Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İsfəndiyar xan (?-1643)—Şeybanilər sülaləsindən 14-cü özbək xanı.
| İsfəndiyar xan | |
|---|---|
| özb. Isfandiyar I | |
| 1623 – 1642 | |
| Sonrakı | Əbülqazi Bahadır xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Ürgənc, Xivə |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Xivə |
| Milliyyəti | türk |
| Atası | |
| Ailəsi | Şeybani xanlığı |
| Dini | Sünni İslam |
Həyatı
I Şah Səfi hakimiyyətə keçdikdən az sonra 1629-cu ildə Urgənc hakimi İsfəndiyar xan (1623-1642) Mərvə hücum edir. Məhəmməd Məsum onun Mərvə hücumuna I Şah Abbasın ona etmiş olduğu yaxşılıqlara cavab olaraq naşükürlüyə yol verməsi kimi baxır. O, yazır ki, Urgənc hakimi İsfəndiyar xan və onun yaxınlarına Səfəvi sarayında nəvaziş göstərilmiş, dəfələrlə müzəffər Səfəvi ordusunun köməyi ilə ölümcül döyüşlərdə xilas edilmişdi . Məhəmməd Məsumun bu məlumatını "Zeyl-i tarix-i alamara-ye Abbasi" də təsdiq edir. Mənbədə göstərilir ki, Xarəzm hakimi Ərəb Məhəmməd xanın (1602-1623) övladları arasında hakimiyyət üstündə müharibədə məğlub olmuş böyük oğlu İsfəndiyar I Şah Abbasa pənah gətirmiş və uzun müddət onun himayəsində yaşamışdır .
Məhəmməd Məsuma görə Mərv hakimi Aşur xanın başçılığı altında qala mühafizəçiləri çox ciddi səy göstərib qalanı canfəşanlıqla qoruyaraq bu qorxulu düşməni dəf etməyə tam hazır olduqlarını nümayiş etdirdilər. O, öz hərbi dəstəsinin sayının az olmasına baxmayaraq qorxmadan qaladan çıxıb düşmənin çoxsaylı ordusu ilə döyüşə başlayır. İlk toqquşmadan sonra İsfən-diyar xan geri çəkilməyə məcbur olub öz ölkəsinə qayıdır . Məhəmməd Məsuma görə Aşur xan özünün hərbi dəstəsi ilə İsfəndiyar xanı məğlub etmişdi. Doğrudur, ilk döyüşdə Mərv ordusu qələbəyə nail olmuşdu. Ancaq "Zeyl-i tarix-i alamara-ye Abbasi"də göstərilir ki, Rəhmanqulu Qara-daşın başçılığı altında 6-7 min nəfərdən ibarət türkmənin Qaradaş, Cəlayir, Salur ellərində səfərbər edilmiş ordu da İsfəndiyar xanla birləşmişdi. Belə olan halda Aşur xanın ilk qələbədən sonra döyüşü davam etdirməsi o qədər də asan deyildi. İsfəndiyar xan İsfahandan göndərilən ordu yaxınlaşdıqda Mərv ətrafını tərk etməyə məcbur olmuşdu .
A.N.Kononov yazır ki, "Xorasan qiyamı" nəticəsində İsfəndiyar xanın Səfəvi dövləti ilə münasibətləri pisləşdikdə xan qiyamın günahını qardaşı Əbülqazi xanın boynuna yıxıb onu girov kimi Səfəvi şahına göndərdi .
Ədəbiyyat
- Гулямов Я. Г., История орошения Хорезма с древнейших времен до наших дней. Ташкент. 1957
- Жуковский С. В. Сношения России с Бухарой и Хивой за последнее трехсотлетие. Петроград, 1915
- История Узбекистана. Т.3. Т.,1993.
- История Узбекистана в источниках. Составитель Б. В. Лунин. Ташкент, 1990
- История Хорезма. Под редакцией И. М. Муминова. Ташкент, 1976
İstinadlar
- Məhəmməd Məsum ibn Xacəgi İsfahani. Xülasət üs-siyər. Münxen Dövlət kitabxnası; Saltıkov-Şedrin adına PDUK, Dornun kataloqu, 303 (mikrofilm). v. 21 a
- İsgəndər bəy Türkman Münşi və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: 1317, 320 s. səh.19
- Məhəmməd Məsum ibn Xacəgi İsfahani. Xülasət üs-siyər. Münxen Dövlət kitabxnası; Saltıkov-Şedrin adına PDUK, Dornun kataloqu, 303 (mikrofilm). v. 21 a-b.
