Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əmir Abdulla xan Təhmasibi (عبدالله خان امیر طهماسبی) (1881-1928) — Qacarlar dövlətinin generalı, İran Kazak diviziyasının zabiti.
| Əmir Abdulla xan Təhmasibi | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Tehran, İran |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bürucərd, İran |
| Milliyyəti | Türk |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
Həyatı
Əmir Abdulla xan Təhmasibinin ailəsi Şimali Azərbaycandan mühasirət etmişdi. O, 1881-ci ildə Tehran şəhərində doğulmuşdu.
Əmir Abdulla xan Təhmasibi Qacarlar dövləti devriləndən sonra kazak dostu Rza xana xidmət etmişdi. Rza xan hakimiyyətə yiyələnəndən sonra İranda ən varlı adamlardan olan Murtuzaqulu xan Bayatı soymaq qərarına gəldi. Əmir Abdulla xan Təhmasibini onun ardınca göndərib onu həbs etdirdi.
A.Təhmasibi prinsip etibarilə ziyalılara Azərbaycanın və Azərbaycan tayfalarının tarixini yazmağı tapşırmışdı və məsələnin bu cəhəti onun əyalətdə böyük nüfuz və hörmət sahibi olması və onun Rza xanla münasibətlərinin xarakteri ilə izah edilə bilər. A.Mostoufi qeyd edir ki, A.Təhmasibi Azərbaycanda olduğu müddət ərzində (1924-1925), adamların elə hörmət və etibarını qazanmışdı ki, "Azərbaycan dilində söylədiyi nitqləri ilə onları heç bir etiraz etmədən istənilən çətin işə, istənilən fədakarlıq göstərməyə vadar edə bilərdi".
Xacə Nuri isə Rza xanın A.Təhmasibiyə qarşı şübhələrinin artdığını qeyd edir.A.Tahmasibinin Azərbaycan qoşunlarına əyalətdə Qacar sülaləsinin tərəfdarlarının ehtimali çıxışlarının qarşısını almaq üçün komandan təyin edilməsinə baxmayaraq onun özü Rza xanın taxt-taca gedən yolunda ehtimali rəqibinə çevrilmişdi. Rza xan onu Tehrana-geri çağırmağı qərara aldı, "lakin, azərbaycanlılar çoxlu teleqram göndərərək onun getməsinə mane oldular və hökumət əhalinin tələbi ilə razılaşaraq onu bir müddət orda saxlamağa məcbur oldu. Onu oradan geri çağırmaq çətin olduğu üçün Sərdar sepəh (Rza xan - Ə.Ç.) özü ora getdi və oradan Abdulla xanla Kürdüstana hərəkət edib onu oradan Tehrana apardı." Əhalinin A.Təhmasibiyə olan xeyirxah münasibətini bəzi müəlliflər onun şəxsi keyfiyyətləri, köçərilərin özbaşınalığının qarşısını almaq, əyalətdə qayda-qanunun bərqərar edilməsi, burada abadlıq sahəsində gördüyü tədbirlərin təsirliliyi ilə izah edirlər.
A.Təhmasibinin nüfuzuna, görünür, onun azərbaycanlılar qarşısında həmişə azərbaycanca danışması da təsir göstərirdi. Beləliklə, A.Təhmasibi həm özünün gələcək ehtimali dayağını daha dərindən tanımaq, həm də azərbaycanlılar arasında milli, tarixi şüurun geniş yayılmasına yardım etmək üçün Azərbaycan və Azərbaycan tayfalarının tarixini yazmaq tapşırığı verə bilərdi. Əgər, A.Təhmasibinin tapşırığı ilə Təbrizdə yazılmış əlyazmalarının mövcud olması doğrudursa, onda Azərbaycan ziyalılarının bəzi nümayəndələrinin nisbətən inkişaf etmiş tarixi - milli şüura malik olmaları fikri də doğrudur.
Beləliklə, azərbaycanlılar bütövlükdə Qacar sülaləsinin əsas dayağı hesab edilməsə də, Rza xan və onun ətrafındəkilər ilk günlərdən Azərbaycan və azərbaycanlıların yeri və əhəmiyyətini nəzərə almağa çalışırdılar. Həm A.Təhmasibini Azərbaycandan aparmaq, hem də əyalətdə antiqacar çıxışları təşkil etmək məqsədi ilə Rza xan 1925-ci ildə Azərbaycana səfər etdi. Rza xanın tərəfdarları oktyabrın 29- da Təbrizdə Təbrizin Tehranla əlaqəsini kəsdiyini bildirən fitnəkar elamiyyə çap etdilər. Şəhərdə "paytaxta yürüş üçün könüllülər dəstələri "təşkil etməyə" başladılar.
Qaleriya
-
![image]()
Əmir Abdulla xan Təhmasibi kazak komandiri qiyafəsində -
![image]()
Əmir Abdulla xan Təhmasibi kazak komandiri geyimində
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Əmir Abdulla xan Təhmasibi, "Soy" tarixi-etnoqrafik dərgi, 2012, №1, s.48-49.
İstinadlar
- Ənvər Çingizoğlu, Murtuzaqulu xan Bayat, "Soy" dərgisi, 1 (33), Bakı, 2009. səh.45.
