Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İxtiyar Bəxtiyarlı — kimyaçı, kimya elmləri doktoru, professor.
| İxtiyar Bəxtiyarlı | |
|---|---|
| azərb. İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı | |
| Doğum adı | İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |  Azərbaycan SSR,Ağdam |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcələri | kimya elmləri doktoru, professor |
| İş yerləri | AMEA Kataliz və Qeyri-üzvi Kimya İnstitutu |
| Təhsili | ali |
Həyatı
İxtiyar Bəhram oğlu Bəxtiyarlı 17 iyun 1949-cu ildə Ağdamda anadan olmuşdur. O, 1966-cı ildə Ağdam 5 saylı orta məktəbi, 1972-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin (indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti)Kimya fakültəsini bitirmişdir. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra İxtiyar Bəxtiyarlı üç il Cəlilabad rayonunun Allar kənd orta məktəbində ixtisası üzrə müəllim işləmişdir.
İxtiyar Bəxtiyarlı 1975-ci ildə Azərbaycan EA Qeyri-üzvi və fiziki-kimya İnstitutunda aspiranturanın əyani şöbəsinə daxil olmuşdur. O, 2303.01 - Qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə 1980-cı ildə “Nadir torpaq elementlərinin oksitioqallatlarının və -indatlarının sintezi və fiziki-kimyəvi tədqiqi” mövzusunda namizədlik, 1995-ci ildə isə “Lantanoidlərin mürəkkəb oksisulfidlərinin əmələ gəlməsinin və faza çevrilmələrinin quruluş-kimyəvi əsasları” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Aspirantura müddəti qurtardıqdan sonra İ.Bəxtiyarlı fasiləsiz olaraq həmin institutda işləmiş və kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, aparıcı elmi işçi, baş elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.
1988-ci ildə İ.Bəxtiyarlı “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə “Böyük elmi işçi” attestatına və “Respublika Xalq Maarifi əlaçısı” adına layiq görülmüşdür.
1999-cu ildə İ.Bəxtiyarlı Beynəlxalq Bioqrafiya Mərkəzi (Kembric, İngiltərə) tərəfindən “XX əsrin görkəmli adamı” seçilmiş, eyni zamanda elmə verdiyi töhfələrə görə “Görkəmli Nailiyyət” diplomu və medalı ilə təltif olunmuşdur. Mərkəz tərəfindən onun bioqrafiyası bir neçə ensiklopedik nəşrdə (Dictionary of İnternational Biography-DİB-Twenty seventh editions – Cambridge, England-1999; Outstanding people of the 20th Century-First edition - Cambridge, England-1999 və s.) çap olunaraq dünyanın qabaqcıl ölkələrinə göndərilmişdir.
2010-cu ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən İ.Bəxtiyarlıya “Qeyri-üzvi kimya” ixtisası üzrə “professor” elmi adı verilmişdir.
İxtiyar Bəxtiyarlı Azərbaycan Elmlər Akademiyasının (indiki Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası) Qeyri-Üzvi və Fiziki-Kimya İnstitutunda Yarımkeçiricilər kimyası laboratoriyasının müdir müavini (1983-85), respublika məktəblilərinin kimya olimpiadası münsiflər heyətinin üzvü (1983-85), doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üzrə BDU-da fəaliyyət göstərən Birləşmiş İxtisaslaşdırılmış Şuranın üzvü (1996-97) və s. işlərdə çalışmışdır.
Hazırda o,Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Kataliz və Qeyri-Üzvi Kimya İnstitutunda "Keçid elementlərinin xalkogenidləri" laboratoriyasının rəhbəridir.
