Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əlillik (lat. invalidus — «gücsüz», in — «yox» + validus — «güclü») — xəstəlik və ya qocalıq nəticəsində əmək qabiliyyətini itirmiş insanın vəziyyətinə deyilir. Fiziki, əqli, duyğu və ya psixi xəstəliyi nəticəsində əlil adamın cəmiyyətdə həyat imkanları məhdud olur. Azərbaycanda əlillərə münasibət sahəsində sosial siyasət — həyatda və cəmiyyətin inkişafında onların fəal iştirak etməsi imkanlarının genişləndirilməsinə, maddi vəziyyətlərinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmişdir.
Əlilliklə bağlı Azərbaycan qanunvericiliyi
- Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası, maddə 38. III - "Hər kəs qanunla müəyyən edilmiş yaş həddinə çatdıqda, xəstəliyinə, əlilliyinə, ailə başçısını itirdiyinə, əmək qabiliyyətini itirdiyinə, işsizliyə görə və qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallarda sosial təminat hüququna malikdir".
- Əlilliyin qarşısının alınması, əlillərin reabilitasiyası və sosial müdafiəsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq anadangəlmə, xəstəlikdən və ya xəsarətdən doğan əqli və ya fiziki qüsurlar nəticəsində həyat fəaliyyəti məhdudlaşan, sosial yardıma və müdafiəyə ehtiyacı olan şəxs tibbi-sosial ekspert komissiyası tərəfindən ekspert müayinəsindən keçirildikdən sonra müvafiq rəy çıxarılması yolu ilə əlil sayılır.
- "Əlilliyin müəyyən olunması meyarlarına dair ƏSASNAMƏ" - Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 1997-ci il 29 avqust tarixli 99 nömrəli qərarı ilə TƏSDİQ EDİLMİŞDİR.
Əlilliyə görə pensiyalar
Əlilliyə görə pensiyalar, orqanizmin funksiyalarının pozulması ilə əlaqədar səhhətin pisləşməsi zamanı əmək qabiliyyətinin tam və ya qismən itirildiyi aşağıdakı hallarda təyin edilir:
a) əmək zədəsi və ya peşə xəstəliyi;
b) ümumi xəstəlik (o cümlədən işlə əlaqədar olmayan zədə);
c) müddətli hərbi və ya alternativ xidmət vəzifələrini yerinə yetirərkən yaralanma, kontuziya, zədələnmə və ya cəbhədə olmaqla əlaqədar xəstələnmə, həmçinin müddətli hərbi xidmət və alternativ xidmət zamanı xəstələnmə.
Əmək qabiliyyətinin itirilməsi dərəcəsindən asılı olaraq əlillik üç qrupa bölünür. Əlillik qrupları və əlilliyin səbəbləri, habelə onun baş verdiyi vaxt həkim-əmək ekspert komissiyaları haqqında Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti tərəfindən təsdiq edilmiş Əsasnaməyə müvafiq surətdə fəaliyyət göstərən həkim-əmək ekspert komissiyası tərəfindən "Əlilliyin müəyyən edilməsinin əsas meyarları haqqında" təlimata uyğun müəyyən olunur.
Əlilliyin hansı növləri var?
Əlillik növlərinə insanın gündəlik ehtiyaclarını və fəaliyyətlərini yerinə yetirmək qabiliyyətinə mane olan və ya azaldan fiziki və əqli qüsurlar daxildir. Bu tip engelli pozğunluqları əlilliyi olan şəxsin gündəlik işlərini yerinə yetirə bilməməsi adlandırmaq olar. Əlillik növləri 8 əsas qrupda araşdırılır və geniş bir alt kateqoriyaya malikdir.
- Görmə məhdudiyyəti olan şəxslər
- Dil və Nitq Deaktivdir
- Əqli və Duygusal Əlilliyi olan şəxs
- Eşitmə məhdudiyyəti ola şəxslər
- Əqli Əlilliyi olan şəxslər
- Xroniki (Xroniki) Xəstəlikləri olanlar
- Ortopedik Əlilliyi olan şəxslər
- Diqqət çatışmazlığı hiperaktivlik pozğunluğu
Əlillik insanın orqanlarına və ya bədən hissələrinə daimi ziyan vura bilər və insanın həyatına birbaşa təsir göstərə bilər. Ümumilikdə üç əsas əlillik qrupu var;
- Bədən quruluşu və funksiyası
- Ətraf Mühit faktorları
- Həyatda iştirak və fəaliyyətlər
İstinadlar
- [1] 2012-08-30 at the Wayback Machine "Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunu" Maddə 24 - 39.