- Abdulla Mustovfi, Şərhi zindəgani mən ba tarix,
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- General Abdulla Təhmasibi
- Abdulla xan Əmir Təhmasibi kimdir
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Emir Abdulla xan Tehmasibi عبدالله خان امیر طهماسبی 1881 1928 Qacarlar dovletinin generali Iran Kazak diviziyasinin zabiti Emir Abdulla xan TehmasibiDogum tarixi 1881Dogum yeri Tehran IranVefat tarixi 4 aprel 1928Vefat yeri Burucerd IranMilliyyeti TurkFealiyyeti siyasetciHeyatiEmir Abdulla xan Tehmasibinin ailesi Simali Azerbaycandan muhasiret etmisdi O 1881 ci ilde Tehran seherinde dogulmusdu Emir Abdulla xan Tehmasibi Qacarlar dovleti devrilenden sonra kazak dostu Rza xana xidmet etmisdi Rza xan hakimiyyete yiyelenenden sonra Iranda en varli adamlardan olan Murtuzaqulu xan Bayati soymaq qerarina geldi Emir Abdulla xan Tehmasibini onun ardinca gonderib onu hebs etdirdi A Tehmasibi prinsip etibarile ziyalilara Azerbaycanin ve Azerbaycan tayfalarinin tarixini yazmagi tapsirmisdi ve meselenin bu ceheti onun eyaletde boyuk nufuz ve hormet sahibi olmasi ve onun Rza xanla munasibetlerinin xarakteri ile izah edile biler A Mostoufi qeyd edir ki A Tehmasibi Azerbaycanda oldugu muddet erzinde 1924 1925 adamlarin ele hormet ve etibarini qazanmisdi ki Azerbaycan dilinde soylediyi nitqleri ile onlari hec bir etiraz etmeden istenilen cetin ise istenilen fedakarliq gostermeye vadar ede bilerdi Xace Nuri ise Rza xanin A Tehmasibiye qarsi subhelerinin artdigini qeyd edir A Tahmasibinin Azerbaycan qosunlarina eyaletde Qacar sulalesinin terefdarlarinin ehtimali cixislarinin qarsisini almaq ucun komandan teyin edilmesine baxmayaraq onun ozu Rza xanin taxt taca geden yolunda ehtimali reqibine cevrilmisdi Rza xan onu Tehrana geri cagirmagi qerara aldi lakin azerbaycanlilar coxlu teleqram gondererek onun getmesine mane oldular ve hokumet ehalinin telebi ile razilasaraq onu bir muddet orda saxlamaga mecbur oldu Onu oradan geri cagirmaq cetin oldugu ucun Serdar sepeh Rza xan E C ozu ora getdi ve oradan Abdulla xanla Kurdustana hereket edib onu oradan Tehrana apardi Ehalinin A Tehmasibiye olan xeyirxah munasibetini bezi muellifler onun sexsi keyfiyyetleri kocerilerin ozbasinaliginin qarsisini almaq eyaletde qayda qanunun berqerar edilmesi burada abadliq sahesinde gorduyu tedbirlerin tesirliliyi ile izah edirler A Tehmasibinin nufuzuna gorunur onun azerbaycanlilar qarsisinda hemise azerbaycanca danismasi da tesir gosterirdi Belelikle A Tehmasibi hem ozunun gelecek ehtimali dayagini daha derinden tanimaq hem de azerbaycanlilar arasinda milli tarixi suurun genis yayilmasina yardim etmek ucun Azerbaycan ve Azerbaycan tayfalarinin tarixini yazmaq tapsirigi vere bilerdi Eger A Tehmasibinin tapsirigi ile Tebrizde yazilmis elyazmalarinin movcud olmasi dogrudursa onda Azerbaycan ziyalilarinin bezi numayendelerinin nisbeten inkisaf etmis tarixi milli suura malik olmalari fikri de dogrudur Belelikle azerbaycanlilar butovlukde Qacar sulalesinin esas dayagi hesab edilmese de Rza xan ve onun etrafindekiler ilk gunlerden Azerbaycan ve azerbaycanlilarin yeri ve ehemiyyetini nezere almaga calisirdilar Hem A Tehmasibini Azerbaycandan aparmaq hem de eyaletde antiqacar cixislari teskil etmek meqsedi ile Rza xan 1925 ci ilde Azerbaycana sefer etdi Rza xanin terefdarlari oktyabrin 29 da Tebrizde Tebrizin Tehranla elaqesini kesdiyini bildiren fitnekar elamiyye cap etdiler Seherde paytaxta yurus ucun konulluler desteleri teskil etmeye basladilar QaleriyaEmir Abdulla xan Tehmasibi kazak komandiri qiyafesinde Emir Abdulla xan Tehmasibi kazak komandiri geyimindeMenbeEnver Cingizoglu Emir Abdulla xan Tehmasibi Soy tarixi etnoqrafik dergi 2012 1 s 48 49 IstinadlarEnver Cingizoglu Murtuzaqulu xan Bayat Soy dergisi 1 33 Baki 2009 seh 45 Abdulla Mustovfi Serhi zindegani men ba tarix Hemcinin baxIran Kazak diviziyasiXarici kecidlerGeneral Abdulla Tehmasibi Abdulla xan Emir Tehmasibi kimdir