İxrac yönümlü sənayeləşmə

İxrac yönümlü sənayeləşmə (ing. Export-oriented industrialization) — ölkənin iqtisadi inkişafını təşviq etmək üçün istehsalın əsas diqqətini xarici bazarlara yönəltmək strategiyasıdır. Bu yanaşma, daxili istehsalçıların ixrac potensialını artıraraq qlobal bazarda rəqabət qabiliyyətini gücləndirməyə yönəlmişdir. İYS, adətən yüksək iqtisadi artım əldə etmək üçün sənaye sektorunda dəyər zəncirini inkişaf etdirmək və beynəlxalq ticarət şəbəkələrindən faydalanmaq məqsədi daşıyır. Bu strategiya, xüsusilə Asiya "İqtisadi Möcüzəsi" adlanan ölkələrdə, məsələn, Cənubi Koreya, Tayvan və Sinqapurda uğurla tətbiq edilmişdir.

Prinsipləri və strategiyaları

İxrac yönümlü sənayeləşmə strategiyası bir neçə əsas prinsipə əsaslanır: yüksək keyfiyyətli məhsul istehsalı, xarici bazarların tələblərinə uyğunlaşma və rəqabət qabiliyyətinin artırılması. Bunun üçün hökumətlər adətən ixracatçılara müxtəlif stimullar, o cümlədən vergi güzəştləri, maliyyə dəstəyi və texnologiya transferini təşviq edən proqramlar təqdim edir. Bundan əlavə, beynəlxalq bazarların tələblərinə uyğun müasir texnologiyaların tətbiqi və innovativ həllərin inkişafı da bu strategiyanın vacib elementlərindən biridir.

Üstünlükləri

İxrac yönümlü sənayeləşmə, iqtisadi artımı sürətləndirmək, xarici valyuta gəlirlərini artırmaq və iş yerləri yaratmaq kimi bir sıra üstünlüklər təqdim edir. Bu strategiya ölkələrin beynəlxalq ticarət şəbəkələrinə inteqrasiya olunmasına kömək edir və onların dünya iqtisadiyyatında mövqeyini gücləndirir. Bundan əlavə, İYS, daxili sənayelərin modernləşdirilməsinə və texnoloji yeniliklərin geniş tətbiqinə şərait yaradır. Bu da uzunmüddətli iqtisadi sabitliyə töhfə verir.

Çətinliklər və məhdudiyyətlər

Baxmayaraq ki, İYS-in bir çox üstünlükləri var, bu strategiyanın tətbiqi bəzi çətinliklərlə müşayiət olunur. Qlobal bazarda rəqabət güclü olduğu üçün, ölkələr ixrac məhsullarının keyfiyyətini və qiymət rəqabətliliyini qorumaq üçün davamlı şəkildə çalışmalıdırlar. Həmçinin, İYS-in yüksək asılılığı xarici bazarlardan, qlobal iqtisadiyyatda yaranan dəyişikliklər zamanı riskləri artırır. İxrac yönümlü sənayeləşmənin uğuru üçün hökumətlər davamlı siyasət dəstəyi, infrastruktura investisiya və insan kapitalının inkişafını prioritet etməlidir.

İstinadlar

1. Chan, Huh. "Banking System Developments in the Four Asian Tigers". Economic Letter. Federal Reserve Bank of San Francisco. 8 August 1997. İstifadə tarixi: 25 April 2024.
2. "Prebisch-Singer Hypothesis - Dictionary definition of Prebisch-Singer Hypothesis - Encyclopedia.com: FREE online dictionary". www.encyclopedia.com.
3. Goldstein, Joshua S., and Jon C. Pevehouse. International Relations. 8th ed. New York: Pearson Longman, 2008.
4. Wray, L. Randalla (2014). " Modern Monetary Theory basics"
5. Ünal, E. (2016) "A Comparative Analysis of Export Growth in Turkey and China through Macroeconomic and Institutional Factors" Evolutionary and Institutional Economics Review. Vol. 13 (1), pp. 57–91. DOI :10.1007/s40844-016-0036-3.
6. Ünal, Emre. "A comparative analysis of export growth in Turkey and China through macroeconomic and institutional factors". Evolutionary and Institutional Economics Review. 13 (1). 1 June 2016: 57–91. doi:10.1007/s40844-016-0036-3.
7. Gibson, Martha Liebler; Ward, Michael D. "Export Orientation: Pathway or Artifact?". International Studies Quarterly. 36 (3). 1992: 331–43. doi:10.2307/2600776. JSTOR 2600776.
8. McCombie, J.S.L., and A.P. Thirlwall. Economic Growth and the Balance-of-Payments Constraint. New York: St. Martin's, 1994.
9. Mazzucato, Mariana (2013). The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths, Anthem Press: London, UK, ISBN 
10. Krugman, Paul (1994). Peddling Prosperity: Economic Sense and Nonsense in an Age of Diminished Expectations , W. W. Norton & Company: United States, ISBN , p.280
11. Borden, William. The Pacific Alliance: United States Foreign Economic Policy and Japanese Trade Recovery, 1947-1955. Madison: University of Wisconsin Press. 1984. 187.
12. Chang, Ha-Joon (2007). Bad Samaritans: The Myth of Free Trade and the Secret History of Capitalism , United States: Bloomsbury Press, ISBN