Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əfqanıstan əhalisi informasiya mübadiləsi aparmaq və dünya xəbərlərindən təcrid olunmuşlar. 25 ildən artıq davam edən vətəndaş müharibəsi nəticəsində informasiya texnologiyaları sahəsində dövlət proqramı həyata keçirilməmişdir. Hətta, ölkədə kompüterləşmənin səviyyəsini dəqiq göstərmək mümkün deyil.
Əfqanıstanda radio, teleqraf və telefon kimi ilk telekommunikasiya vasitələri ötən əsrin 20-ci illərində meydana çıxmışdır. 1928-ci ildə Əfqanıstan Elektrikrabitə Beynəlxalq İttifaqına qoşuldu. Sonra isə rabitənin inkişafını təmin edən və sahəni tənzimləyən Kommunikasiya Nazirliyi yaradıldı. Nazirlik yaranandan sonra elektrikrabitə vasitələri və servisinin inkişafı gözləndiyi halda, hadisələr tərsinə cərəyan etdi. 1929-cu ildə Kabil radiostansiyası darmadağın edildi. Məhəmməd Nadir şahın rəhbərlik etdiyi zamanlarda əhali köçəri həyat tərzi keçirdiyi halda, rabitənin inkişafına laqeyd münasibət hökm sürürdü. Telekommunikasiyanın inkişaf mərhələsi 1933-cü ildə Məhəmməd Zahir şahın ölkəyə rəhbərlik etdiyi zaman Əfqanıstan iqtisadiyyatında bir sıra dəyişikliklər baş verdi. 1941-ci ildə ölkədə "Əfqanıstan radiosu" yeni radioyayım mərkəzi yaradıldı. Ölkədə hərbi çevrilişlərin hökm sürməsinə baxmayaraq telefon və teleqraf rabitə sistemi fəaliyyət göstərməyə başladı. Lakin bu sistemdən hökumət və bir sıra sənaye maqnatları istifadə edə bilirdilər. 1996-cı ildə taliblərin hakimiyyətə gəlməsi ilə telekommunikasiya növbəti tənəzzülə uğradı. Ölkəyə televiziya, kinematoqraf, musiqi, peyk televiziya antenlərinin gətirilməsi belə qadağan olundu. Beləliklə, XX əsrin əvvəllərində ölkədə əhali üçün kütləvi informasiya vasitəsi "Əfqanıstanın şəriət radiosu" oldu.
1983-cü ildə Əfqanıstanda 31200 telefon xətti mövcud idi, yəni hər bir nəfərə bir telefon düşürdü. 1998-ci ildə ölkə paytaxtı Kabildə 21000 telefon xətti var idi. Ölkədə beynəlxalq rabitə xəttinin məhdud olması nəticəsində Kabil, Məzari-Şərif, Herat, Qəndəhar, Cəlilabad arasında rabitə yerüstü radiorele xətləri və peyk stansiyaları vasitəsilə yaradılırdı.
Ölkədə telekommunikasiyanın inkişaf etdirilməsinin vacibliyini nəzərə alaraq hökumət bir sıra işlər həyata keçirir. Əfqanıstanın Rabitə Nazirliyi telekommunikasiya proqramı çərçivəsində 100 milyon dollar dəyərində 15 layihə hazırlamışdır. Bununla yanaşı, Kabil- Qəndəhar-Məzari-Şərif- Gündüz arasında fiber-optik rabitə kabelinin çəkilişi planlaşdırılıb. Həmçinin Kabil və Qəndəharın Pakistan xətti ilə birləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. ABŞ-nin Beynəlxalq İnkişaf Agentliyi milli telekommunikasiya sistemlərinin yaradılması məqsədilə Əfqanıstan Rabitə Nazirliyinə 14,2 milyon dollar sərmayə ayırmışdır. Bu layihə nəticəsində telefon rabitəsi və internetə qoşulma imkanları genişlənəcək. Əfqanıstan Rabitə nazirinin məlumatına əsasən, telekommunikasiya sisteminin bərpa olunması ilə əlaqədar Ümumdünya Bankı 3 milyon dollar dəyərində qrant ayırmışdır.