Elmi fəaliyyəti
İxtiyar Bəxtiyarlı elmi işində müəyyən etmişdir ki, lantanoidlərin bütün oksisulfidləri peritektik reaksiyalar vasitəsilə əmələ gəlir. Bu birləşmələrin və onların parçalanmasından yaranan bərk fazaların quruluşları arasında sadə planlı rekonstruksiya əlaqəsi ilə yanaşı onların bir-birinə çevrilməsini asanlaşdıran atomların kollektiv cüz’i sürüşmə mexanizmi də olmalıdır. Bu kriteriyalar peritektik reaksiyalarla əmələ gələn başqa sinif birləşmələrdə də ödənilir ki, bu da onun daha ümumi mahiyyət daşıdığını göstərir. Peritektik reaksiyalarla əmələ gələn birləşmələrin quruluşu ilə onların parçalanmasından əmələ gələn bərk fazaların quruluşları arasında belə bağlılıq onların birinin quruluşu məlum olduqda da, o birinin quruluşu haqqında qabaqcadan müəyyən fikir söyləməyə imkan verir və onların məqsədli sintezinin təşkilində, fiziki-kimyəvi xassələrinin izahında aparıcı ideyadır.
İxtiyar Bəxtiyarlı (başqa əməkdaşlarla birgə) lantanoid oksisulfidlərinin alınması üçün iki yeni üsul və alınan bərk məhlullardan birinin katodolüminsent material kimi işlənə bilməsini tövsiyə etmişdir. Üsulların və materialların yeniliyi müəlliflik şəhadətnaməsi ilə təsdiq olunmuşdur. Onun elmi-tədqiqat işlərinin nəticələri 224 elmi əsərdə öz əksini tapmışdır.
Belə ki, (Ga2S3)1-x(Eu2O3)x tərkibli bərk məhlul əsasında katodolüminofor ( M.Ş. №1424336 (SSRİ), 1988 ) , (Ga2S3)1-x(La2O3)x-y (Er2O3)y tərkibli şüşələr əsasında isə fotolüminofor sintez edilmiş və xassələri öyrənilmişdir. Bu lüminoforlar uzun müddət aqresiv mühitdə işləyərkən spektral xarakteristikalarını itirmir.
Er2O3- BaSiO3-ErF3 kvaziüçlü sistemində faza tarazlığını tədqiq edərək BaSiO3 əsasında bərk məhlul sahəsindən (BaSiO3)1-x (ErF3)x tərkibli nümunələrdə antistoks lüminessensiya xassəsi aşkar edilmişdir.
Sonra Yb3+ ionundan (YbF3) sensibilizator kimi istifadə edərək effektiv xassəli (BaSiO3)1-2x (ErF3)x (YbF3)x tərkibli antistoks lüminofor alınmış və işıqlanma mexanizmi öyrənilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, tərkibdə Yb3+ ionu enerjinin Er3+ ionuna ötürülməsini gücləndirir və şüalanmanın infraqırmızı oblastan görünən oblasta çevrilməsi baş verir. Həmin materialın gecəgörmə cihazlarında, lifli xətti rabitə sistemlərində işləyə biləcəyi tövsiyə olunmuşdur (Azərb. Resp. Patenti İ 2009 0063, 2009). Antistoks lüminessensiya xassələri Pyer- və Mariya Küri adına Paris Universitetinin “ Nano-elmlər” institutunun professorları Karlos Bartou və Poll Benaloulun iştirakı ilə öyrənilmiş, alınan elmi nəticələr beynəlxalq elmi jurnalda birgə çap edilmişdir.
Nd2S3-Ga2S3-EuS sistemində əmələ gələn (EuGa2S4)1-x(NdGaS3)x və EuNdGa3S7 tərkibli monokristallar spektrin görünən oblastında yaşıl rəng verən lüminofor kimi televiziya və optiki informasiyaları əks etdirən ekranlarda istifadə oluna bilər. Ən başlıcası isə Nd3+ ionunun göstərilən matrisalarda yaxın infraqırmızı oblastda güclü şüalanma effektivliyə malik olması bu materiallardan lazer elementi kimi istifadə olunmasını təmin edir.
