Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əbu Mərvan ibn Zühr (ərəb. ابن زهر; d. 1091 – ö. 1161) — İslam dünyasında İbn Zühr, Qərbdə isə Avenzoar adıyla tanınan Əbdülməlik ibn Əbil-Ala Zühr (ləqəbi "Əbu Mərvan") Əndəlüsdə yetişən məşhur tibb alimi.
| Əbu Mərvan ibn Zühr | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 1091 və ya 1073 |
| Vəfat tarixi | 1162[…] |
| Vəfat yeri | |
| Elm sahələri | şair, həkim, tibb |
| Tanınmış yetirməsi | İbn Rüşd |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
O, İslamın qızıl dövrünün ən böyük həkimlərindən olmuşdur. Qərbdə "father of the experimental medicine" (azərb. təcrübi tibbin atası, qurucusu) kimi tanınmışdır. İbn Zühr dövrünün digər müsəlman alimlərindən fərqli olaraq, yalnız tibb sahəsində əsər yazmışdır. Həmin kitablar latın və ibrani dillərinə tərcümə edilərək XVIII əsrədək istər Şərqdə, istərsə də Qərbdə önəmli yerə sahib olmuşdur.
Həyatı
İbn Zühr kiçik yaşlarında elm öyrənməyə başlamış, fiqh, ədəbiyyat və dini elmləri mənimsəmişdir. Tibb elmini atasından öyrənmiş, İbn Rüşdlə görüşmüşdür.
Tibb, cərrahiyyə və əczaçılığı birlikdə tədqiq edən İbn Zühr müalicə metodlarının təyin olunmasında insan təbiətinə böyük əhəmiyyət vermiş, təcrübə və müşahidəni peşəsinin təməli saymışdır. Müxtəlif dərman və tətbiqlərini insanlardan əvvəl heyvanların üzərində sınaqdan keçirmişdir. Özündən əvvəl mübahisə mövzusu olan yuxarı tənəffüs yolunun tıxanması zamanı hava yolu açma əməliyyatını (traxeostomiya) keçilər üzərində apardığı təcrübələr sayəsində etibarlı cərrahiyyə standartı halına gətirmişdir.
Dr. Neuberger "Tibb tarixi" əsərində İbn Zühr haqqında yazır:
"İnsan anatomiyası və meyitin yarılması mövzusunda ən incə detalları bilirdi. Cərrahiyyə texnikası mükəmməl idi".
İbn Zühr İslam dünyasında ər-Razidən sonra ən yaxşı həkimlərdən biri qəbul edilir.
Fəaliyyəti
Peritonit (qarın boşluğu iltihabı) və perikardit (ürəyin seroz qişasının və ya ürək kisəsinin iltihabı) xəstəliklərini ağciyər xəstəliklərindən ayıran İbn Zühr olmuşdur. Qotur xəstəliyini və qotur böcəyini doğru şəkildə təsvir etmişdir. Buna görə də ilk parazitoloq sayılır. Normal qidalanmanın mümkün olmadığı hallarda udlaqdan və yemək borusundan qida qəbulunu tətbiq etmişdir. Bununla yanaşı, divararası (orta boşluqla əlaqədar) şişlərin, bağırsaq vərəmi və orta qulaq iltihabının tərifini vermişdir.
İbn Zührün əsərlərindən yalnız üçü dövrümüzədək gəlib çatmışdır. İbn Rüşdün arzusu ilə yazdığı "Kitabul-Təysir Fil-Mudavat vət-Tədbir" (azərb. Müalicə və profilaktikanı asanlaşdırma kitabı) ən əhəmiyyətli əsəridir. Bu kitabda o, baş, boyun, sinə və qarın bölgəsi, sümüklərə aid kliniki vəziyyətlər və qızdırmalı iltihab xəstəlikləri haqqında məlumatlar verilmişdir.
"Əl-İqtisad fi İslahil-Ənfusi vəl-Əcsad" (azərb. Nəfslər və bədənlərin islah edilməsinə dair orta yol kitabı) adlı əsəri isə bədən, sinir və əqli xəstəliklərin diaqnoz və müalicəsiylə əlaqədardır. Sinə, kürək, qarın bölgəsi, ayaq, dil, ağız, səs, göz və qulaq-burun-boğaz xəstəlikləri ilə müalicə üsullarının izah edildiyi bu kitabda insan üzünün aldığı rənglərə görə səhhət və ya xəstəliklərin diaqnozunun qoyula biləcəyi də ifadə edilmişdir.
İbn Zührün digər əsərləri isə bunlardır:
- "Kitabul-Ağziyyə";
- "Taiyyə Qəsidəsi";
- "Kitabuz-Zinət";
- "Məqalətün fi İləlil-Külliyyə";
- "Risalətün fi İllətil Baras vəl-Bəhək".
Mənbə
- Güney Namazova. Orta əsr cərrahiyyəsinin inkişafında müsəlmanların yeri. "Cəmiyyət və Din" qəzeti. 4-10 dekabr 2014, № 45. (az.)