2001-ci ildə taliban hərəkatı internetdən istifadəyə qadağa qoymuş və bununla yanaşı, şəbəkədən istifadə edən şəxslərin şəriət qanunlarına uyğun olaraq cəzalandırılması tələbini irəli sürmüşdür. Lakin sonralar ölkədə internetin inkişaf etdirilməsi üçün hökumət xüsusi kompaniyalarını telekommunikasiya bazarına dəvət etməyə başladı. İlk dəfə paytaxtdan kənarda internet Qəndəharda 2003-cü ilin fevralında meydana çıxmışdır. Orada "Atahad" xüsusi kompaniyası yerli telefon xətti vasitəsilə internet xidmətini təqdim edirdi. İlk internet-kafe isə 2002-ci ildə Kabilin "İnterkontinental" mehmanxanasında "Afqan Wireless" kompaniyası tərəfindən təqdim edilməyə başladı. Bu internet-kafe ilk olaraq əfqan parlamentinin nümayəndələri üçün nəzərdə tutulmuşdu. Yüksək sürətli qoşulma məntəqəsi Heratda yerləşir. 2003-cü ilin mart ayında af. internet domeni öz işinə başlamışdır. 2003-cü ildən Kabildə "NEDA" internet provayderi fəaliyyət göstərir. Rus kompaniyası "Rusneftqazstroy" "NEDA" ilə "RNGS-Afqanistan" Birgə Müəssisəsinin yaradılması ilə əlaqədar saziş imzalamışdır. Sazişdə kompaniyanın informasiya texnologiyalarının işində fəal iştirakı da nəzərdə tutulmuşdur. Ölkədə "Qlobaltel" kompaniyası internetə qoşulma, məlumatların ötürülməsi və s. kimi funksiyaları həyata keçirir.
Ölkədə hərbi əməliyyatların aparıldığı bir zamanda "Ericsson" kompaniyası 2002-ci ildə GSM mobil rabitə standartının təqdim olunması üçün Kabildə avadanlıq quraşdırmışdır. 5 min abunəçinin qoşulması ilə bağlı "Ericsson" kompaniyası R250 modeldə 200 telefon aparatını da təqdim etmişdir. Mobil telefon əhalinin ən çox əldə etdiyi əşyadır. "Afqan Wireless Communications" ölkədə ötürücülər quraşdırmışdır. Bundan başqa, kompaniya ölkədə simsiz rabitəni inkişaf etdirmək niyyətindədir. Ölkədə "ROSHAN", "ACC" kimi mobil rabitə operatorları fəaliyyət göstərir.
Əfqanıstanda peyk rabitə sistemindən istifadə edilir. Bu rabitə sistemləri "İnmarsat" və "Globalstar" kompaniyaları tərəfindən həyata keçirilir.
Əfqanıstanda poçt rabitəsi demək olar ki, yox dərəcəsindədir. İlk poçt qovşaqları ölkədə XIX əsrin ortalarında təşkil edilmişdir. Hacıbulla rejiminin süqutundan sonra poçt sistemi tamamilə məhv olmuşdur. yeganə poçt stansiyası "Baxtar" Kabildə fəaliyyət göstərir. Burada xaricə məktub göndərişi 0.4 dollardır və 2 aya çatdırılır.
Mənbə
- ƏFQANISTAN RABİTƏSİ[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Efqanistan ehalisi informasiya mubadilesi aparmaq ve dunya xeberlerinden tecrid olunmuslar 25 ilden artiq davam eden vetendas muharibesi neticesinde informasiya texnologiyalari sahesinde dovlet proqrami heyata kecirilmemisdir Hetta olkede komputerlesmenin seviyyesini deqiq gostermek mumkun deyil Efqanistanda radio teleqraf ve telefon kimi ilk telekommunikasiya vasiteleri oten esrin 20 ci illerinde meydana cixmisdir 1928 ci ilde Efqanistan Elektrikrabite Beynelxalq Ittifaqina qosuldu Sonra ise rabitenin inkisafini temin eden ve saheni tenzimleyen Kommunikasiya Nazirliyi yaradildi Nazirlik yaranandan sonra elektrikrabite vasiteleri ve servisinin inkisafi gozlendiyi halda hadiseler tersine cereyan etdi 1929 cu ilde Kabil radiostansiyasi darmadagin edildi Mehemmed Nadir sahin rehberlik etdiyi zamanlarda ehali koceri heyat terzi kecirdiyi halda rabitenin inkisafina laqeyd munasibet hokm sururdu Telekommunikasiyanin inkisaf merhelesi 1933 cu ilde Mehemmed Zahir sahin olkeye rehberlik etdiyi zaman Efqanistan iqtisadiyyatinda bir sira deyisiklikler bas verdi 1941 ci ilde olkede Efqanistan radiosu yeni radioyayim merkezi yaradildi Olkede herbi cevrilislerin hokm surmesine baxmayaraq telefon ve teleqraf rabite sistemi fealiyyet gostermeye basladi Lakin bu sistemden hokumet ve bir sira senaye maqnatlari istifade ede bilirdiler 1996 ci ilde taliblerin