Bundan başqa İ.Bəxtiyarlı tərəfindən Sb2Te3-Gd2Te3-Bi2Te3 kvaziüçlü sistemində faza tarazlığı tədqiq edilərək sistemdə geniş qatılıq intervalında üçlü bərk məhlul sahəsi aşkar edilmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, [Bi2Te3]1-y [(Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x]y tərkibli nümunələrdə (Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x miqdarını dəyişməklə “n” və “p” tip yarımkeçirici materiallar almaq mümkündür. Buna səbəb, qadoliniumun miqdarı artdıqca antistruktur defektlər yaradan bismutun qadaliniumla əvəz olunması hesabına yükdaşıyıcıların konsentrasiyasının dəyişməsidir. ”n” tip keçiricilikli
[Bi2Te3]1-y [(Sb2Te3)1-x (Gd2Te3)x]y və “p” tip keçiricilikli (Sb2Te3)1-x (Bi2Te3)x-y (Gd2Te3)y tərkiblər əsasında Peltye elementi yaradılmışdır.
Məlum olmuşdur ki, bu elementin termoelektrik effektivliyi ~300K-də maksimum qiymət alır və optimal cərəyanda ~40dərəcədə soytma verir. Bu isə ondan termoelektrik soyuducuların hazırlanmasında istifadə olunmasına imkan yaradır.Termoelektrik xassələrinin ölçülməsı və interperetasiyası AMEA-nın müxbir üzvü, f-r.e.d. professor C.Ş. Abdinovun iştirakı ilə aparılmışdır.
İ.Bəxtiyarlı 224 elmi əsərin (137 məqalə, 79 tezis, 3 müəlliflik şəhadətnaməsi, 1 patent, 3 kitabça və görkəmli kristalloqraf –vətəndaş alim, AMEA-nın müxbir üzvü X.S.Məmmədovun həyatı və elmi fəaliyyətinə həsr olunmuş elmi publisistik monoqrafiyanın) müəllifidir. Elmi əsərlərin əksəriyyəti keçmiş SSRİ məkanında və uzaq xaricdə ( ABŞ, İtaliya , AFR, Hollandiya, Çexiya, Türkiyə, Norveç, Avstriya, İspaniya və s.) çap olunmuşdur.
İ.Bəxtiyarlının elmi işlərinin nəticələrinə həm Azərbaycanda, həm də onun hüdudlarından kənarda nəşr olunan dövri elmi mətbuatda, monoqrafiya və dissertasiyalarda istinad edilmişdir. Bunlardan 1.MG Barker- Coordination Chemistry Reviews 1990-Elsevier; .Davidson-Coordination Chemistry Reviews, 1990-Elsevier; 3. AN Georgobiani, BG Tagiev, OB Tagiev...-İnorganic Materials, 2010-Springer; 4. GJ. Talwar ,CP Joshi, SV Moharil, SM Dhopte... –Journal of Alloys and..., 2011-Elsevier: .Rezania, , 2012-Elsevier; 6. NA Katcho, N Mingo, DA Broido-Physical Review B, 2012-APS; 7.A Gallo, A Arana, A Oyanguren, G.Garcia...- Journal of electronic..., 2013-Springer və s. İ.Bəxtiyarlı bir sıra beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda: Bratislavada, (Çexoslavakiya, 1985), Moskvada (SSRİ, 1989), Bülderdə (ABŞ,1991) Genuyada (İtaliya,1994), Kradoda (İtaliya,1994) Stresada (İtaliya, 2000), Diyabəkirdə (Türkiyə, 2000), Osloda (Norveç,2001), Leobendə (Avstriya , 2001), Kislovodskidə (Rusiya, 2002), Karsda (Türkiyə, 2004), Sankt-Peterburqda (Rusiya, 2004), Ankarada (Türkiyə, 2006), Çernoqolovkada (Rusiya, 2006), Sankt -Peterburqda (Rusiya, 2006), Moskvada (Rusiya, 2007), Ulyanovskda (Rusiya, 2007), Sankt-Peterburqda (Rusiya, 2008), Bilbaoda, (İspaniya,2009), Lefkoşada (Şimali Kipr, 2011), Volqoqradda (Rusiya, 2011), Samarada (Rusiya, 2013) və s. ölkələrdə məruzə ilə iştirak etmişdir.