- İsgəndər bəy Türkman Münşi və Məhəmməd Yusif Movərrex. Zeyl-i tarix-i alamara-yi Abbasi. Tehran: 1317, 320 s. səh.21
- Əbülqazi Bahadır xan. Şəcərei-Tərakimə (Türkmənlərin soy kitabı). Rus dilindən tərcümə edən, ön söz və göstəricilərin müəllifi və biblioqrafiyanın tərtibçisi İ.M.Osmanlı. Bakı: 2002, 146 s, səh.18
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Isfendiyar xan 1643 Seybaniler sulalesinden 14 cu ozbek xani Isfendiyar xanozb Isfandiyar IXive xani1623 1642SonrakiEbulqazi Bahadir xanSexsi melumatlarDogum yeri Urgenc XiveVefat tarixi 1643Vefat yeri XiveMilliyyeti turkAtasiAilesi Seybani xanligiDini Sunni IslamHeyatiI Sah Sefi hakimiyyete kecdikden az sonra 1629 cu ilde Urgenc hakimi Isfendiyar xan 1623 1642 Merve hucum edir Mehemmed Mesum onun Merve hucumuna I Sah Abbasin ona etmis oldugu yaxsiliqlara cavab olaraq nasukurluye yol vermesi kimi baxir O yazir ki Urgenc hakimi Isfendiyar xan ve onun yaxinlarina Sefevi sarayinda nevazis gosterilmis defelerle muzeffer Sefevi ordusunun komeyi ile olumcul doyuslerde xilas edilmisdi Mehemmed Mesumun bu melumatini Zeyl i tarix i alamara ye Abbasi de tesdiq edir Menbede gosterilir ki Xarezm hakimi Ereb Mehemmed xanin 1602 1623 ovladlari arasinda hakimiyyet ustunde muharibede meglub olmus boyuk oglu Isfendiyar I Sah Abbasa penah getirmis ve uzun muddet onun himayesinde yasamisdir Mehemmed Mesuma gore Merv hakimi Asur xanin basciligi altinda qala muhafizecileri cox ciddi sey gosterib qalani canfesanliqla qoruyaraq bu qorxulu dusmeni def etmeye tam hazir olduqlarini numayis etdirdiler O oz herbi destesinin sayinin az olmasina baxmayaraq qorxmadan qaladan cixib dusmenin coxsayli ordusu ile doyuse baslayir Ilk toqqusmadan sonra Isfen diyar xan geri cekilmeye mecbur olub oz olkesine qayidir Mehemmed Mesuma gore Asur xan ozunun herbi destesi ile Isfendiyar xani meglub etmisdi Dogrudur ilk doyusde Merv ordusu qelebeye nail olmusdu Ancaq Zeyl i tarix i alamara ye Abbasi de gosterilir ki Rehmanqulu Qara dasin basciligi altinda 6 7 min neferden ibaret turkmenin Qaradas Celayir Salur ellerinde seferber edilmis ordu da Isfendiyar xanla birlesmisdi Bele olan halda Asur xanin ilk qelebeden sonra doyusu davam etdirmesi o qeder de asan deyildi Isfendiyar xan Isfahandan gonderilen ordu yaxinlasdiqda Merv etrafini terk etmeye mecbur olmusdu A N Kononov yazir ki Xorasan qiyami neticesinde Isfendiyar xanin Sefevi dovleti ile munasibetleri pislesdikde xan qiyamin gunahini qardasi Ebulqazi xanin boynuna yixib onu girov kimi Sefevi sahina gonderdi EdebiyyatGulyamov Ya G Istoriya orosheniya Horezma s drevnejshih vremen do nashih dnej Tashkent 1957 Zhukovskij S V Snosheniya Rossii s Buharoj i Hivoj za poslednee trehsotletie Petrograd 1915 Istoriya Uzbekistana T 3 T 1993 Istoriya Uzbekistana v istochnikah Sostavitel B V Lunin Tashkent 1990 Istoriya Horezma Pod redakciej I M Muminova Tashkent 1976IstinadlarMehemmed Mesum ibn Xacegi Isfahani Xulaset us siyer Munxen Dovlet kitabxnasi Saltikov Sedrin adina PDUK Dornun kataloqu 303 mikrofilm v 21 a Isgender bey Turkman Munsi ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran 1317 320 s seh 19 Mehemmed Mesum ibn Xacegi Isfahani Xulaset us siyer Munxen Dovlet kitabxnasi Saltikov Sedrin adina PDUK Dornun kataloqu 303 mikrofilm v 21 a b Isgender bey Turkman Munsi ve Mehemmed Yusif Moverrex Zeyl i tarix i alamara yi Abbasi Tehran 1317 320 s seh 21 Ebulqazi Bahadir xan Secerei Terakime Turkmenlerin soy kitabi Rus dilinden tercume eden on soz ve gostericilerin muellifi ve biblioqrafiyanin tertibcisi I M Osmanli Baki 2002 146 s seh 18Xarici kecidler