- Engelli Türleri 2022-03-03 at the Wayback Machine engelli.com mənbə linki
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Əlil Təşkilatları İttifaqının (ƏTİ) rəsmi saytı.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Elillik lat invalidus gucsuz in yox validus guclu xestelik ve ya qocaliq neticesinde emek qabiliyyetini itirmis insanin veziyyetine deyilir Fiziki eqli duygu ve ya psixi xesteliyi neticesinde elil adamin cemiyyetde heyat imkanlari mehdud olur Azerbaycanda elillere munasibet sahesinde sosial siyaset heyatda ve cemiyyetin inkisafinda onlarin feal istirak etmesi imkanlarinin genislendirilmesine maddi veziyyetlerinin yaxsilasdirilmasina yoneldilmisdir Elillik isareleri Elillikle bagli Azerbaycan qanunvericiliyiAzerbaycan Respublikasinin Konstitusiyasi madde 38 III Her kes qanunla mueyyen edilmis yas heddine catdiqda xesteliyine elilliyine aile bascisini itirdiyine emek qabiliyyetini itirdiyine issizliye gore ve qanunla nezerde tutulmus diger hallarda sosial teminat huququna malikdir Elilliyin qarsisinin alinmasi elillerin reabilitasiyasi ve sosial mudafiesi haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Qanununa muvafiq olaraq anadangelme xestelikden ve ya xesaretden dogan eqli ve ya fiziki qusurlar neticesinde heyat fealiyyeti mehdudlasan sosial yardima ve mudafieye ehtiyaci olan sexs tibbi sosial ekspert komissiyasi terefinden ekspert muayinesinden kecirildikden sonra muvafiq rey cixarilmasi yolu ile elil sayilir Elilliyin mueyyen olunmasi meyarlarina dair ESASNAME Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 1997 ci il 29 avqust tarixli 99 nomreli qerari ile TESDIQ EDILMISDIR Elilliye gore pensiyalarElilliye gore pensiyalar orqanizmin funksiyalarinin pozulmasi ile elaqedar sehhetin pislesmesi zamani emek qabiliyyetinin tam ve ya qismen itirildiyi asagidaki hallarda teyin edilir a emek zedesi ve ya pese xesteliyi b umumi xestelik o cumleden isle elaqedar olmayan zede c muddetli herbi ve ya alternativ xidmet vezifelerini yerine yetirerken yaralanma kontuziya zedelenme ve ya cebhede olmaqla elaqedar xestelenme hemcinin muddetli herbi xidmet ve alternativ xidmet zamani xestelenme Emek qabiliyyetinin itirilmesi derecesinden asili olaraq elillik uc qrupa bolunur Elillik qruplari ve elilliyin sebebleri habele onun bas verdiyi vaxt hekim emek ekspert komissiyalari haqqinda Azerbaycan Respublikasinin Nazirler Kabineti terefinden tesdiq edilmis Esasnameye muvafiq suretde fealiyyet gosteren hekim emek ekspert komissiyasi terefinden Elilliyin mueyyen edilmesinin esas meyarlari haqqinda telimata uygun mueyyen olunur Elilliyin hansi novleri var Elillik novlerine insanin gundelik ehtiyaclarini ve fealiyyetlerini yerine yetirmek qabiliyyetine mane olan ve ya azaldan fiziki ve eqli qusurlar daxildir Bu tip engelli pozgunluqlari elilliyi olan sexsin gundelik islerini yerine yetire bilmemesi adlandirmaq olar Elillik novleri 8 esas qrupda arasdirilir ve genis bir alt kateqoriyaya malikdir Gorme mehdudiyyeti olan sexsler Dil ve Nitq Deaktivdir Eqli ve Duygusal Elilliyi olan sexs Esitme mehdudiyyeti ola sexsler Eqli Elilliyi olan sexsler Xroniki Xroniki Xestelikleri olanlar Ortopedik Elilliyi olan sexsler Diqqet catismazligi hiperaktivlik pozgunlugu Elillik insanin orqanlarina ve ya beden hisselerine daimi ziyan vura biler ve insanin heyatina birbasa tesir gostere biler Umumilikde uc esas elillik qrupu var Beden qurulusu ve funksiyasi Etraf Muhit faktorlari Heyatda istirak ve fealiyyetlerIstinadlar 1 2012 08 30 at the Wayback Machine Vetendaslarin pensiya teminati haqqinda Azerbaycan Respublikasinin qanunu Madde 24 39 Engelli Turleri 2022 03 03 at the Wayback Machine engelli com menbe linkiXarici kecidlerAzerbaycan Respublikasi Elil Teskilatlari Ittifaqinin ETI resmi sayti Vikimenbede Elilliyin mueyyen olunmasi meyarlarina dair esasname ile elaqeli melumatlar var