İ.Bəxtiyarlı bir çox xarici ölkə alimləri ilə fəal yaradıcılıq əlaqələri saxlayır və aldığı nətəcələrin onlarla müzakirəsini aparır.
O, Almaniyanın “Siemens VAİ” və Avstriyanın “RHİ” şirkətlərinin dəvəti ilə müvafiq ölkələrdə olmuş və həmin şirkətlərin müəsissələrində təcrübə mübadiləsi aparmış və aldığı nəticələri ixtisasçılarla (Martin Koch, Siemens VAİ, Offenburq, Germani, Monfred Schimitt, Siemens VAİ, Kehl, Germani,Martin Horak, RHİ, Vienna, Austria,Reinhard Elivengruber, RHİ, Henenberg, Switzerland) müzakirə etmişdir.
İ.Bəxtiyarlının elmi tədqiqatlarında yüksək temperaturlu termiki analizin bir hissəsi Sankt-Peterburqda Rusiya Elmlər Akademiyasının İ.V.Qrebenşikov adına Silikatlar Kimyası İnstitutunda REA-nın müxbir üzvü, kimya elmləri doktoru, professor B.B.Qusarovun rəhbərlik etdiyi «Nanoölçülü sistemlərin fiziki kimyası» laboratoriyasında aparılmışdır. Hazırda Belarusiya-Azərbaycan elmi əməkdaşlıq əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi layihəsi çərçivəsində Belarusiya Dövlət İnformatika və Radioelektronika Universitetində kimya elmləri doktoru professor İ.V.Bodnarın rəhbərlik etdiyi kimya kafedrasının əməkdaşları ilə birgə elmi-tədqiqat işləri aparılır.
İxtiyar Bəxtiyarlı bir sıra beynəlxalq konfrans və simpoziumlarda: Bratislava (Çexoslavakiya,1985), Moskva (SSRİ,1989), Bulder (ABŞ,1991), Genuya (İtaliya,1994), Krado (İtaliya,1994), Stresa (İtaliya,2000), Diyarbəkir (Türkiyə,2000), Oslo (Horveç,2001),Leoben (Avstriya,2001), İstambul (Türkiyə,2001) və b. şəhərlərdə məruzə ilə çıxış etmişdir.
Bundan başqa Avstriyanın Leoben şəhərində Montanuniversitetinin “Qeyri-dəmir metallurgiyası” departamentinin əməkdaşları (professor Helmut Antrevowich və dok. Holger Scnideritsch) ilə birgə elmi tədqiqat işləri aparmaq haqqında razılıq əldə edilmişdir.Hazırda sənədləşdirmə işləri aparılır.
İ.Bəxtiyarlının rəhbərliyi ilə doqquz fəlsəfə doktoru dissertasiyası müdafiə olunmuşdur, üç doktorant, iki dissertant tədqiqat işini davam etdirir. Elmi məsləhətçi olduğu bir elmlər doktoru dissertasiya işi müdafiə edilmişdir. 26 fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru dissertasiya işlərinə opponentlik etmişdir.
İ..Bəxtiyarlı elmi işlərlə yanaşı ictimai fəaliyyətlə də geniş məşğul olmuşdur. O, 1981-1986-cı illərdə Azərbaycan EA-nın Qeyri-üzvi və fiziki kimya İnstitutunda partiya təşkilatının katibi, 1983-1986-cı illərdə həmin İnstitutda «Yarımkeçiricilər kimyası» laboratoriyasının rəhbərinin müavini (rəhbərin səlahiyyətlərini icra edən maddi-məsul şəxs), 1983-89-cu illərdə respublika məktəblilərinin kimya olimpiadasında münsiflər heyətinin üzvü, 1996-1997-ci illərdə doktorluq dissertasiyalarının müdafiəsi üçün BDU-da fəaliyyət göstərən Birləşmiş İxtisaslaşdırılmış Şuranın üzvü və s. kimi ictimai işlərdə çalışmışdır. Hazırda o, Azərbaycan MEA-nın Kimya Problemləri İnstitutunun elmi-tədqiqat planında qeyri-üzvi kimya ixtisası üzrə aparılan mövzunun birinin elmi rəhbəridir, D 01.021 saylı Dissertasiya Şurasının və İnstitut Elmi Şurasının üzvüdür.
