İqtisadi azadlıq indeksi — hər il Wall Street Journal və tədqiqat mərkəzi tərəfindən dünyanın əksər ölkələri üçün hesablanan göstəricidir. İqtisadi azadlığın təhlili 1995-ci ildən aparılır. 2021-ci ildə reytinqdə 178 ölkə təmsil olunub. Qiymətləndirilməyib: Andorra, Antiqua və Barbuda, Qrenada, Honq-Konq (2021-ci ildən ÇXR-in bir hissəsi hesab olunur), İraq, Liviya, Lixtenşteyn, Makao (2021-ci ildən ÇXR-in bir hissəsi hesab olunur), Marşal adaları, Monako, Nauru, Palau , Sent-Kits və Nevis, San Marino, Somali, Cənubi Sudan, Suriya, Tuvalu, Vatikan və Yəmən. 2021-ci il üçün reytinqdə birinci yeri Sinqapur tutur.
Hesablama məlumatları
Heritage Foundation iqtisadi azadlığı “azadlığın özünü qorumaq və təşviq etmək üçün zəruri olanlardan başqa mal və xidmətlərin istehsalına, paylanmasına və istehlakına dövlət müdaxiləsinin və ya maneəsinin olmaması” kimi müəyyən edir. İqtisadi Azadlıq İndeksi 12 komponentə (indekslərə) əsaslanır, 4 qrupa birləşdirilir və 0-dan 100-ə qədər miqyasda ölçülür, 100 maksimum azadlığa, 0 isə minimum azadlığa uyğundur.
İqtisadi azadlığın komponentləri (indeksləri):
Qanunun aliliyi qrupu:
- Mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsi;
- Hüquq sisteminin səmərəliliyi;
- Dövlət orqanlarının təmizliyi (Korrupsiyadan azad olmaq);
“məhdud dövlət hakimiyyəti” qrupu:
- Vergi yükü (Vergi azadlığı);
- Dövlət xərclərinin məbləği (Hökumətdən azad olmaq);
- Maliyyə azadlığı;
“(dövlət) tənzimlənməsinin səmərəliliyi” qrupu:
- Biznes azadlığı;
- Əmək münasibətləri azadlığı;
- Pul azadlığı;
“bazar açıqlığı” qrupu:
- Ticarət azadlığı;
- İnvestisiya azadlığı;
- Maliyyə azadlığı
12 komponentin hər birinin çəkisi bərabər hesab olunur, buna görə də nəticədə alınan göstərici komponentlərin dəyəridir. İndeksin müəlliflərinin fikrincə, ölkənin iqtisadi inkişafı bu indeksin dinamikası ilə birbaşa bağlıdır.
Bu indeksə görə bütün ölkələr aşağıdakı qruplara bölünür:
- azad — 80-100 göstərici ilə;
- qismən azad — 70-79,9 göstərici ilə;
- orta dərəcədə azad — 60-69,9 göstəricisi ilə;
- azad olmayan — 50-59,9 göstərici ilə;
- despotik — 0-49,9 göstəricisi ilə.
2023
qeyd: ██ azad (80–100) ██ qismən azad (70–79.9) ██ orta dərəcədə azad (60–69.9) ██ azad olmayan (50–59.9) ██ despotik (0–49.9)
Country | Rank | Score | Change |
---|---|---|---|
1 | 83.5 | ▼ 0.4 | |
2 | 83.0 | ▼ 0.8 | |
3 | 82.0 | ▬ | |
4 | 80.7 | ▲ 0.6 | |
5 | 78.9 | ▼ 1.7 | |
6 | 78.6 | ▼ 1.4 | |
7 | 78.4 | ▼ 2.2 | |
8 | 78.0 | ▼ 1.5 | |
9 | 77.6 | ▼ 0.4 | |
10 | 77.5 | ▼ 0.4 | |
11 | 77.1 | ▼ 1.2 | |
12 | 76.9 | ▬ | |
13 | 74.8 | ▼ 2.9 | |
14 | 73.7 | ▼ 2.4 | |
14 | 73.7 | ▼ 0.9 | |
14 | 73.7 | ▼ 2.9 | |
17 | 72.8 | ▼ 2.0 | |
18 | 72.3 | ▼ 0.6 | |
