Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İvan Vasilyeviç Şodoyev (rus. Иван Васильевич Шодоев, 25 sentyabr 1914 – dekabr 2006) — Altay yazıçı və jurnalisti, Altay Respublikasının Xalq yazıçısı.
| İvan Vasilyeviç Şodoyev | |
|---|---|
| Təxəllüsü | İvan Şodoyev |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Ust-Kan aulu, Biysk qəzası, Tomsk quberniyası, Rusiya |
| Vəfat tarixi | (92 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya |
| Milliyyəti | Altay türkü |
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, jurnalist |
| Fəaliyyət illəri | 1933-2006 |
| Əsərlərinin dili | Altayca, rusca |
| Janrlar | şeir, hekayə, povest, tarixi roman, pyes, oçerk |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları | |
Həyatı
İvan Vasilyeviç Şodoyev indiki Dağlıq Altay Respublikasının Biysk qəzasının Ust-Kan aulunda kəndli ailəsində anadan olmuşdur. O, dövrün əksər gəncləri kimi, əmək fəaliyyətinə erkən başlamışdır. Artıq 14 yaşından komsomol işinə cəlb olunmuşdur.
1931-ci ildə orduya çağrılmış, xidmətdən sonra əvvəlcə regional "Oyrottın Komsomolı", sonra "Qızıl Oyrot" qəzetində çalışmışdır. Daha sonra Yaboganski zavodunun komsomol təşkilatının katibi işləmiş, "Jarlıkçı" qəzetinin redaktoru olmuşdur. Onun yaradıcılıq istedadı bu dönəmdə formalaşmışdır.
Gələcək yazıçı bir müddət "Natsmen" kolxozunun komsomol təşkilatının katibi vəzifəsində çalışmış, Odessada Uşaq Kommunist Hərəkatı məktəbində oxumuşdur. İvan Şodoyev daha sonra çoxtirajlı "Komsomol Oirotii" qəzetinin (sonralar - "Krasnaya Oyrotia", ardınca - "Altaidın Çolmonı") redaktoru olmuşdur.
İkinci Dünya müharibəsinin başlamasıı ilə İvan Şodoyev cəbhəyə çağırılmışdır. Döyüşdə fərqləndiyinə görə, bir neçə hərbi mükafata və on səkkiz yara almış baş leytenant rütbəsi ilə doğma kəndinə qayıtmışdır. Müalicə olunduqdan sonra Ust-Kan rayon partiya komitəsinin təbliğat və təşviqat şöbəsinin müdiri və regional partiya məktəbində oxuduqdan sonra - "Altayidın Çolmonı" qəzetinin redaktoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. Daha sonra Ulagan rayon icraiyyə komitəsinin sədri, və regional icraiyyə komitəsi sədrinin müavini təyin edilmişdir. Dəfələrlə rayon və regional şuraların deputatı seçilmişdir.
İvan Şodoyev 1957-ci ildə SSRİ Jurnalistlər Birliyinin, 1969-cu ildə SSRİ Yazıçılar Birliyinin üzvü seçilmişdir. 1974-1976-cı illərdə Dağlıq Altay Respublikasının Yazıçılar Birliyinin məsul katibi vəzifəsində çalışmışdır.
Vəfatı
İvan Şodoyev 2006-cı ilin dekabrında ömrünün 93-cü ilində vəfat etmişdir.
Yaradıcılığı
İvan Şodoyev bədii yaradıcılığa uşaq hekayələri, nağıllar, xalq əfsanələrinin və rəvayətlərinin qələmə alınması ilə başlamışdır: "Koyonok", "Al-tyn Sume", "Bilirsinizmi?", "Irbizek", "İlk addımlar", "Karas" və s.
İvan Şodoyev sonrakı yaradıcılıq axtarışlarında real faktlara və hadisələrə arxalanaraq orijinal əsərlər yaratmışdır. Onun əsərləri milli tarixin dönüş nöqtələrini əks etdirir. Altay dilində iyirmidən çox bədii əsər, bir çox oçerk, publisistik məqalələr onun qələminə məxsusdur.