İxtiyar Bəxtiyarlı elmin populyarlaşması sahəsində xidmətlərinə görə dəfələrlə Respublika Bilik Cəmiyyətinin və D.İ.Mendeleyev ad. Kimyaçılar Cəmiyyətinin Respublika İdarə Heyətinin fəxri fərmanları ilə təltif olunmuşdur.
İstinadlar
- Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001
Ədəbiyyat
- Orxan Məmmədov (Baharlı). Ağdamın adlı-sanlı pedaqoqları, alimləri. Bakı, Sabah, 2001
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ixtiyar Bextiyarli kimyaci kimya elmleri doktoru professor Ixtiyar Bextiyarliazerb Ixtiyar Behram oglu Bextiyarli Dogum adi Ixtiyar Behram oglu BextiyarliDogum tarixi 17 iyun 1949 75 yas Dogum yeri Azerbaycan SSR AgdamVetendasligi AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi dereceleri kimya elmleri doktoru professorIs yerleri AMEA Kataliz ve Qeyri uzvi Kimya InstitutuTehsili aliHeyatiIxtiyar Behram oglu Bextiyarli 17 iyun 1949 cu ilde Agdamda anadan olmusdur O 1966 ci ilde Agdam 5 sayli orta mektebi 1972 ci ilde Azerbaycan Pedaqoji Universitetinin indiki Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Kimya fakultesini bitirmisdir Ali tehsilini basa vurduqdan sonra Ixtiyar Bextiyarli uc il Celilabad rayonunun Allar kend orta mektebinde ixtisasi uzre muellim islemisdir Ixtiyar Bextiyarli 1975 ci ilde Azerbaycan EA Qeyri uzvi ve fiziki kimya Institutunda aspiranturanin eyani sobesine daxil olmus dur O 2303 01 Qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre 1980 ci ilde Nadir torpaq elementlerinin oksitio qallatlarinin ve indatlarinin sintezi ve fiziki kim yevi tedqiqi movzusunda namizedlik 1995 ci ilde ise Lantano idlerin mu rekkeb oksi sulfidlerinin emele gel mesinin ve faza cevrilmelerinin qu ru lus kimyevi esaslari movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir Aspirantura muddeti qurtardiqdan sonra I Bextiyarli fasilesiz olaraq hemin institutda islemis ve kicik elmi isci boyuk elmi isci aparici elmi isci bas elmi isci vezifelerinde calismisdir 1988 ci ilde I Bextiyarli Qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre Boyuk el mi isci attestatina ve Respublika Xalq Maarifi elacisi adina layiq go rul musdur 1999 cu ilde I Bextiyarli Beynelxalq Bioqrafiya Merkezi Kembric In gil tere tere finden XX esrin gorkemli adami secilmis eyni zamanda elme ver diyi tohfelere go re Gorkemli Nailiyyet diplomu ve medali ile teltif olun mus dur Merkez terefinden onun bioqrafiyasi bir nece ensik lo pedik nesrde Dic tionary of International Biography DIB Twenty seventh editions Cam b ridge England 1999 Outstanding people of the 20th Century First edition Cambridge England 1999 ve s cap olunaraq dunyanin qabaqcil olkelerine gonderilmisdir 2010 cu ilde Azerbaycan Respublikasi Prezidenti yaninda Ali Attes tasiya Komissiyasi terefinden I Bextiyarliya Qeyri uzvi kimya ixti sasi uzre professor elmi adi verilmisdir Ixtiyar Bextiyarli Azerbaycan Elmler Akademiyasinin indiki Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Qeyri Uzvi ve Fiziki Kimya Institutunda Yarimkeciriciler kimyasi laboratoriyasinin mudir muavini 1983 85 respublika mekteblilerinin kimya olimpiadasi munsifler