Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İvan İvanoviç Şirokoqorov(rus. Иван Иванович Широкогоров; 15 iyul 1869, RSFSR – 11 sentyabr 1946, Bakı) — sovet patoanatomu. SSRİ Tibb EA-nın (1944) və Azərbaycan SSR EA-nın akademiki (1945). Azərb. SSR əməkdar elm xadimi (1936). Yuryev Universitetinin professoru (1915). 1920–1921 illərdə ADU-nun rektoru.
| İvan Şirokoqorov | |
|---|---|
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 15 iyul 1869 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 11 sentyabr 1946 (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili |
|
| Fəaliyyəti | patoloq |
| Elmi fəaliyyəti | |
| Elmi dərəcəsi | |
Akademik fəaliyyəti
1896–1901 illərdə Yuryev Universiteti (Tartu) tibb fakültəsində təhsil almışdır. Şirokoqorov 1900–1908 illərdə Yuryev Universitetində Ümumi Patologiya və Patoloji Anatomiya kafedrasında prozektor (anatomiya üzrə professorların köməkçisi) köməkçisi vəzifəsində işləmişdir. 1908–1915 illərdə privat-dosent (professor köməkçisi) olmuşdur. 1908 ildə Parisdə Paster İnstitutunda Meçnikovun yanında işləməyə ezam olunur, 1913 ildə xərçəng institutunda (London) işləmişdir. 1924 ildə İ.İ. Şirokoqorov "Azərbaycan patoloqanatomlarının Elmi Cəmiyyəti"nin sədri seçildi. "Azərbaycan patoloqanatomlarının Elmi Cəmiyyəti" ilk dəfə 1924-cü ildə professor İ.İ. Şirokoqorovun təşəbbüsü ilə yaradılmış və o, Elmi Cəmiyyətin ilk sədri olmuşdur. Cəmiyyət yarandığı dövrlərdən çox intensiv fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Təsadüfi deyilki, "Patoloqanatomların Ümumittifaq Elmi Cəmiyyəti"nin II qurultayı 1930-cu ildə bəynəlxalq səviyyədə məhz Bakı şəhərində keçirilmişdir. Azərbaycan səhiyyəsində böyük nüfuz sahibi olmuş və parlaq elmi, pedaqoji və praktik fəaliyyət göstərən professor İ.İ. Şirokoqorov 1936-cı ildə Azərbaycan SSR "əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülüb. 1919–1930 illərdə S. M. Kirov adına ADU-da, 1930–1946 illərdə N. Nərimanov adına Azərb. Dövlət Tibb İn-tunda patoloji anatomiya kafedrasının müdiri olmuşdur. 1919–1928 illərdə ADU tibb fakültəsinin ilk dekanı və 1920–1921 illərdə isə Azərb. Dövlət Universitetinin rektoru olmuşdur. Akademik 1924–1932 illərdə Azərb. SSR Xalq Səhiyyə Komissarlığında Tibbi elmi şuranın sədri olub. 1934–1937 illərdə Azərb. SSR Xalq Səhiyyə Komissarlığında Ali Qiymətləndirmə Komissiyasında sədr işləyib. 1945-ci ildə biologiya və kənd təsərrüfatı elmləri bölməsi üzrə Azərb. SSR EA-nın həqiqi üzvü seçilmişdir. Tədqiqatı, əsasən, ölkə patologiyasına (malyariya, taun, cüzam, leyşmanioz, mığmığa qızdırması, pellaqra və s.) həsr edilmişdir. Londonda 1913 ildə keçirilən XVII Beynəlxalq tibb konqresində ilk dəfə olaraq sinir hüceyrələrinin mitoxondrilərindən danışmışdır.
Cənubi Qafqaz respublikaları arasında ilk universitet 1918-ci ildə Tiflis şəhərində, sonra isə 1919-cu ildə Azərbaycanda təşkil edilmişdir. Azərbaycanda ali təhsil müəssisələrinin təşkilində o dövrdə Cənubi Qafqaz respublikalarında yaşayan mütərəqqi fikirli rus ziyalılarının böyük rolu olmuşdur. Zaqafqaziya Universiteti bağlandıqdan sonra Tiflisdən Bakıya köçən bir qrup rus ziyalısının — bunlar arasında 1918-ci ilə qədər Qafqaz ordusunun baş cərrahı işləmiş professor M.İ. Razumovskinin, Yuryev (Derpt) Universitetinin professoru, I dünya müharibəsində (1914–1918) Rusiya Qırmızı Xaç Cəmiyyəti tibb hissəsinin rəhbəri, ixtisasca patoloq — anatom İ. İ. Şirokoqorov, mama-ginekoloq F.N. İlyin və başqalarının Bakı Dövlət Universitetinin yaradılmasında böyük xidmətləri olub.
