein gonderisi ile Emir Bahadur beste oturanlarin uzerine qosun cekdise de onlari bestden cekindire bilmedi Beste oturanlarin 8 maddeden ibaret telebleri 1906 ci il yanvarin 10 da qebul olunduqdan sonra bu aksiya dayandirildi ve beste oturanlar yanvarin 12 de beste oturanlar qalib quvve kimi tentene ile Tehrana donduler Az kecmeden dovletin beste oturanlara guzeste getmesinin hiyle oldugu belli oldu Ozunde goc toplayan rejim beste oturanlari teqib etmeye onlari peren peren salmaga basladi Yeni meclis yarananda Huseynpasa xan meclisi herbi nazirliyinin tabeliyine verilmesini teleb etdi Ondan meclisin sedri meselesini sorusanda qilincini gosterib demisdi Sizin gelecek meclisinizin bascisi bu olacaq 1909 cu ilde Mehemmedeli sah devrilende tecili cixarilmasi vacib olan iki nazirden biri o idi Mehemmedemin Resulzade onun haqqinda yazir Son zamanlar Tehranin veziyyeti bu kibi niyetler xulyalar beslemege gorunuyor ki olduqca musaiddir Bunun boyle olmasina Mehemmedeli sahin en sadiq yavrularindan sabiq herbiyye veziri Emir Bahadirin Tehrana gelmis oldugudur Emir Bahadir o meshur Emir Bahadir cengdir ki mesrutiyyet eleyhine gordugu Iqdamatda Mehemmedeli sahin ecinne lerinden biri hem de birincisi idi Emir Bahadir 1909 cu ilde Tehranin mesrutiyyetperestler terefinden alinmasindan sonrasinin yaylagi olan Zerkende sarayinda bestde oturub sonra inqilab hokumeti terefinden Iran xaricine terd edilmis idi Emir Bahadir son zamanlara qeder Vyanada olub restoranciliq ediyordu 1911 ci ilde Mehemmedeli sahin Mazandarana kecib de orada tekrar bir hereketi irticaiyye basladigi zamanlar her kes Emir Bahadir cenginde Irana gelmesine muntezir iken Emir agir oturub batman gelmisdi Hetta her kesce qaba siyasetden anlamaz idrakdan mehrum butun meziyyeti yalniz Sahname yi ezber oxumaqdan ibaret bilinmis iken bu restoranci vezir o zaman boyuk bir zekavati siyasiyye gostermis meshurdur sah terefinden Irana getmek ucun kendisine vaqe olan teklife bu seferden faide gormezsen demisdi O sefer de elden cixmis iqtidari qaytarmaq tesebbusunu faidesiz goren Emirin bu defe Mehemmedeli sahi istiyoruz zamaninda birden bire Tehran ufuqunde parlamasi bir az menidar kibi gorunuyor Huseynpasa xan Emir Bahaduri Ceng 1917 ci ilde vefat edib MenbeEnver Cingizoglu Qarsi yatan Qaradag Baki Ozan 1998 192 seh Enver Cingizoglu Qaradaglilar Baki Susa 2008 160 seh Enver Cingizoglu Mesrute ensiklopediyasi Baki 2011 624 seh IstinadlarMehdi Bamdad Serhe hale recale Iran I cild Tehran seh 384 M Resulzade Aciq soz 23 fevral 1916 118Hemcinin baxQaradag vilayetiXarici kecidlerHuseynpasa xan BAHADOR JANG AMIR ḤOSAYN PASHA KHAN Sexs ve ya bioqrafiya haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin