Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Əl-Əzhər məscidi (ərəb. جامع الأزهر الشريف — parlaq məscid) — Misirin ən qədim məscidlərindən biri.
| Əl-Əzhər məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Misir |
| Şəhər | Qahirə |
| Yerləşir | əl-Qahirə mühafəzəsi[d], Qahirə |
| Tikilmə tarixi | 972 |
| Üslubu | |
| Vəziyyəti | stabil |
| | |
 Kompleksin planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
sülaləsinin hakimiyyəti dövründə 972-ci ildə (hicri təqvimi ilə 361-ci il, Ramazan ayının 7-də) Əzhər məscidində iki il davam edən tikintinin yekunlaşmasına həsr olunmuş ilk xütbə oxundu. Əzhər universitetinin adı da Fatimilər sülaləsinin adı kimi Həzrəti Peyğəmbərin qızı Fatimeyi-Zəhranın şərəfinə qoyulmuşdu. 16 il sonra, əl-Əziz əl-Fatimi Billah Misirin hökmdarı olduqda cəmiyyətdə şiəlik ideyalarının yayılması məqsədilə məscidi universitetə çevirdi. Lakin 1172-ci ildə Fatimilər sülaləsinin Misirdə hakimiyyətinə son qoyur və Əzhər universiteti yalnız Misirdə deyil, bütün İslam dünyasında sünniliyin ən əhəmiyyətli mərkəzlərindən biri halına gəlir. Misirin hökmdarları həmişə öz siyasi məqsədlərini həll etmək üçün Əzhərin dəstəyini qazanmağa cəhd edirdilər.
Əyyubilər dövləti
Əyyubilərin hakimiyyəti dövründə sünnilik olduqca güclənmişdi. Bu dövrdə dörd fiqh məktəbi (hənəfilik, şafeilik, malikilik, hənbəlilik) üzrə təhsil verən yeni tədris müəssisələri yaradıldı. Səlahəddin əl-Əyyubi Əzhərdə cümə xütbələrini qadağan etdi və daha sonra məscidi bağladı. Məscid vəqf (İslam hüququnda dövlət və mülki şəxslər tərəfindən dini və ya xeyriyyə məqsədləri üçün verilən əmlak) statusunu itirib, tamamilə İslam universiteti halına gətirildi.
Məmlüklər
Məmlüklər tədricən feodal cəmiyyətinin hakim təbəqəsi səviyyəsinə yüksəldilər. 1250-ci ildə, Səlahəddinin varisləri olan Əyyubilərin üzvləri arasında çəkişmələr başlandı, nəticədə, məmlüklər saray çevrilişi edərək öz sultanları Müiz Aybəy Sultanı (1250-1257) hakimiyyətə gətirdilər. Bu dövrdə Əzhərin rolu yenidən artdı, yeni tədris binaları inşa edildi, ləvazimat alındı. Çəkişmələr dayandıqdan 17 il sonra, 1267-ci ildə Əzhərdə ilk cümə namazı qılındı. Tarixçilər bu hadisəni haqlı olaraq Sultan Bəybars hakimiyyətinin ən yaxşı günlərindən biri adlandırmışdılar. Hicri təqvimi ilə VIII əsrdən başlayaraq Əzhər mühüm intellektual və mədəni mərkəz halına gəlir, İslam dünyasının tələbə və alimlərini özünə cəlb edir.
Osmanlı dövrü
Məscidin əsaslı təmirini, təchizat və təminatını, eləcə də yeni tədris binaların tikintisini öhdəsinə götürən Osmanlı xilafəti dövründə də Əzhər öz aparıcı rolunu qoruyub saxlamışdı. Universitetin tələbələri dərs vəsaiti və digər əsas ehtiyac əşyaları şəklində yardım alırdılar. Bu günə qədər mövcud olan yeni bir vəzifə də təsis olunur: Əzhər şeyxi. Bu vəzifəni ilk olaraq daşıyan Məhəmməd ibn Abdullah əl-Huraşi idi.
1798-ci il Napoleon Bonapartın Misir kampaniyası zamanı Əzhər xalq kütlələrini fransız işğalçılarına qarşı mübarizəyə ruhlandırırdı. Alimlərin bir çoxu işğalçılarla əməkdaşlıqdan imtina etmiş və Birinci Qahirə üsyanında fəal iştirak etmişdi. Üsyançıların müqavimətini qırmaq üçün fransızlar öncə artilleriya atəşinə tutmaqla universitetə hücum etdilər. Uğurlu süvari hücumundan sonra fransız qüvvələri çox sayda alimi əsir aldı. Bu alimlərin bəziləri sonradan ölüm hökmünə məhkum olundu.