1930-cu ildə tibb fakültəsi Azərbaycan SSR Xalq Səhiyyə Komissarlığının nəzdinə verilmiş və onun bazasında da Azərbaycan Tibb İnstitutu yaradılmışdır. Əvvəldən də olduğu kimi patoloji anatomiya kafedrasına yenə də professor İ.İ. Şirokoqorov rəhbərlik etməyə başladı (o vaxt bu vəzifədə "patoloji-anatomik institutunun direktoru" adlandırılırdı). 1930-cu ildən sonra 1940-ci ilə qədər kafedra əməkdaşları sırasında Q.Ə.Səlimxanov, S.D.Abbasova, H.K.Həsənov, M.Muxtarov və V.S.Karagedova da qoşulmuşlar. Kafedranın ilk müdiri olmaqdan başqa professor İ. İ. Şirokoqorov, həm də Azərbaycanda nəzəri patoloji anatomiyanın əsasını qoymuş və Azərbaycanda praktik patoloji-anatomik xidmətin də yaradıcısı olmuşdur. Bu dövrlərdə Bakı şəhərindəki iri xəstəxanalarda artıq patoloji-anatomik müayinələr aparılmağa başlanılmışdı.
Mükafatları
- Lenin ordeni
- "1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində əmək igidliyinə görə" medalı
İstinadlar
- AMEA Rəyasət Heyətinin şöbəsi — Azərbaycanda Elmi İrsin Toplanması və Sistemləşdirilməsi Mərkəzi.
- M. Əmrahov, M. Salahov, N. Əsədov. Azərbaycanda ali məktəb quruculuğu, ali pedaqoji təhsilin təşkili və inkişafı tarixinin oçerkləri (1917–1941-ci illər). Bakı: Mütərcim, 2007. — səh. 9.
- https://istormed.ru/публикации-сотрудников-института/научные-статьи/биографии-деятелей-медицины-и-здравоохранения-академиков-амн-ссср-рамн/2174-широкогоров-иван-иванович.html
- . 2018-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-12-26.
- Azərb. Sovet Ensiklopediyası, X cild, səh. 547
- Azərb. Tibb Universitetinin Arxiv şöbəsi.
- http://www.paralel.az/print.php?id=67268[ölü keçid]
- "Arxivlənmiş surət". 2020-06-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-06-26.
- Архив Патологии (журнал). том 8, выпуск 5–6. Москва — 1946. səh. 157–159
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ivan Ivanovic Sirokoqorov rus Ivan Ivanovich Shirokogorov 15 iyul 1869 RSFSR 11 sentyabr 1946 Baki sovet patoanatomu SSRI Tibb EA nin 1944 ve Azerbaycan SSR EA nin akademiki 1945 Azerb SSR emekdar elm xadimi 1936 Yuryev Universitetinin professoru 1915 1920 1921 illerde ADU nun rektoru Ivan SirokoqorovSexsi melumatlarDogum tarixi 15 iyul 1869 1869 07 15 Dogum yeri RSFSRVefat tarixi 11 sentyabr 1946 1946 09 11 77 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Vvenedenskoye qebiristanligi d Tehsili Dorpat Imperator Universiteti d Fealiyyeti patoloqElmi fealiyyetiElmi derecesi tibb elmleri doktoruAkademik fealiyyeti1896 1901 illerde Yuryev Universiteti Tartu tibb fakultesinde tehsil almisdir Sirokoqorov 1900 1908 illerde Yuryev Universitetinde Umumi Patologiya ve Patoloji Anatomiya kafedrasinda prozektor anatomiya uzre professorlarin komekcisi komekcisi vezifesinde islemisdir 1908 1915 illerde privat dosent professor komekcisi olmusdur 1908 ilde Parisde Paster Institutunda Mecnikovun yaninda islemeye ezam olunur 1913 ilde xerceng institutunda London islemisdir 1924 ilde I I Sirokoqorov Azerbaycan patoloqanatomlarinin Elmi Cemiyyeti nin sedri secildi Azerbaycan patoloqanatomlarinin Elmi Cemiyyeti ilk defe 1924 cu ilde professor I I Sirokoqorovun tesebbusu ile yaradilmis ve o Elmi Cemiyyetin ilk sedri olmusdur Cemiyyet yarandigi dovrlerden cox intensiv fealiyyet gostermeye baslamisdir Tesadufi deyilki Patoloqanatomlarin Umumittifaq Elmi Cemiyyeti nin II qurultayi 1930 cu ilde beynelxalq seviyyede mehz Baki seherinde kecirilmisdir Azerbaycan sehiyyesinde boyuk nufuz sahibi olmus ve parlaq elmi pedaqoji