Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İraqda din 2015-ci ilə nisbətən müsəlman idi, əhalinin 95-98% -i İslamı qəbul edir. Xristianlıq, o cümlədən Katolik, Pravoslav, Protestant, Şərq Assuriya Kilsəsi 1%, digər dinlər isə qalan 1-4% təşkil edir .Yazidizm və İraqdakı azlıqların etiqad etdiyi dini skretizm Mandaeism, Şabakizm və Yarsanizm 1.5'ini əhatə edir. İraq Yəhudi icması artıq yoxdur.
İslam
İraq müsəlmanları iki fərqli ənənəyə - şiə və sünni İslama uyğundur. 2018 CIA Fakt kitabına görə, İraq 97% müsəlmandır: 60-65% şiə və 32-37% sünni. İraqdakı Vətəndaş Müharibəsindən (2014–2017) bəri müsəlmanların ümumi faizi xristian və yezidi qaçqınlarının qonşu ölkələrə köç etməsi səbəbindən artmışdır. Bağdad əsrlər boyu İslam öyrənmə və təqaüd mərkəzi idi və Abassidlərin paytaxtı olaraq xidmət etdi. Kərbəla şəhəri 680-ci il oktyabrın 10-da müasir şəhərin yerində vuruşan Kərbəla döyüşü nəticəsində şiə İslamda əhəmiyyətli dərəcədə geniş yer tutur. şiələri saleh xəlifə və ilk imam hesab edənlər də "İmam Əl" adıyla tanınır. Artıq şəhər şiə İslam dünyasının böyük bir həcc mərkəzidir və yalnız Məkkə və Mədinədən daha çox müsəlman zəvvar qəbul etdiyi təxmin edilir. Kufə şəhərində dünyanın hər yerində çox sayda sünninin izlədiyi məşhur sünni alim Əbu Hənifə evi vardı. Eyni şəkildə, Samarra, Əl-Hadi və Həsən əl-Askari, onuncu və on birinci şiə imamlarının məqbərələrini ehtiva edən Əl-Əskəri məscidinin evidir, həmçinin Məhəmməd əl-Mehdinin türbəsi kimi tanınır. Cəfəri məzhəbi şiələrinin on ikinci və son imamı olan "Gizli İmam". Bu, Ca'farī şiə müsəlmanları üçün vacib bir ziyarət mərkəzinə çevrildi. Bundan əlavə, Məhəmməd Peyğəmbərin bəzi qadın qohumları Səmra şəhərində dəfn olunur, bu şəhəri şiə üçün ən əhəmiyyətli ibadət yerlərindən birinə və sünnilərin ziyarət etdiyi məkana çevirir.
Bəsrə və Kərbəlada cəmləşmiş kiçik şiə şeyxist icması kimi ölkədə İslamın daha kiçik məzhəbləri mövcuddur.
Kürdlər
İraq kürdlərinin əsası sünni müsəlmanlardır, bir şiə Feyli azlığı 3% təşkil edir .Əksər kürdlər ölkənin şimal bölgələrində yerləşir. İraq Kürd Müsəlmanlarının əksəriyyəti Şafi İslam qanunlarına tabe olurlar, digərləri ya Qadiri ya da Nəqşbandi Sufi tariqahının üzvləridir.
Türkmənlər
İraq türkmanlarının 60% -70% -i sünni müsəlmanlardır və 30% -dən 40% -ə qədəri İslamın şiə formasına uyğundur. Ümumilikdə İraq Türkmənləri əksəriyyəti dünyəvi olduqları üçün respublikada tətbiq olunan dövlət-din işlərinin dünyəvi şərhini daxili hala gətirmişlər. Türkiyə. İraqın siyasi mədəniyyətinə xas olan dini və qəbilə amilləri və gərginliklər İraq Türkmən Sünnilərinə və Şiələrinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etmir.
Xristianlıq
Xristianlığı eramızın 40-cı illərində İraqa gətirmişdi. Tomas və Thaddeus on iki Həvariyə aid idi. İraqın Xaldey azlığı, Ninewa və Dahuk quberniyalarında cəmləşmiş Şimali İraqda yaşayan əhalinin təxminən 3% -ni təmsil edir (əvvəllər CIA Fakt kitabı). Rəsmi statistika yoxdur və təxminlər çox dəyişir. 1950-ci ildə xristianlar 5.0 milyon əhalinin 10-12% -ni təşkil etmiş ola bilər. 1987-ci ildə 16,3 milyon əhalidə 8% və ya 1,4, 2003-cü ildə 26 milyon olan 1,5 milyon. 1970-ci illərdən bəri mühacirət yüksək olmuşdur. 2003-cü il İraq müharibəsindən bəri, İraqlı xristianlar Suriyaya əhəmiyyətli, lakin naməlum olaraq köçürüldü. İraqdakı xristian əhalinin sayı 1,2-2,1 milyon olduğu 2003-cü ildən bəri rəsmi siyahıyaalma olmamışdır.