Əzhər 16 Şəvval 1214-cü hicri ilində (1800-ci ili) başlanan və 33 gün davam edən İkinci Qahirə üsyanının da mərkəzinə çevrilmişdi. Bu üsyanın rəhbərləri Əzhərin şeyxləri Məhəmməd Sədat və Ömər Məkram idi. Amansız döyüşlərdən sonra fransız ordusu məğlub edildi. Napoleon ordusunun baş komandanı Jan-Batist Kleber Əzhərin 24 yaşlı tələbəsi Süleyman Hələbi tərəfindən xəncərlə öldürüldü.
Misirin Britaniya qoşunları tərəfindən işğalı zamanı Əzhər şeyxi işğalçılara qarşı silahlı mübarizə vəzifəsi barədə bir sıra fitvalar verdi.
Əzhər və İyul inqilabı
1953-cü il iyulun 23-də Misir hərbiçiləri çevriliş edərək monarxiyaya son qoydular. Tezliklə hərbi elita universitetin əmlakını (vəqfləri) ələ keçirdi. Universitet öz müstəqilliyini itirib dövlət müəssisəsinə çevrildi. 1953-cü il sentyabrın 21-də hökumət mülki işlərə baxan şəriət məhkəmələrinin ləğv olunmasına dair fərman imzaladı. 1961-ci ildə Əzhər şeyxi və onun müavininə dövlət başçısı vəzifəsinə seçilmək hüququ verən qanun qəbul edildi.
Əzhər və 2011-ci il Yanvar inqilabı
Prezident Hüsni Mübarəkin çoxillik iqtidarının sonlarına yaxın Əzhər şeyxi Səid ət-Təntavi Misir diktatorunun sözün əsl mənasında yaxınına çevrilmişdi. Onun varisi Əhməd əl-Təyyib də Hüsni Mübarəkin devrilməsini tələb edən inqilabçı kütləyə qarşı mübarizədə dövlət orqanlarına fəal dəstək göstərirdi. Ət-Təyyibin nümayişlərdə iştirakı qadağan edən fitva verməsinə baxmayaraq, universitet müəllimlərinin və tələbələrinin əksəriyyəti etirazçılara qoşuldular. Bu hərəkat Mübarəkin devrilməsi ilə sona çatdı.
General Sisinin həyata keçirdiyi hərbi çevriliş zamanı Əzhər şeyxi Əhməd Təyyib Misirin ilk seçilmiş prezidenti Məhəmməd Mürsini devirən sui-qəsdçilərin sırasında oldu. Əhməd Təyyib bu hərəkətini “iki ziyandan yüngülünün seçilməsi” kimi izah etmişdi.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin El Ezher mescidi ereb جامع الأزهر الشريف parlaq mescid Misirin en qedim mescidlerinden biri El Ezher mescidi30 02 45 sm e 31 15 45 s u Olke MisirSeher QahireYerlesir el Qahire muhafezesi d QahireTikilme tarixi 972UslubuVeziyyeti stabilEl Ezher mescidiKompleksin plani Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixisulalesinin hakimiyyeti dovrunde 972 ci ilde hicri teqvimi ile 361 ci il Ramazan ayinin 7 de Ezher mescidinde iki il davam eden tikintinin yekunlasmasina hesr olunmus ilk xutbe oxundu Ezher universitetinin adi da Fatimiler sulalesinin adi kimi Hezreti Peygemberin qizi Fatimeyi Zehranin serefine qoyulmusdu 16 il sonra el Eziz el Fatimi Billah Misirin hokmdari olduqda cemiyyetde sielik ideyalarinin yayilmasi meqsedile mescidi universitete cevirdi Lakin 1172 ci ilde Fatimiler sulalesinin Misirde hakimiyyetine son qoyur ve Ezher universiteti yalniz Misirde deyil butun Islam dunyasinda sunniliyin en ehemiyyetli merkezlerinden biri halina gelir Misirin hokmdarlari hemise oz siyasi meqsedlerini hell etmek ucun Ezherin desteyini qazanmaga cehd edirdiler Eyyubiler dovleti Eyyubilerin hakimiyyeti dovrunde sunnilik olduqca guclenmisdi Bu dovrde dord fiqh mektebi henefilik safeilik malikilik henbelilik uzre tehsil veren yeni tedris muessiseleri yaradildi Selaheddin el Eyyubi Ezherde cume xutbelerini qadagan etdi ve daha sonra mescidi bagladi Mescid veqf Islam huququnda dovlet ve mulki sexsler terefinden dini ve ya xeyriyye meqsedleri ucun verilen emlak statusunu itirib tamamile Islam universiteti halina getirildi