19 | 72.2 | ▼ 4.8 | |
19 | 72.2 | ▼ 3.6 | |
21 | 71.9 | ▼ 2.5 | |
22 | 71.1 | ▼ 3.3 | |
22 | 71.1 | ▼ 2.7 | |
24 | 70.9 | ▲ 0.7 | |
25 | 70.6 | ▼ 1.5 | |
25 | 70.6 | ▼ 0.3 | |
27 | 70.2 | ▲ 0.2 | |
28 | 69.9 | ▼ 2.8 | |
29 | 69.8 | ▼ 1.5 | |
30 | 69.5 | ▼ 1.3 | |
31 | 69.3 | ▼ 0.6 | |
31 | 69.3 | ▼ 1.7 | |
33 | 69.0 | ▼ 0.7 | |
34 | 68.9 | ▲ 0.9 | |
35 | 68.7 | ▼ 3.1 | |
36 | 68.6 | ▲ 0.9 | |
37 | 68.5 | ▼ 2.0 | |
38 | 68.3 | ▬ | |
39 | 68.1 | ▲ 0.7 | |
40 | 67.7 | ▼ 1.0 | |
41 | 67.5 | ▼ 4.0 | |
42 | 67.3 | ▼ 0.8 | |
43 | 67.1 | ▼ 2.5 | |
44 | 66.5 | ▬ | |
44 | 66.5 | ▲ 1.1 | |
46 | 66.4 | ▼ 1.2 | |
47 | 67.1 | ▼ 2.4 | |
48 | 66.9 | ▼ 0.3 | |
49 | 66.7 | ▲ 2.9 | |
50 | 66.6 | ▲ 1.4 | |
51 | 66.5 | ▼ 1.2 | |
52 | 65.9 | ▲ 0.2 | |
53 | 65.7 | ▼ 2.9 | |
54 | 65.7 | ▼ 0.6 | |
55 | 65.4 | ▲ 1.2 | |
56 | 65.4 | ▼ 0.8 | |
57 | 65.4 | ▲ 0.5 | |
58 | 65.3 | ▼ 6.6 | |
59 | 65.2 | ▼ 2.0 | |
60 | 65.1 | ▼ 3.0 | |
61 | 64.8 | ▼ 2.8 | |
62 | 64.8 | ▼ 1.8 | |
63 | 64.4 | ▼ 2.5 | |
64 | 64.4 | ▼ 6.7 | |
65 | 64.3 | ▼ 3.2 | |
66 | 63.9 | ▲ 1.5 | |
67 | 63.7 | ▼ 1.8 | |
68 | 63.4 | ▲ 0.5 | |
69 | 63.2 | ▼ 0.8 | |
70 | 63.2 | ▼ 6.5 | |
71 | 63.0 | ▲ 0.9 | |
72 | 62.9 | ▲ 2.4 | |
73 | 62.9 | ▲ 0.3 | |
74 | 62.0 | ▼ 7.9 | |
75 | 61.6 | ▼ 8.5 | |
76 | 61.6 | ▼ 0.1 | |
77 | 61.5 | ▲ 0.6 | |
78 | 61.3 | ▼ 1.2 | |
79 | 61.1 | ▼ 5.2 | |
80 | 61.1 | ▼ 3.0 | |
81 | 61.0 | ▲ 1.4 | |
82 | 61.0 | ▲ 10.6 | |
83 | 60.8 | ▲ 3.3 | |
84 | 60.6 | ▼ 1.1 | |
85 | 60.3 | ▲ 4.4 | |
86 | 60.1 | ▼ 6.4 | |
87 | 60.1 | ▼ 4.5 | |
88 | 60.0 | ▲ 2.0 | |
89 | 59.8 | ▲ 0.6 | |
90 | 59.6 | ▼ 1.4 | |
91 | 59.5 | ▲ 2.1 | |
92 | 59.5 | ▼ 0.3 | |
93 | 59.5 | ▼ 1.8 | |
94 | 59.3 | ▲ 1.0 | |
95 | 59.2 | ▼ 3.4 | |
96 | 59.2 | ▲ 14.8 | |
97 | 59.2 | ▼ 4.1 | |
98 | 58.9 | ▲ 1.2 | |
99 | 58.8 | ▼ 0.2 | |
100 | 58.3 | ▲ 1.8 | |
101 | 58.3 | ▼ 5.8 | |
102 | 58.0 | ▼ 0.8 | |
103 | 57.8 | ▼ 5.6 | |
104 | 57.2 | ▼ 0.3 | |
105 | 57.1 | ▼ 11.2 | |
106 | 57.1 | ▼ 0.2 | |
107 | 56.9 | ▼ 7.1 | |
108 | 56.6 | ▼ 8.0 | |
109 | 56.6 | ▼ 0.9 | |
110 | 56.5 | ▬ 0.0 | |
111 | 56.4 | ▼ 5.8 | |
112 | 56.2 | ▼ 3.5 | |
113 | 56.1 | ▼ 5.4 | |
114 | 55.9 | ▲ 0.3 | |
115 | 55.8 | ▼ 2.3 | |
116 | 55.8 | ▼ 7.9 | |
117 | 55.7 | ▼ 2.6 | |
118 | 55.5 | ▼ 10.5 | |
119 | 55.3 | ▼ 0.8 | |
120 | 55.3 | ▼ 0.9 | |
121 | 54.9 | ▼ 2.4 | |
122 | 54.8 | ▼ 1.5 | |
123 | 54.6 | ▼ 4.3 | |
124 | 54.4 | ▼ 4.3 | |
125 | 54.4 | ▲ 1.4 | |
126 | 54.3 | ▲ 1.9 | |
127 | 54.2 | ▼ 4.4 | |
128 | 54.2 | ▼ 2.4 | |
129 | 54.2 | ▼ 2.3 | |
130 | 54.1 | ▼ 2.1 | |
131 | 53.9 | ▼ 2.6 | |
132 | 53.3 | ▼ 2.4 | |
133 | 53.3 | ▼ 0.1 | |
134 | 53.0 | ▬ 0.0 | |
135 | 53.0 | ▼ 8.0 | |
136 | 52.9 | ▼ 0.5 | |
137 | 52.7 | ▼ 3.8 | |