İraq xristianları dörd kilsə orqanına bölünür:
- "Xaldeylər" (Xaldey katolik kilsəsi)
- "Assuriyalılar" və ya "Nestorian" qrupu (Şərq Assuriya Kilsəsi) və (Şərqin Qədim Kilsəsi)
- "Qərbi suriyalı" və ya "Yakobit" qrupu (Suriyalı Pravoslav Kilsəsi)
- "Şərqi Pravoslav" qrupu (Antakya və Bütün Şərqin Şərq Pravoslav Patriarxlığının tabeliyindəki Bağdad Arxdiosu)
Yezidilik
Yezidilər İraqda cəmi 650.000-dən çox olan bir qrupdur. Yazidizm ya da Sherfedin İslamdan əvvəlki dövrlərə aiddir. Mosul Yazidi inancının əsas müqəddəs yeridir. Ən müqəddəs Yezid türbəsi, Laliş nekropolunda yerləşən Şeyx Ədi ziyarətgahıdır.
Zoroastranizm
Zərdüştilik, xüsusilə kürdlərin nəzarətində olan Şimali İraqda kürdlərlə ən sürətli böyüyən dinə çevrildi. Dinin kürd mədəniyyəti ilə sıx əlaqəsi olduğu üçün bölgədə son zamanlar zərdüştiliyin yenidən yaranması baş verdi və 2015-ci ilin avqust ayından etibarən Kürdüstan Regional Rəhbərliyi (KRG) zərdüştiliyi rəsmi olaraq kürd İraq daxilində bir din olaraq tanıdı. Dünyanın ən qədim monoteist dini , Zərdüştilik (kürd dilində Zardashti) son illərə qədər demək olar ki, yox oldu. İraq Kürdüstanında 100.000-200.000 insanın, 2015-ci ildən bəri ilk yeni Zərdüşt ibadətgahaları tikilərək 2016-cı ildə açılışı ilə müsəlman mənşəli Zərdüştilik dininə keçdiyi təxmin edildi.
Zərdüştlük İslam dövründən əvvəl Kürdüstanda hakim dinlərdən biri idi. Hal hazırda zərdüştilik İraq Kürdüstanı və İranda rəsmi olaraq tanınıb. Bir çox kürd fərd, xüsusən İŞİD İraq Kürdüstanına hücum etdikdən sonra İslamdan zərdüştilik dininə keçdi.
21 sentyabr 2016-cı ildə Süleymaniyyədə İraq Kürdüstanının ilk rəsmi Zərdüşt atəş atəş məbədi açıldı. İştirakçılar bayramı bir mərasim atəşi yandıraraq və çərçivə barabanını və ya dafını döyərək qeyd etdilər.
İraqdakı zərdüştilərin əhalisi barədə dəqiq bir məlumat yoxdur, çünki onların hökumət tərəfindən verilmiş sənədlərində "müsəlman" kimi göstərilmişdir.
Mandaean inancı, Haranda Gawaitha, Mandaean xalqının tarixini izah edən bir mətnə görə, Parfiyanın Artaban V-in hakimiyyətindən bəri İraqda mövcuddur. Bu, İraqda Mandaeansın ən az 1800 yaşında olmasını təmin edər, zərdüştilik və yəhudilikdən sonra İraq cəmiyyətində davamlı olaraq tətbiq olunan üçüncü ən qədim iman olardı. İraqda təxminən 60.000 təxmin edilən Mandaeians yaşayır. Bölgədəki Mandaean varlığının ən qədim müstəqil təsdiqlənməsi Kartir kitabəsidir. Mandaean inancı ümumiyyətlə son sağ qalan Qnostik inanc olaraq tanınır və tərəfdarları bunun Yerdəki ən qədim iman olduğuna inanırlar. Yahia Yuhanna kimi tanınan vəftizçi Yəhya, Mandaean xalqının son Mandaean peyğəmbəri və ilk həqiqi Ris'Amma, ya da Etnarch sayılır. İraqlı Mandaeansın əksəriyyəti hər bazar günü axan suya batırılmaq (və ya vəftiz etmək) təcrübəsinə görə su yollarının yaxınlığında yaşayırlar. Ən yüksək konsentrasiyalar Amarah, Qalat Saleh və Bəsrədə qərargahları olan Mesene əyalətindədir. İranın Xuzistan ilə həmsərhəd olan bu cənub bölgələrindən başqa, Bağdadda Dəclə çayı sahillərində çox sayda Mandaeans tapıla bilər.
