Ədalətli rəftar

Ədalətli rəftar (ing. Fair Dealing) — termini əsasən müəllif hüquqları qanunlarında istifadə olunur və əsərin müəllif hüquqları ilə qorunan hissələrindən məhdud, ədalətli şəkildə istifadəni tənzimləyir. Termin, müəllif hüquqlarının pozulmadan əsərin müəyyən hissələrinin istifadə olunmasına imkan yaradır. Ədalətli rəftar xüsusilə təhsil, tədqiqat, xəbər yayımı və tənqid məqsədləri ilə bağlıdır.

Müəyyən bir istifadə "ədalətli" hesab edilə bilmək üçün bir neçə əsas meyar nəzərə alınır:

1. İstifadənin məqsədi — əgər istifadə tədqiqat, təhlil, xəbər yayımı və ya tədris məqsədi daşıyırsa, bu, ədalətli rəftar hesab oluna bilər.
2. Əsərin məzmunu — məhsul ictimaiyyət üçün geniş şəkildə əlçatan olan materiallar üzərində ədalətli rəftar prinsipi daha geniş tətbiq edilə bilər.
3. İstifadənin miqyası — əsərin çox kiçik bir hissəsinin istifadəsi ədalətli sayıla bilər, lakin əsərin tam surətinin çıxarılması adətən bu prinsiplə uyğun gəlmir.
4. İstifadənin təsiri — əsərin kommersiya dəyərinə və ya müəllifin gəlirlərinə mənfi təsir etməməsi də vacib şərtdir. Əgər istifadə əsərin bazardakı satışlarına və ya müəllifin gəlirlərinə zərər verirsə, bu, ədalətli rəftar sayılmaya bilər.

Beləliklə, "ədalətli rəftar" müəllif hüquqları qanununda balans yaradan bir vasitədir və istifadəçilərə, müəllifin icazəsi olmadan da müəyyən şərtlər daxilində əsərdən yararlanmağa imkan verir.

İstinadlar

1. "Copyright Amendment Act 2006 (No. 158, 2006)". AustLII. 2012-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-09.
2. "Copyright Act 1968 - Sect 41 Fair dealing for purpose of criticism or review". AustLII. 2019-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-09.
3. "Copyright Act 1968 - Sect 43 Reproduction for purpose of judicial proceedings or professional advice". AustLII. 2019-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-09.
4. "Copyright Act 1968 - Sect 41A Fair dealing for purpose of parody or satire". AustLII. 2019-07-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-09.
5. "The Fair Use/Fair Dealing Handbook" (PDF). infojustice.org. American University Program on Information Justice and Intellectual Property. 2018-11-13 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2024-10-16.
6. "Productivity Commission Draft IP Report - the breakdown". . 16 June 2016. 20 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 March 2017.
7. Martin, Peter. "Our copyright laws are holding us back, and there's a way out". . 2016-12-15. 2016-12-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-02-06.
8. "Archived copy" (PDF). www.ag.gov.au. 18 September 2007 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 January 2022.
9. "Copyright Act 1968 - Sect 111 Recording broadcasts for replaying at more convenient time". AustLII. 2013-01-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-09.

Xarici keçidlər

• Australian Fair Dealing (statute)
• Fair dealing under Australian law Arxivləşdirilib 2003-06-27 at the Wayback Machine
• Fair dealing in Australia (PDF file, 111 ).
• Fair dealing for research and study in Australia (PDF, 26 KB).
• Fair Dealing in Canada (Copyright Act) Arxivləşdirilib 2011-01-05 at the Wayback Machine
• CCH Canadian Ltd. v. Law Society of Upper Canada
• Canadian Access ©
• Association of Universities and Colleges of Canada Copyright Guide (PDF file)
• Fair dealing under UK copyright law explained 2004
• Fair dealing under Singapore law of 1987
• Relevant sections of New Zealand's Copyright Act 1994 (s42^{[daimi ölü keçid]} and s43^{[daimi ölü keçid]})
• Guidelines for librarians on the NZ Copyright Act 1994 (see sections 11 and 13 in particular, and appendix 1)
• Fair Dealing in Indian law
• South African Copyright Act
• Indian Context for Fair Dealing