Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İriçiçək üskükotu (lat. Digitalis grandiflora) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin bağayarpağıkimilər fəsiləsinin üskükotu cinsinə aid bitki növü.
| İriçiçək üskükotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Cins: Növ: İriçiçək üskükotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Yabani çoxillik ot bitkisi olub, inkişafının birinci ilində çətir və kökətrafı yarpaqlar, ikinci ildə isə hündürlüyü 1 m-ə qədər düz, budaqlanmayan gövdə və çiçək fırçaları əmələ gətirir. Yarpaqları itiuclu zirvəsi ilə neştərşəkilli və ya uzunsov-neştərşəkilli, kənarları bərabər olmayan dayaz dişcikli, uzunluğu 7-25 sm, eni isə 2-6,5 sm-ə bərabərdir. Aşağı yarpaqları daralan iri qanadlı saplaqdan, yuxarı hissəsi isə oturaq, kənarları uzunu iri damarlardan ibarətdir. Çiçəkləri iri, sarı, başı aşağı əyilmiş olub, uzunluğu 3-3,5 sm-ə bərabərdir.
Yarpaqları neştərşəkilli və ya uzunsov-neştərşəkilli zirvəsi itiuclu və seyrək kiçik dişli kənarlara malik, kökətrafı və gövdənin aşağı yarpaqları daralmış, qısa qanadabənzər saplaqlı, yuxarı yarpaqları isə oturaqdır. Ancaq mərkəzi və yan damarları aşağı səthdə daha yaxşı görünürlər. Zəif iylidir.
Çoxillik ot bitkisi olub, yabanı halda Qafqaz, Ural və Karpat meşələrində yaşayır.
Xammal kimi birinci il kökətrafı yarpaqları, çiçəkləmə fazasında gövdə yarpaqları və çiçəkləri toplanılır. Xammalın qurudulması 55-60оС temperaturda aparılır.
Bütün xammal yaxşı qablaşdırılmalıdır. Kip qablaşdırılma zamanı tərkibindəki bioloji aktiv maddələr uzun müddət saxlanılır. Bütün xammal quru yerdə saxlanılmaqla, işıqdan qorunmalıdır. Tozları ampul və ya flakonlarda kip bağlanmış şəraitində saxlanılmalıdır. Təmiz qlükozidi A, preparat və xammalı isə B şkafında saxlanılır. Bioloji aktiv xammalı hər il kontrol edilməlidir.
Tərkibi və təsiri
Yarpaqlarının tərkibində 23 əsas təbii qlükozidlər: başlıca olaraq lantozid A, B, C olur. Ən çox lantozid A vardır. İkinci qlükozid digitoksin və gitoksindən ibarətdir. Ümumi miqdarına görə lantozid A, B, C – 0,07%-0,8% miqdarında olur. Tərkibində saponinlər, flavonoidlər, aşı maddələri, fenol-karbon turşusu və alkaloid izlərinə rast gəlinir.
İkiillik bitki iriçiçək üskükotunun tam inkişaf etmiş gövdə yarpaqları və çətiri xammal kimi keyfiyyətli dərman bitkisidir. Ürək xəstəliklərində təyin edilir.
Yarpaqları keyfiyyətli ürək (kardiotonik) dərmanlarıdır. Toz və sulu məhlul şəklində digitoksin, gitoksin və kordigit dərman maddələridir. Bu dərmanlarla xroniki ürək-damar çatmamazlığında (dekompensasiya), mitral qüsurlarda, karonaroskelerozda, hipertoniya xəstəliyində, miokard distrofiyasında, səyiridici aritmiyada, paroksizmal taxikardiyada və ürək ritminin digər pozğunluqlarında müvəffəqiyyətlə işlədilir. Bu bitkinin kumulyativ təsiri olduğundan müalicə ixtisaslı həkim nəzarəti altinda aparılmalıdır.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iricicek uskukotu lat Digitalis grandiflora bitkiler aleminin dalamazcicekliler destesinin bagayarpagikimiler fesilesinin uskukotu cinsine aid bitki novu Iricicek uskukotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste DalamazciceklilerFesile BagayarpagikimilerTriba Cins UskukotuNov Iricicek uskukotuBeynelxalq elmi adiDigitalis grandiflora Mill 1768Sekil axtarisiITIS 502057NCBI 38791EOL 487942Botaniki xarakteristikasiYabani coxillik ot bitkisi olub inkisafinin birinci ilinde cetir ve koketrafi yarpaqlar ikinci ilde ise hundurluyu 1 m e qeder duz budaqlanmayan govde ve cicek fircalari emele getirir Yarpaqlari itiuclu zirvesi ile nestersekilli ve ya uzunsov nestersekilli kenarlari beraber olmayan dayaz discikli uzunlugu 7 25 sm eni ise 2 6 5 sm e beraberdir Asagi yarpaqlari daralan iri qanadli saplaqdan yuxari hissesi ise oturaq kenarlari uzunu iri damarlardan ibaretdir Cicekleri iri sari basi asagi eyilmis olub uzunlugu 3 3 5 sm e beraberdir Yarpaqlari nestersekilli ve ya uzunsov nestersekilli zirvesi itiuclu ve seyrek kicik disli kenarlara malik koketrafi ve govdenin asagi yarpaqlari daralmis qisa qanadabenzer saplaqli yuxari yarpaqlari ise oturaqdir Ancaq merkezi ve yan damarlari asagi sethde daha yaxsi gorunurler Zeif iylidir Coxillik ot bitkisi olub yabani halda Qafqaz Ural ve Karpat meselerinde yasayir Xammal kimi birinci il koketrafi yarpaqlari cicekleme fazasinda govde yarpaqlari ve cicekleri toplanilir Xammalin qurudulmasi 55 60oS temperaturda aparilir Butun xammal yaxsi qablasdirilmalidir Kip qablasdirilma zamani terkibindeki bioloji aktiv maddeler uzun muddet saxlanilir Butun xammal quru yerde saxlanilmaqla isiqdan qorunmalidir Tozlari ampul ve ya flakonlarda kip baglanmis seraitinde saxlanilmalidir Temiz qlukozidi A preparat ve xammali ise B skafinda saxlanilir Bioloji aktiv xammali her il kontrol edilmelidir Terkibi ve tesiriYarpaqlarinin terkibinde 23 esas tebii qlukozidler baslica olaraq lantozid A B C olur En cox lantozid A vardir Ikinci qlukozid digitoksin ve gitoksinden ibaretdir Umumi miqdarina gore lantozid A B C 0 07 0 8 miqdarinda olur Terkibinde saponinler flavonoidler asi maddeleri fenol karbon tursusu ve alkaloid izlerine rast gelinir Ikiillik bitki iricicek uskukotunun tam inkisaf etmis govde yarpaqlari ve cetiri xammal kimi keyfiyyetli derman bitkisidir Urek xesteliklerinde teyin edilir Yarpaqlari keyfiyyetli urek kardiotonik dermanlaridir Toz ve sulu mehlul seklinde digitoksin gitoksin ve kordigit derman maddeleridir Bu dermanlarla xroniki urek damar catmamazliginda dekompensasiya mitral qusurlarda karonaroskelerozda hipertoniya xesteliyinde miokard distrofiyasinda seyiridici aritmiyada paroksizmal taxikardiyada ve urek ritminin diger pozgunluqlarinda muveffeqiyyetle isledilir Bu bitkinin kumulyativ tesiri oldugundan mualice ixtisasli hekim nezareti altinda aparilmalidir IstinadlarHemcinin bax