Yazıçının ilk romanı olan “Çətin illər” («Кызаланду jылдар») 1967-ci ildə nəşr olunmuşdur. Roman Altay xalqının XVII əsrdə Cungar hökmranlığına qarşı apardığı mübarizəyə həsr olunmuşdur, qəhrəmanları xalqın çoxəsrlik yaddaşında qorunub saxlanan əsl tarixi şəxsiyyətlərdir. Roman Altay xalqı arasında popul-yarlıq qazanmış və üç dəfə (1967, 1972, 1984) yenidən yayınlanmışdır.
“Dan işığında” («Тан алдында») romanı Dağlıq Altayda vətəndaş müharibəsindən və Sovet hakimiyyətinin qurulmasından bəhs edir. Romanın qəhrəmanları Ust-Kan kəndində yaşamış real insanlardır. Doğma kənd tarixindəki bu çətin dövr həmçinin "Keçdiyim yolun xatirələri" və "Qırmızı komendant" povestlərində avtobioqrafik cizgilərlə təsvir olunur.
Ağır müharibə həyatının təsviri yazıçının "Ölümü aşmaq" və "Əsgər yolları" adlı avtobioqrafik povestlərdə bədii əksini tapmışdır. İkinci əsərdə Dünya müharibəsinin iştirakçısı, cəbhədə qəhrəmanlıqla vuruşan, müharibədən sonra çoban işləyən Boxtin Atratın həyatından bəhs edir. “Kemley xəzinəsi” («Кемлейдин эрjинизи») povesti Ust-Kan vilayətinin Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Toedov Delmek Toedoviçə həsr edilmişdir.
“Kaçuk” (“Katerina”) povestini sevimli həyat yoldaşı Yekaterina Grigoriyevnaya həsr etmişdir.
İvan Şodoyev 2004-cü ildə Altay Respublikasının Xalq Yazıçısı adına layiq görülmüşdür.
İvan Şodoyevin bütün yaradıcılığı doğma yurduna və xalqına olan məhəbbətlə doludur. Yazıçının əsərləri Altay tarixini izləmək üçün zəngin material verir. Buna görə də o, haqlı olaraq Altay tarixi nəsrinin banisi hesab edilir.
Mükafatları
- “Qırmızı Ulduz” ordeni
- “Şərəf Nişanı” ordeni (iki dəfə)
- I Dərəcəli Vətən Müharibəsi ördeni (1985)
- Dağlıq Altayın Fəxri vətəndaşı (1987)
- Altay Respublikasının Xalq yazıçısı (2004)
Kitabları
- Кызалаҥду јылдар=Грозные годы : роман на алтайском языке / И.В Шодоев. - 4-е изд. - Горно-Алтайск : Горно-Алтайское кн. изд-во, 1999. - 230 с.
- Таҥ алдында=На рассвете : роман на алтайском языке / И.В Шодоев. - Горно-Алтайск : Горно-Алтайское кн. изд-во, 1999. - 200 с.
- Келейдиҥ эрјинези = Сокровище Кемлея: рассказы на алт. яз. / И. В. Шодоев. - Горно-Алтайск : Горно-Алт. отд. Алт. кн. изд-ва, 1987. - 184 с
- Алтын-Сӱме: сказки на алтайском языке / И. В. Шодоев ; худож. М. П. Чевалков. - Горно-Алтайск : Горно-Алтайское кн. изд-во, 1959. - 24 с.
- Кызалаҥду јылдар=Трудные годы: роман на алтайском языке / И. В. Шодоев. - 3-е изд. - ГорноАлтайск : Горно-Алт. отд. Алт. кн. изд-ва, 1984. - 277 с.
- Качук : повесть на алтайском языке / И. В. Шодоев. - Горно-Алтайск : Горно-Алт. отд. Алт. кн. изд-ва, 1989. - 112 с.
- Ӧткӧн јолымнаҥ. Воспоминания : на алтайском языке / И. В. Шодоев. - Горно-Алтайск : Книжное изд-во "Юч-Сюмер" Республики Алтай, 1995. - 168 с.