ve praktik fealiyyet gosteren professor I I Sirokoqorov 1936 ci ilde Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi fexri adina layiq gorulub 1919 1930 illerde S M Kirov adina ADU da 1930 1946 illerde N Nerimanov adina Azerb Dovlet Tibb In tunda patoloji anatomiya kafedrasinin mudiri olmusdur 1919 1928 illerde ADU tibb fakultesinin ilk dekani ve 1920 1921 illerde ise Azerb Dovlet Universitetinin rektoru olmusdur Akademik 1924 1932 illerde Azerb SSR Xalq Sehiyye Komissarliginda Tibbi elmi suranin sedri olub 1934 1937 illerde Azerb SSR Xalq Sehiyye Komissarliginda Ali Qiymetlendirme Komissiyasinda sedr isleyib 1945 ci ilde biologiya ve kend teserrufati elmleri bolmesi uzre Azerb SSR EA nin heqiqi uzvu secilmisdir Tedqiqati esasen olke patologiyasina malyariya taun cuzam leysmanioz migmiga qizdirmasi pellaqra ve s hesr edilmisdir Londonda 1913 ilde kecirilen XVII Beynelxalq tibb konqresinde ilk defe olaraq sinir huceyrelerinin mitoxondrilerinden danismisdir Cenubi Qafqaz respublikalari arasinda ilk universitet 1918 ci ilde Tiflis seherinde sonra ise 1919 cu ilde Azerbaycanda teskil edilmisdir Azerbaycanda ali tehsil muessiselerinin teskilinde o dovrde Cenubi Qafqaz respublikalarinda yasayan mutereqqi fikirli rus ziyalilarinin boyuk rolu olmusdur Zaqafqaziya Universiteti baglandiqdan sonra Tiflisden Bakiya kocen bir qrup rus ziyalisinin bunlar arasinda 1918 ci ile qeder Qafqaz ordusunun bas cerrahi islemis professor M I Razumovskinin Yuryev Derpt Universitetinin professoru I dunya muharibesinde 1914 1918 Rusiya Qirmizi Xac Cemiyyeti tibb hissesinin rehberi ixtisasca patoloq anatom I I Sirokoqorov mama ginekoloq F N Ilyin ve basqalarinin Baki Dovlet Universitetinin yaradilmasinda boyuk xidmetleri olub 1930 cu ilde tibb fakultesi Azerbaycan SSR Xalq Sehiyye Komissarliginin nezdine verilmis ve onun bazasinda da Azerbaycan Tibb Institutu yaradilmisdir Evvelden de oldugu kimi patoloji anatomiya kafedrasina yene de professor I I Sirokoqorov rehberlik etmeye basladi o vaxt bu vezifede patoloji anatomik institutunun direktoru adlandirilirdi 1930 cu ilden sonra 1940 ci ile qeder kafedra emekdaslari sirasinda Q E Selimxanov S D Abbasova H K Hesenov M Muxtarov ve V S Karagedova da qosulmuslar Kafedranin ilk mudiri olmaqdan basqa professor I I Sirokoqorov hem de Azerbaycanda nezeri patoloji anatomiyanin esasini qoymus ve Azerbaycanda praktik patoloji anatomik xidmetin de yaradicisi olmusdur Bu dovrlerde Baki seherindeki iri xestexanalarda artiq patoloji anatomik muayineler aparilmaga baslanilmisdi MukafatlariLenin ordeni Seref nisani ordeni Qafqazin mudafiesine gore medali 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesinde emek igidliyine gore medaliIstinadlarAMEA Reyaset Heyetinin sobesi Azerbaycanda Elmi Irsin Toplanmasi ve Sistemlesdirilmesi Merkezi M Emrahov M Salahov N Esedov Azerbaycanda ali mekteb quruculugu ali pedaqoji tehsilin teskili ve inkisafi tarixinin ocerkleri 1917 1941 ci iller Baki Mutercim 2007 seh 9 https istormed ru publikacii sotrudnikov instituta nauchnye stati biografii deyatelej mediciny i zdravoohraneniya akademikov amn sssr ramn 2174 shirokogorov ivan ivanovich html 2018 08 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 12 26 Azerb Sovet Ensiklopediyasi X cild seh 547 Azerb Tibb Universitetinin Arxiv sobesi http www paralel az print php id 67268 olu kecid Arxivlenmis suret 2020 06 10 tarixinde Istifade tarixi 2014 06 26 Arhiv Patologii zhurnal tom 8 vypusk 5 6 Moskva 1946 seh 157 159