heyetinin uzvu 1983 85 doktorluq dissertasiyalarinin mudafiesi uzre BDU da fealiyyet gosteren Birlesmis Ixtisaslasdirilmis Suranin uzvu 1996 97 ve s islerde calismisdir Hazirda o Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Kataliz ve Qeyri Uzvi Kimya Institutunda Kecid elementlerinin xalkogenidleri laboratoriyasinin rehberidir Elmi fealiyyetiIxtiyar Bextiyarli elmi isinde mueyyen etmisdir ki lantanoidlerin butun oksisulfidleri peritektik reaksiyalar vasitesile emele gelir Bu birlesmelerin ve onlarin parcalanmasindan yaranan berk fazalarin quruluslari arasinda sade planli rekonstruksiya elaqesi ile yanasi onlarin bir birine cevrilmesini asanlasdiran atomlarin kollektiv cuz i surusme mexanizmi de olmalidir Bu kriteriyalar peritektik reaksiyalarla emele gelen basqa sinif birlesmelerde de odenilir ki bu da onun daha umumi mahiyyet dasidigini gosterir Peritektik reaksiyalarla emele gelen birlesmelerin qurulusu ile onlarin parcalanmasindan emele gelen berk fazalarin quruluslari arasinda bele bagliliq onlarin birinin qurulusu melum olduqda da o birinin qurulusu haqqinda qabaqcadan mueyyen fikir soylemeye imkan verir ve onlarin meqsedli sintezinin teskilinde fiziki kimyevi xasselerinin izahinda aparici ideyadir Ixtiyar Bextiyarli basqa emekdaslarla birge lantanoid oksisulfidlerinin alinmasi ucun iki yeni usul ve alinan berk mehlullardan birinin katodoluminsent material kimi islene bilmesini tovsiye etmisdir Usullarin ve materiallarin yeniliyi muelliflik sehadetnamesi ile tesdiq olunmusdur Onun elmi tedqiqat islerinin neticeleri 224 elmi eserde oz eksini tapmisdir Bele ki Ga2S3 1 x Eu2O3 x terkibli berk mehlul esasinda katodoluminofor M S 1424336 SSRI 1988 Ga2S3 1 x La2O3 x y Er2O3 y terkibli suseler esasinda ise fotoluminofor sintez edilmis ve xasseleri oyrenilmisdir Bu luminoforlar uzun muddet aqresiv muhitde isleyerken spektral xarakteristikalarini itirmir Er2O3 BaSiO3 ErF3 kvaziuclu sisteminde faza tarazligini tedqiq ederek BaSiO3 esasinda berk mehlul sahesinden BaSiO3 1 x ErF3 x terkibli numunelerde antistoks luminessensiya xassesi askar edilmisdir Sonra Yb3 ionundan YbF3 sensibilizator kimi istifade ederek effektiv xasseli BaSiO3 1 2x ErF3 x YbF3 x terkibli antistoks luminofor alinmis ve isiqlanma mexanizmi oyrenilmisdir Mueyyen olunmusdur ki terkibde Yb3 ionu enerjinin Er3 ionuna oturulmesini guclendirir ve sualanmanin infraqirmizi oblastan gorunen oblasta cevrilmesi bas verir Hemin materialin gecegorme cihazlarinda lifli xetti rabite sistemlerinde isleye bileceyi tovsiye olunmusdur Azerb Resp Patenti I 2009 0063 2009 Antistoks luminessensiya xasseleri Pyer ve Mariya Kuri adina Paris Universitetinin Nano elmler institutunun professorlari Karlos Bartou ve Poll Benaloulun istiraki ile oyrenilmis alinan elmi neticeler beynelxalq elmi jurnalda birge cap edilmisdir Nd2S3 Ga2S3 EuS sisteminde emele gelen EuGa2S4 1 x NdGaS3 x ve EuNdGa3S7 terkibli monokristallar spektrin gorunen oblastinda yasil reng veren luminofor kimi televiziya ve optiki informasiyalari eks etdiren ekranlarda istifade oluna biler En baslicasi ise Nd3 ionunun