İudaizm
Yəhudilik ilk növbədə Babil padşahı II Navuxadnezzarın hakimiyyəti altında İraqa gəldi. Babil əsirlikünün bir hissəsi idi. İsraildə altı günlük müharibədən sonra iğtişaşlar əksər yəhudilərin qaçmasına səbəb oldu. Bağdaddakı yəhudi əhalisinin indiki qiymətləndirmələri səkkizdir (2007), yeddi (2008) və beş (2013). İraqda yerləşdirilən Amerika qüvvələri arasında yalnız üç yəhudi ruhanisi var idi
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iraqda din 2015 ci ile nisbeten muselman idi ehalinin 95 98 i Islami qebul edir Xristianliq o cumleden Katolik Pravoslav Protestant Serq Assuriya Kilsesi 1 diger dinler ise qalan 1 4 teskil edir Yazidizm ve Iraqdaki azliqlarin etiqad etdiyi dini skretizm Mandaeism Sabakizm ve Yarsanizm 1 5 ini ehate edir Iraq Yehudi icmasi artiq yoxdur IslamIraqin Necef seherindeki Iman Eli Mescidi Iraq muselmanlari iki ferqli eneneye sie ve sunni Islama uygundur 2018 CIA Fakt kitabina gore Iraq 97 muselmandir 60 65 sie ve 32 37 sunni Iraqdaki Vetendas Muharibesinden 2014 2017 beri muselmanlarin umumi faizi xristian ve yezidi qacqinlarinin qonsu olkelere koc etmesi sebebinden artmisdir Bagdad esrler boyu Islam oyrenme ve teqaud merkezi idi ve Abassidlerin paytaxti olaraq xidmet etdi Kerbela seheri 680 ci il oktyabrin 10 da muasir seherin yerinde vurusan Kerbela doyusu neticesinde sie Islamda ehemiyyetli derecede genis yer tutur sieleri saleh xelife ve ilk imam hesab edenler de Imam El adiyla taninir Artiq seher sie Islam dunyasinin boyuk bir hecc merkezidir ve yalniz Mekke ve Medineden daha cox muselman zevvar qebul etdiyi texmin edilir Kufe seherinde dunyanin her yerinde cox sayda sunninin izlediyi meshur sunni alim Ebu Henife evi vardi Eyni sekilde Samarra El Hadi ve Hesen el Askari onuncu ve on birinci sie imamlarinin meqberelerini ehtiva eden El Eskeri mescidinin evidir hemcinin Mehemmed el Mehdinin turbesi kimi taninir Ceferi mezhebi sielerinin on ikinci ve son imami olan Gizli Imam Bu Ca fari sie muselmanlari ucun vacib bir ziyaret merkezine cevrildi Bundan elave Mehemmed Peygemberin bezi qadin qohumlari Semra seherinde defn olunur bu seheri sie ucun en ehemiyyetli ibadet yerlerinden birine ve sunnilerin ziyaret etdiyi mekana cevirir Besre ve Kerbelada cemlesmis kicik sie seyxist icmasi kimi olkede Islamin daha kicik mezhebleri movcuddur Kurdler Iraq kurdlerinin esasi sunni muselmanlardir bir sie Feyli azligi 3 teskil edir Ekser kurdler olkenin simal bolgelerinde yerlesir Iraq Kurd Muselmanlarinin ekseriyyeti Safi Islam qanunlarina tabe olurlar digerleri ya Qadiri ya da Neqsbandi Sufi tariqahinin uzvleridir Turkmenler Iraq turkmanlarinin 60 70 i sunni muselmanlardir ve 30 den 40 e qederi Islamin sie formasina uygundur Umumilikde Iraq Turkmenleri ekseriyyeti dunyevi olduqlari ucun respublikada tetbiq olunan dovlet din islerinin dunyevi serhini daxili hala getirmisler Turkiye Iraqin siyasi medeniyyetine xas olan dini ve qebile amilleri ve gerginlikler Iraq Turkmen Sunnilerine ve Sielerine ehemiyyetli derecede tesir etmir XristianliqXristianligi eramizin 40 ci illerinde Iraqa getirmisdi Tomas ve Thaddeus on iki Hevariye aid idi Iraqin Xaldey azligi Ninewa ve Dahuk quberniyalarinda cemlesmis Simali Iraqda yasayan ehalinin texminen 3 ni temsil edir evveller CIA Fakt kitabi Resmi statistika yoxdur ve texminler cox deyisir 1950 ci ilde xristianlar 5 0 milyon ehalinin 10 12 ni teskil etmis ola biler 1987 ci ilde 16 3 milyon ehalide 8 ve ya 1 4 2003 cu ilde 26 milyon olan 1 5 milyon 1970 ci illerden beri muhaciret yuksek olmusdur 2003 cu il Iraq muharibesinden