İstinadlar
- Avenzohar // NUKAT. 2002.
- Abd al-Malik ibn Abi l-Ala Ibn Zuhr // MAK (pol.).
- Encyclopédie Larousse en ligne (fr.).
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ebu Mervan ibn Zuhr ereb ابن زهر d 1091 o 1161 Islam dunyasinda Ibn Zuhr Qerbde ise Avenzoar adiyla taninan Ebdulmelik ibn Ebil Ala Zuhr leqebi Ebu Mervan Endelusde yetisen meshur tibb alimi Ebu Mervan ibn ZuhrDogum tarixi 1091 ve ya 1073Vefat tarixi 1162 Vefat yeri Sevilya IspaniyaElm saheleri sair hekim tibbTaninmis yetirmesi Ibn Rusd Vikianbarda elaqeli mediafayllar O Islamin qizil dovrunun en boyuk hekimlerinden olmusdur Qerbde father of the experimental medicine azerb tecrubi tibbin atasi qurucusu kimi taninmisdir Ibn Zuhr dovrunun diger muselman alimlerinden ferqli olaraq yalniz tibb sahesinde eser yazmisdir Hemin kitablar latin ve ibrani dillerine tercume edilerek XVIII esredek ister Serqde isterse de Qerbde onemli yere sahib olmusdur HeyatiIbn Zuhr kicik yaslarinda elm oyrenmeye baslamis fiqh edebiyyat ve dini elmleri menimsemisdir Tibb elmini atasindan oyrenmis Ibn Rusdle gorusmusdur Tibb cerrahiyye ve eczaciligi birlikde tedqiq eden Ibn Zuhr mualice metodlarinin teyin olunmasinda insan tebietine boyuk ehemiyyet vermis tecrube ve musahideni pesesinin temeli saymisdir Muxtelif derman ve tetbiqlerini insanlardan evvel heyvanlarin uzerinde sinaqdan kecirmisdir Ozunden evvel mubahise movzusu olan yuxari teneffus yolunun tixanmasi zamani hava yolu acma emeliyyatini traxeostomiya keciler uzerinde apardigi tecrubeler sayesinde etibarli cerrahiyye standarti halina getirmisdir Dr Neuberger Tibb tarixi eserinde Ibn Zuhr haqqinda yazir Insan anatomiyasi ve meyitin yarilmasi movzusunda en ince detallari bilirdi Cerrahiyye texnikasi mukemmel idi Ibn Zuhr Islam dunyasinda er Raziden sonra en yaxsi hekimlerden biri qebul edilir FealiyyetiPeritonit qarin boslugu iltihabi ve perikardit ureyin seroz qisasinin ve ya urek kisesinin iltihabi xesteliklerini agciyer xesteliklerinden ayiran Ibn Zuhr olmusdur Qotur xesteliyini ve qotur boceyini dogru sekilde tesvir etmisdir Buna gore de ilk parazitoloq sayilir Normal qidalanmanin mumkun olmadigi hallarda udlaqdan ve yemek borusundan qida qebulunu tetbiq etmisdir Bununla yanasi divararasi orta bosluqla elaqedar sislerin bagirsaq veremi ve orta qulaq iltihabinin terifini vermisdir Ibn Zuhrun eserlerinden yalniz ucu dovrumuzedek gelib catmisdir Ibn Rusdun arzusu ile yazdigi Kitabul Teysir Fil Mudavat vet Tedbir azerb Mualice ve profilaktikani asanlasdirma kitabi en ehemiyyetli eseridir Bu kitabda o bas boyun sine ve qarin bolgesi sumuklere aid kliniki veziyyetler ve qizdirmali iltihab xestelikleri haqqinda melumatlar verilmisdir El Iqtisad fi Islahil Enfusi vel Ecsad azerb Nefsler ve bedenlerin islah edilmesine dair orta yol kitabi adli eseri ise beden sinir ve eqli xesteliklerin diaqnoz ve mualicesiyle elaqedardir Sine kurek qarin bolgesi ayaq dil agiz ses goz ve qulaq burun bogaz xestelikleri ile mualice usullarinin izah edildiyi bu kitabda insan uzunun aldigi renglere gore sehhet ve ya xesteliklerin diaqnozunun qoyula bileceyi de ifade edilmisdir Ibn Zuhrun diger eserleri ise bunlardir Kitabul Agziyye Taiyye Qesidesi Kitabuz Zinet Meqaletun fi Ilelil Kulliyye Risaletun fi Illetil Baras vel Behek MenbeGuney Namazova Orta esr cerrahiyyesinin inkisafinda muselmanlarin yeri Cemiyyet ve Din qezeti 4 10 dekabr 2014 45 az IstinadlarAvenzohar NUKAT 2002 Abd al Malik ibn Abi l Ala Ibn Zuhr MAK pol Encyclopedie Larousse en ligne fr Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011