Ədəbiyyat
- Литературы народов России: XX в.: словарь / Н. С. Надъярных. – М.: Наука, 2005. – С. 49. – 365 с. – .
- Кто есть кто в республике Алтай. Выпуск первый. Горно-Алтайск. ИП «Альтернатива». 1997. – 304 с. – С. 260-261.
İstinadlar
- https://zvezdaaltaya.ru/2014/10/ego-knigi-zhivaya-istoriya/ (rus.). 1922.
- Его книги – живая история[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivan Vasilyevic Sodoyev rus Ivan Vasilevich Shodoev 25 sentyabr 1914 dekabr 2006 Altay yazici ve jurnalisti Altay Respublikasinin Xalq yazicisi Ivan Vasilyevic SodoyevTexellusu Ivan SodoyevDogum tarixi 24 sentyabr 1914Dogum yeri Ust Kan aulu Biysk qezasi Tomsk quberniyasi RusiyaVefat tarixi dekabr 2006 92 yasinda Vetendasligi RusiyaMilliyyeti Altay turkuFealiyyeti sair yazici jurnalistFealiyyet illeri 1933 2006Eserlerinin dili Altayca ruscaJanrlar seir hekaye povest tarixi roman pyes ocerkUzvluyu SSRI Yazicilar IttifaqiMukafatlariHeyatiIvan Vasilyevic Sodoyev indiki Dagliq Altay Respublikasinin Biysk qezasinin Ust Kan aulunda kendli ailesinde anadan olmusdur O dovrun ekser gencleri kimi emek fealiyyetine erken baslamisdir Artiq 14 yasindan komsomol isine celb olunmusdur 1931 ci ilde orduya cagrilmis xidmetden sonra evvelce regional Oyrottin Komsomoli sonra Qizil Oyrot qezetinde calismisdir Daha sonra Yaboganski zavodunun komsomol teskilatinin katibi islemis Jarlikci qezetinin redaktoru olmusdur Onun yaradiciliq istedadi bu donemde formalasmisdir Gelecek yazici bir muddet Natsmen kolxozunun komsomol teskilatinin katibi vezifesinde calismis Odessada Usaq Kommunist Herekati mektebinde oxumusdur Ivan Sodoyev daha sonra coxtirajli Komsomol Oirotii qezetinin sonralar Krasnaya Oyrotia ardinca Altaidin Colmoni redaktoru olmusdur Ikinci Dunya muharibesinin baslamasii ile Ivan Sodoyev cebheye cagirilmisdir Doyusde ferqlendiyine gore bir nece herbi mukafata ve on sekkiz yara almis bas leytenant rutbesi ile dogma kendine qayitmisdir Mualice olunduqdan sonra Ust Kan rayon partiya komitesinin tebligat ve tesviqat sobesinin mudiri ve regional partiya mektebinde oxuduqdan sonra Altayidin Colmoni qezetinin redaktoru kimi fealiyyet gostermisdir Daha sonra Ulagan rayon icraiyye komitesinin sedri ve regional icraiyye komitesi sedrinin muavini teyin edilmisdir Defelerle rayon ve regional suralarin deputati secilmisdir Ivan Sodoyev 1957 ci ilde SSRI Jurnalistler Birliyinin 1969 cu ilde SSRI Yazicilar Birliyinin uzvu secilmisdir 1974 1976 ci illerde Dagliq Altay Respublikasinin Yazicilar Birliyinin mesul katibi vezifesinde calismisdir Vefati Ivan Sodoyev 2006 ci ilin dekabrinda omrunun 93 cu ilinde vefat etmisdir YaradiciligiIvan Sodoyev bedii yaradiciliga usaq hekayeleri nagillar xalq efsanelerinin ve revayetlerinin qeleme alinmasi ile baslamisdir Koyonok Al tyn Sume Bilirsinizmi Irbizek Ilk addimlar Karas ve s Ivan Sodoyev sonraki yaradiciliq axtarislarinda real faktlara ve hadiselere arxalanaraq orijinal eserler yaratmisdir Onun eserleri milli