beri Iraqli xristianlar Suriyaya ehemiyyetli lakin namelum olaraq kocuruldu Iraqdaki xristian ehalinin sayi 1 2 2 1 milyon oldugu 2003 cu ilden beri resmi siyahiyaalma olmamisdir Iraq xristianlari dord kilse orqanina bolunur Xaldeyler Xaldey katolik kilsesi Assuriyalilar ve ya Nestorian qrupu Serq Assuriya Kilsesi ve Serqin Qedim Kilsesi Qerbi suriyali ve ya Yakobit qrupu Suriyali Pravoslav Kilsesi Serqi Pravoslav qrupu Antakya ve Butun Serqin Serq Pravoslav Patriarxliginin tabeliyindeki Bagdad Arxdiosu YezidilikYezidiler Iraqda cemi 650 000 den cox olan bir qrupdur Yazidizm ya da Sherfedin Islamdan evvelki dovrlere aiddir Mosul Yazidi inancinin esas muqeddes yeridir En muqeddes Yezid turbesi Lalis nekropolunda yerlesen Seyx Edi ziyaretgahidir ZoroastranizmZerdustilik xususile kurdlerin nezaretinde olan Simali Iraqda kurdlerle en suretli boyuyen dine cevrildi Dinin kurd medeniyyeti ile six elaqesi oldugu ucun bolgede son zamanlar zerdustiliyin yeniden yaranmasi bas verdi ve 2015 ci ilin avqust ayindan etibaren Kurdustan Regional Rehberliyi KRG zerdustiliyi resmi olaraq kurd Iraq daxilinde bir din olaraq tanidi Dunyanin en qedim monoteist dini Zerdustilik kurd dilinde Zardashti son illere qeder demek olar ki yox oldu Iraq Kurdustaninda 100 000 200 000 insanin 2015 ci ilden beri ilk yeni Zerdust ibadetgahalari tikilerek 2016 ci ilde acilisi ile muselman menseli Zerdustilik dinine kecdiyi texmin edildi Zerdustluk Islam dovrunden evvel Kurdustanda hakim dinlerden biri idi Hal hazirda zerdustilik Iraq Kurdustani ve Iranda resmi olaraq taninib Bir cox kurd ferd xususen ISID Iraq Kurdustanina hucum etdikden sonra Islamdan zerdustilik dinine kecdi 21 sentyabr 2016 ci ilde Suleymaniyyede Iraq Kurdustaninin ilk resmi Zerdust ates ates mebedi acildi Istirakcilar bayrami bir merasim atesi yandiraraq ve cercive barabanini ve ya dafini doyerek qeyd etdiler Iraqdaki zerdustilerin ehalisi barede deqiq bir melumat yoxdur cunki onlarin hokumet terefinden verilmis senedlerinde muselman kimi gosterilmisdir MandayizmMandaean inanci Haranda Gawaitha Mandaean xalqinin tarixini izah eden bir metne gore Parfiyanin Artaban V in hakimiyyetinden beri Iraqda movcuddur Bu Iraqda Mandaeansin en az 1800 yasinda olmasini temin eder zerdustilik ve yehudilikden sonra Iraq cemiyyetinde davamli olaraq tetbiq olunan ucuncu en qedim iman olardi Iraqda texminen 60 000 texmin edilen Mandaeians yasayir Bolgedeki Mandaean varliginin en qedim musteqil tesdiqlenmesi Kartir kitabesidir Mandaean inanci umumiyyetle son sag qalan Qnostik inanc olaraq taninir ve terefdarlari bunun Yerdeki en qedim iman olduguna inanirlar Yahia Yuhanna kimi taninan veftizci Yehya Mandaean xalqinin son Mandaean peygemberi ve ilk heqiqi Ris Amma ya da Etnarch sayilir Iraqli Mandaeansin ekseriyyeti her bazar gunu axan suya batirilmaq ve ya veftiz etmek tecrubesine gore su yollarinin yaxinliginda yasayirlar En yuksek konsentrasiyalar Amarah Qalat Saleh ve Besrede qerargahlari olan Mesene eyaletindedir Iranin Xuzistan ile hemserhed olan bu cenub bolgelerinden basqa Bagdadda Decle cayi sahillerinde cox sayda Mandaeans tapila biler IudaizmYehudilik ilk novbede Babil padsahi II Navuxadnezzarin hakimiyyeti altinda Iraqa geldi Babil esirlikunun bir hissesi idi Israilde alti gunluk muharibeden sonra igtisaslar ekser yehudilerin qacmasina sebeb oldu Bagdaddaki yehudi ehalisinin indiki qiymetlendirmeleri sekkizdir 2007 yeddi 2008 ve bes 2013 Iraqda yerlesdirilen Amerika quvveleri arasinda yalniz uc yehudi ruhanisi var idiIstinadlarHemcinin baxXarici kecidler