gosterilen matrisalarda yaxin infraqirmizi oblastda guclu sualanma effektivliye malik olmasi bu materiallardan lazer elementi kimi istifade olunmasini temin edir Bundan basqa I Bextiyarli terefinden Sb2Te3 Gd2Te3 Bi2Te3 kvaziuclu sisteminde faza tarazligi tedqiq edilerek sistemde genis qatiliq intervalinda uclu berk mehlul sahesi askar edilmisdir Mueyyen edilmisdir ki Bi2Te3 1 y Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x y terkibli numunelerde Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x miqdarini deyismekle n ve p tip yarimkecirici materiallar almaq mumkundur Buna sebeb qadoliniumun miqdari artdiqca antistruktur defektler yaradan bismutun qadaliniumla evez olunmasi hesabina yukdasiyicilarin konsentrasiyasinin deyismesidir n tip keciricilikli Bi2Te3 1 y Sb2Te3 1 x Gd2Te3 x y ve p tip keciricilikli Sb2Te3 1 x Bi2Te3 x y Gd2Te3 y terkibler esasinda Peltye elementi yaradilmisdir Melum olmusdur ki bu elementin termoelektrik effektivliyi 300K de maksimum qiymet alir ve optimal cereyanda 40derecede soytma verir Bu ise ondan termoelektrik soyuducularin hazirlanmasinda istifade olunmasina imkan yaradir Termoelektrik xasselerinin olculmesi ve interperetasiyasi AMEA nin muxbir uzvu f r e d professor C S Abdinovun istiraki ile aparilmisdir I Bextiyarli 224 elmi eserin 137 meqale 79 tezis 3 muelliflik sehadetnamesi 1 patent 3 kitabca ve gorkemli kristalloqraf vetendas alim AMEA nin muxbir uzvu X S Memmedovun heyati ve elmi fealiyyetine hesr olunmus elmi publisistik monoqrafiyanin muellifidir Elmi eserlerin ekseriyyeti kecmis SSRI mekaninda ve uzaq xaricde ABS Italiya AFR Hollandiya Cexiya Turkiye Norvec Avstriya Ispaniya ve s cap olunmusdur I Bextiyarlinin elmi islerinin neticelerine hem Azerbaycanda hem de onun hududlarindan kenarda nesr olunan dovri elmi metbuatda monoqrafiya ve dissertasiyalarda istinad edilmisdir Bunlardan 1 MG Barker Coordination Chemistry Reviews 1990 Elsevier Davidson Coordination Chemistry Reviews 1990 Elsevier 3 AN Georgobiani BG Tagiev OB Tagiev Inorganic Materials 2010 Springer 4 GJ Talwar CP Joshi SV Moharil SM Dhopte Journal of Alloys and 2011 Elsevier Rezania 2012 Elsevier 6 NA Katcho N Mingo DA Broido Physical Review B 2012 APS 7 A Gallo A Arana A Oyanguren G Garcia Journal of electronic 2013 Springer ve s I Bextiyarli bir sira beynelxalq konfrans ve simpoziumlarda Bratislavada Cexoslavakiya 1985 Moskvada SSRI 1989 Bulderde ABS 1991 Genuyada Italiya 1994 Kradoda Italiya 1994 Stresada Italiya 2000 Diyabekirde Turkiye 2000 Osloda Norvec 2001 Leobende Avstriya 2001 Kislovodskide Rusiya 2002 Karsda Turkiye 2004 Sankt Peterburqda Rusiya 2004 Ankarada Turkiye 2006 Cernoqolovkada Rusiya 2006 Sankt Peterburqda Rusiya 2006 Moskvada Rusiya 2007 Ulyanovskda Rusiya 2007 Sankt Peterburqda Rusiya 2008 Bilbaoda Ispaniya 2009 Lefkosada Simali Kipr 2011 Volqoqradda Rusiya 2011 Samarada Rusiya 2013 ve s olkelerde meruze ile istirak etmisdir I Bextiyarli bir cox xarici olke alimleri ile feal yaradiciliq elaqeleri saxlayir ve aldigi netecelerin onlarla muzakiresini aparir O Almaniyanin Siemens VAI ve Avstriyanin RHI