tarixin donus noqtelerini eks etdirir Altay dilinde iyirmiden cox bedii eser bir cox ocerk publisistik meqaleler onun qelemine mexsusdur Yazicinin ilk romani olan Cetin iller Kyzalandu jyldar 1967 ci ilde nesr olunmusdur Roman Altay xalqinin XVII esrde Cungar hokmranligina qarsi apardigi mubarizeye hesr olunmusdur qehremanlari xalqin coxesrlik yaddasinda qorunub saxlanan esl tarixi sexsiyyetlerdir Roman Altay xalqi arasinda popul yarliq qazanmis ve uc defe 1967 1972 1984 yeniden yayinlanmisdir Dan isiginda Tan aldynda romani Dagliq Altayda vetendas muharibesinden ve Sovet hakimiyyetinin qurulmasindan behs edir Romanin qehremanlari Ust Kan kendinde yasamis real insanlardir Dogma kend tarixindeki bu cetin dovr hemcinin Kecdiyim yolun xatireleri ve Qirmizi komendant povestlerinde avtobioqrafik cizgilerle tesvir olunur Agir muharibe heyatinin tesviri yazicinin Olumu asmaq ve Esger yollari adli avtobioqrafik povestlerde bedii eksini tapmisdir Ikinci eserde Dunya muharibesinin istirakcisi cebhede qehremanliqla vurusan muharibeden sonra coban isleyen Boxtin Atratin heyatindan behs edir Kemley xezinesi Kemlejdin erjinizi povesti Ust Kan vilayetinin Sosialist Emeyi Qehremani Toedov Delmek Toedovice hesr edilmisdir Kacuk Katerina povestini sevimli heyat yoldasi Yekaterina Grigoriyevnaya hesr etmisdir Ivan Sodoyev 2004 cu ilde Altay Respublikasinin Xalq Yazicisi adina layiq gorulmusdur Ivan Sodoyevin butun yaradiciligi dogma yurduna ve xalqina olan mehebbetle doludur Yazicinin eserleri Altay tarixini izlemek ucun zengin material verir Buna gore de o haqli olaraq Altay tarixi nesrinin banisi hesab edilir Mukafatlari Qirmizi Ulduz ordeni Seref Nisani ordeni iki defe I Dereceli Veten Muharibesi ordeni 1985 Dagliq Altayin Fexri vetendasi 1987 Altay Respublikasinin Xalq yazicisi 2004 KitablariKyzalaҥdu јyldar Groznye gody roman na altajskom yazyke I V Shodoev 4 e izd Gorno Altajsk Gorno Altajskoe kn izd vo 1999 230 s Taҥ aldynda Na rassvete roman na altajskom yazyke I V Shodoev Gorno Altajsk Gorno Altajskoe kn izd vo 1999 200 s Kelejdiҥ erјinezi Sokrovishe Kemleya rasskazy na alt yaz I V Shodoev Gorno Altajsk Gorno Alt otd Alt kn izd va 1987 184 s Altyn Sӱme skazki na altajskom yazyke I V Shodoev hudozh M P Chevalkov Gorno Altajsk Gorno Altajskoe kn izd vo 1959 24 s Kyzalaҥdu јyldar Trudnye gody roman na altajskom yazyke I V Shodoev 3 e izd GornoAltajsk Gorno Alt otd Alt kn izd va 1984 277 s Kachuk povest na altajskom yazyke I V Shodoev Gorno Altajsk Gorno Alt otd Alt kn izd va 1989 112 s Ӧtkӧn јolymnaҥ Vospominaniya na altajskom yazyke I V Shodoev Gorno Altajsk Knizhnoe izd vo Yuch Syumer Respubliki Altaj 1995 168 s EdebiyyatLiteratury narodov Rossii XX v slovar N S Nadyarnyh M Nauka 2005 S 49 365 s ISBN 5 02 010208 3 Kto est kto v respublike Altaj Vypusk pervyj Gorno Altajsk IP Alternativa 1997 304 s S 260 261 Istinadlarhttps zvezdaaltaya ru 2014 10 ego knigi zhivaya istoriya rus 1922 Ego knigi zhivaya istoriya olu kecid