Memlukler Memlukler tedricen feodal cemiyyetinin hakim tebeqesi seviyyesine yukseldiler 1250 ci ilde Selaheddinin varisleri olan Eyyubilerin uzvleri arasinda cekismeler baslandi neticede memlukler saray cevrilisi ederek oz sultanlari Muiz Aybey Sultani 1250 1257 hakimiyyete getirdiler Bu dovrde Ezherin rolu yeniden artdi yeni tedris binalari insa edildi levazimat alindi Cekismeler dayandiqdan 17 il sonra 1267 ci ilde Ezherde ilk cume namazi qilindi Tarixciler bu hadiseni haqli olaraq Sultan Beybars hakimiyyetinin en yaxsi gunlerinden biri adlandirmisdilar Hicri teqvimi ile VIII esrden baslayaraq Ezher muhum intellektual ve medeni merkez halina gelir Islam dunyasinin telebe ve alimlerini ozune celb edir Osmanli dovru Mescidin esasli temirini techizat ve teminatini elece de yeni tedris binalarin tikintisini ohdesine goturen Osmanli xilafeti dovrunde de Ezher oz aparici rolunu qoruyub saxlamisdi Universitetin telebeleri ders vesaiti ve diger esas ehtiyac esyalari seklinde yardim alirdilar Bu gune qeder movcud olan yeni bir vezife de tesis olunur Ezher seyxi Bu vezifeni ilk olaraq dasiyan Mehemmed ibn Abdullah el Hurasi idi 1798 ci il Napoleon Bonapartin Misir kampaniyasi zamani Ezher xalq kutlelerini fransiz isgalcilarina qarsi mubarizeye ruhlandirirdi Alimlerin bir coxu isgalcilarla emekdasliqdan imtina etmis ve Birinci Qahire usyaninda feal istirak etmisdi Usyancilarin muqavimetini qirmaq ucun fransizlar once artilleriya atesine tutmaqla universitete hucum etdiler Ugurlu suvari hucumundan sonra fransiz quvveleri cox sayda alimi esir aldi Bu alimlerin bezileri sonradan olum hokmune mehkum olundu Ezher 16 Sevval 1214 cu hicri ilinde 1800 ci ili baslanan ve 33 gun davam eden Ikinci Qahire usyaninin da merkezine cevrilmisdi Bu usyanin rehberleri Ezherin seyxleri Mehemmed Sedat ve Omer Mekram idi Amansiz doyuslerden sonra fransiz ordusu meglub edildi Napoleon ordusunun bas komandani Jan Batist Kleber Ezherin 24 yasli telebesi Suleyman Helebi terefinden xencerle olduruldu Misirin Britaniya qosunlari terefinden isgali zamani Ezher seyxi isgalcilara qarsi silahli mubarize vezifesi barede bir sira fitvalar verdi Ezher ve Iyul inqilabi 1953 cu il iyulun 23 de Misir herbicileri cevrilis ederek monarxiyaya son qoydular Tezlikle herbi elita universitetin emlakini veqfleri ele kecirdi Universitet oz musteqilliyini itirib dovlet muessisesine cevrildi 1953 cu il sentyabrin 21 de hokumet mulki islere baxan seriet mehkemelerinin legv olunmasina dair ferman imzaladi 1961 ci ilde Ezher seyxi ve onun muavinine dovlet bascisi vezifesine secilmek huququ veren qanun qebul edildi Ezher ve 2011 ci il Yanvar inqilabi Prezident Husni Mubarekin coxillik iqtidarinin sonlarina yaxin Ezher seyxi Seid et Tentavi Misir diktatorunun sozun esl menasinda yaxinina cevrilmisdi Onun varisi Ehmed el Teyyib de Husni Mubarekin devrilmesini teleb eden inqilabci kutleye qarsi mubarizede dovlet orqanlarina feal destek gosterirdi Et Teyyibin numayislerde istiraki qadagan eden fitva vermesine baxmayaraq universitet muellimlerinin ve telebelerinin ekseriyyeti etirazcilara qosuldular Bu herekat Mubarekin devrilmesi ile sona catdi General Sisinin heyata kecirdiyi herbi cevrilis zamani Ezher seyxi Ehmed Teyyib Misirin ilk secilmis prezidenti Mehemmed Mursini deviren sui qesdcilerin sirasinda oldu Ehmed Teyyib bu hereketini iki ziyandan yungulunun secilmesi kimi izah etmisdi