hakimiyyete gelmesi ile telekommunikasiya novbeti tenezzule ugradi Olkeye televiziya kinematoqraf musiqi peyk televiziya antenlerinin getirilmesi bele qadagan olundu Belelikle XX esrin evvellerinde olkede ehali ucun kutlevi informasiya vasitesi Efqanistanin seriet radiosu oldu 1983 cu ilde Efqanistanda 31200 telefon xetti movcud idi yeni her bir nefere bir telefon dusurdu 1998 ci ilde olke paytaxti Kabilde 21000 telefon xetti var idi Olkede beynelxalq rabite xettinin mehdud olmasi neticesinde Kabil Mezari Serif Herat Qendehar Celilabad arasinda rabite yerustu radiorele xetleri ve peyk stansiyalari vasitesile yaradilirdi Olkede telekommunikasiyanin inkisaf etdirilmesinin vacibliyini nezere alaraq hokumet bir sira isler heyata kecirir Efqanistanin Rabite Nazirliyi telekommunikasiya proqrami cercivesinde 100 milyon dollar deyerinde 15 layihe hazirlamisdir Bununla yanasi Kabil Qendehar Mezari Serif Gunduz arasinda fiber optik rabite kabelinin cekilisi planlasdirilib Hemcinin Kabil ve Qendeharin Pakistan xetti ile birlesdirilmesi nezerde tutulmusdur ABS nin Beynelxalq Inkisaf Agentliyi milli telekommunikasiya sistemlerinin yaradilmasi meqsedile Efqanistan Rabite Nazirliyine 14 2 milyon dollar sermaye ayirmisdir Bu layihe neticesinde telefon rabitesi ve internete qosulma imkanlari genislenecek Efqanistan Rabite nazirinin melumatina esasen telekommunikasiya sisteminin berpa olunmasi ile elaqedar Umumdunya Banki 3 milyon dollar deyerinde qrant ayirmisdir 2001 ci ilde taliban herekati internetden istifadeye qadaga qoymus ve bununla yanasi sebekeden istifade eden sexslerin seriet qanunlarina uygun olaraq cezalandirilmasi telebini ireli surmusdur Lakin sonralar olkede internetin inkisaf etdirilmesi ucun hokumet xususi kompaniyalarini telekommunikasiya bazarina devet etmeye basladi Ilk defe paytaxtdan kenarda internet Qendeharda 2003 cu ilin fevralinda meydana cixmisdir Orada Atahad xususi kompaniyasi yerli telefon xetti vasitesile internet xidmetini teqdim edirdi Ilk internet kafe ise 2002 ci ilde Kabilin Interkontinental mehmanxanasinda Afqan Wireless kompaniyasi terefinden teqdim edilmeye basladi Bu internet kafe ilk olaraq efqan parlamentinin numayendeleri ucun nezerde tutulmusdu Yuksek suretli qosulma menteqesi Heratda yerlesir 2003 cu ilin mart ayinda af internet domeni oz isine baslamisdir 2003 cu ilden Kabilde NEDA internet provayderi fealiyyet gosterir Rus kompaniyasi Rusneftqazstroy NEDA ile RNGS Afqanistan Birge Muessisesinin yaradilmasi ile elaqedar sazis imzalamisdir Sazisde kompaniyanin informasiya texnologiyalarinin isinde feal istiraki da nezerde tutulmusdur Olkede Qlobaltel kompaniyasi internete qosulma melumatlarin oturulmesi ve s kimi funksiyalari heyata kecirir Olkede herbi emeliyyatlarin aparildigi bir zamanda Ericsson kompaniyasi 2002 ci ilde GSM mobil rabite standartinin teqdim olunmasi ucun Kabilde avadanliq qurasdirmisdir 5 min abunecinin qosulmasi ile bagli Ericsson kompaniyasi R250 modelde 200 telefon aparatini da teqdim etmisdir Mobil telefon ehalinin en cox elde etdiyi esyadir Afqan Wireless Communications olkede oturuculer qurasdirmisdir Bundan basqa kompaniya olkede simsiz rabiteni inkisaf etdirmek niyyetindedir Olkede ROSHAN ACC kimi mobil rabite operatorlari fealiyyet gosterir Efqanistanda peyk rabite sisteminden istifade edilir Bu rabite sistemleri Inmarsat ve Globalstar kompaniyalari terefinden heyata kecirilir PoctEfqanistanda poct rabitesi demek olar ki yox derecesindedir Ilk poct qovsaqlari olkede XIX esrin ortalarinda teskil edilmisdir Hacibulla rejiminin suqutundan sonra poct sistemi tamamile mehv olmusdur yegane poct stansiyasi Baxtar Kabilde fealiyyet gosterir Burada xarice mektub gonderisi 0 4 dollardir ve 2 aya catdirilir MenbeEFQANISTAN RABITESI olu kecid