sirketlerinin deveti ile muvafiq olkelerde olmus ve hemin sirketlerin muesisselerinde tecrube mubadilesi aparmis ve aldigi neticeleri ixtisascilarla Martin Koch Siemens VAI Offenburq Germani Monfred Schimitt Siemens VAI Kehl Germani Martin Horak RHI Vienna Austria Reinhard Elivengruber RHI Henenberg Switzerland muzakire etmisdir I Bextiyarlinin elmi tedqiqatlarinda yuksek temperaturlu termiki analizin bir hissesi Sankt Peterburqda Rusiya Elmler Akademiyasinin I V Qrebensikov adina Silikatlar Kimyasi Institutunda REA nin muxbir uzvu kimya elmleri doktoru professor B B Qusarovun rehberlik etdiyi Nanoolculu sistemlerin fiziki kimyasi laboratoriyasinda aparilmisdir Hazirda Belarusiya Azerbaycan elmi emekdasliq elaqelerinin inkisaf etdirilmesi layihesi cercivesinde Belarusiya Dovlet Informatika ve Radioelektronika Universitetinde kimya elmleri doktoru professor I V Bodnarin rehberlik etdiyi kimya kafedrasinin emekdaslari ile birge elmi tedqiqat isleri aparilir Ixtiyar Bextiyarli bir sira beynelxalq konfrans ve simpoziumlarda Bratislava Cexoslavakiya 1985 Moskva SSRI 1989 Bulder ABS 1991 Genuya Italiya 1994 Krado Italiya 1994 Stresa Italiya 2000 Diyarbekir Turkiye 2000 Oslo Horvec 2001 Leoben Avstriya 2001 Istambul Turkiye 2001 ve b seherlerde meruze ile cixis etmisdir Bundan basqa Avstriyanin Leoben seherinde Montanuniversitetinin Qeyri demir metallurgiyasi departamentinin emekdaslari professor Helmut Antrevowich ve dok Holger Scnideritsch ile birge elmi tedqiqat isleri aparmaq haqqinda raziliq elde edilmisdir Hazirda senedlesdirme isleri aparilir I Bextiyarlinin rehberliyi ile doqquz felsefe doktoru dissertasiyasi mudafie olunmusdur uc doktorant iki dissertant tedqiqat isini davam etdirir Elmi meslehetci oldugu bir elmler doktoru dissertasiya isi mudafie edilmisdir 26 felsefe doktoru ve elmler doktoru dissertasiya islerine opponentlik etmisdir I Bextiyarli elmi islerle yanasi ictimai fealiyyetle de genis mesgul olmusdur O 1981 1986 ci illerde Azerbaycan EA nin Qeyri uzvi ve fiziki kimya Institutunda partiya teskilatinin katibi 1983 1986 ci illerde hemin Institutda Yarimkeciriciler kimyasi laboratoriyasinin rehberinin muavini rehberin selahiyyetlerini icra eden maddi mesul sexs 1983 89 cu illerde respublika mekteblilerinin kimya olimpiadasinda munsifler heyetinin uzvu 1996 1997 ci illerde doktorluq dissertasiyalarinin mudafiesi ucun BDU da fealiyyet gosteren Birlesmis Ixtisaslasdirilmis Suranin uzvu ve s kimi ictimai islerde calismisdir Hazirda o Azerbaycan MEA nin Kimya Problemleri Institutunun elmi tedqiqat planinda qeyri uzvi kimya ixtisasi uzre aparilan movzunun birinin elmi rehberidir D 01 021 sayli Dissertasiya Surasinin ve Institut Elmi Surasinin uzvudur Ixtiyar Bextiyarli elmin populyarlasmasi sahesinde xidmetlerine gore defelerle Respublika Bilik Cemiyyetinin ve D I Mendeleyev ad Kimyacilar Cemiyyetinin Respublika Idare Heyetinin fexri fermanlari ile teltif olunmusdur IstinadlarOrxan Memmedov Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001EdebiyyatOrxan Memmedov Baharli Agdamin adli sanli pedaqoqlari alimleri Baki Sabah 2001