138 | 52.6 | ▼ 2.3 | |
139 | 52.6 | ▼ 1.6 | |
140 | 52.0 | ▲ 0.3 | |
141 | 51.4 | ▼ 3.7 | |
142 | 51.3 | ▼ 0.3 | |
143 | 50.4 | ▼ 5.3 | |
144 | 50.1 | ▼ 2.6 | |
145 | 50.0 | ▼ 0.8 | |
146 | 49.8 | ▼ 0.6 | |
147 | 49.7 | ▼ 5.5 | |
148 | 49.7 | ▼ 1.0 | |
149 | 49.6 | ▼ 2.1 | |
150 | 49.2 | ▼ 4.7 | |
151 | 49.1 | ▼ 6.6 | |
152 | 48.8 | ▼ 2.9 | |
153 | 48.7 | ▼ 1.7 | |
154 | 48.5 | ▼ 2.2 | |
155 | 48.1 | ▲ 1.7 | |
156 | 48.1 | ▼ 5.4 | |
157 | 48.0 | ▼ 10.4 | |
158 | 47.9 | ▼ 1.3 | |
159 | 47.6 | ▼ 1.4 | |
160 | 47.3 | ▼ 7.9 | |
161 | 47.3 | ▼ 4.1 | |
162 | 47.2 | ▼ 2.0 | |
163 | 46.3 | ▲ 1.6 | |
164 | 46.2 | ▼ 1.2 | |
165 | 46.0 | ▼ 8.9 | |
166 | 45.8 | ▼ 3.9 | |
167 | 45.7 | ▼ 5.6 | |
168 | 45.7 | ▼ 3.1 | |
169 | 43.0 | ▲ 0.3 | |
170 | 42.4 | ▼ 4.8 | |
171 | 39.7 | ▼ 2.6 | |
172 | 39.4 | ▼ 10.5 | |
173 | 33.1 | ▼ 6.4 | |
174 | 32.0 | ▼ 7.1 | |
175 | 29.5 | ▲ 1.4 | |
176 | 24.8 | ▲ 0.1 | |
177 | 4.2 | ▼ 1.7 |
İstinadlar
- "Ranking of Countries". 2018-12-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-08.
- "Что и как измеряет индекс экономической свободы? | Вестн. Том. гос. ун-та. Философия. Социология. Политология. 2017. № 40. DOI: 10.17223/1998863Х/40/25 / Вестник Томского государственного университета. Философия. Социология. Политология (Вестн. Том. гос. ун-та. Философия. Социология. Политология)". journals.tsu.ru. 2021-04-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-04-15.
- "Asked Questions". 2009-07-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-07-08.
- "Country Rankings: World & Global Economy Rankings on Economic Freedom". www.heritage.org. 2020-04-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iqtisadi azadliq indeksi her il Wall Street Journal ve tedqiqat merkezi terefinden dunyanin ekser olkeleri ucun hesablanan gostericidir Iqtisadi azadligin tehlili 1995 ci ilden aparilir 2021 ci ilde reytinqde 178 olke temsil olunub Qiymetlendirilmeyib Andorra Antiqua ve Barbuda Qrenada Honq Konq 2021 ci ilden CXR in bir hissesi hesab olunur Iraq Liviya Lixtensteyn Makao 2021 ci ilden CXR in bir hissesi hesab olunur Marsal adalari Monako Nauru Palau Sent Kits ve Nevis San Marino Somali Cenubi Sudan Suriya Tuvalu Vatikan ve Yemen 2021 ci il ucun reytinqde birinci yeri Sinqapur tutur Dunya Iqtisadi Azadliq Indeksi 2022 Hesablama melumatlariHeritage Foundation iqtisadi azadligi azadligin ozunu qorumaq ve tesviq etmek ucun zeruri olanlardan basqa mal ve xidmetlerin istehsalina paylanmasina ve istehlakina dovlet mudaxilesinin ve ya maneesinin olmamasi kimi mueyyen edir Iqtisadi Azadliq Indeksi 12 komponente indekslere esaslanir 4 qrupa birlesdirilir ve 0 dan 100 e qeder miqyasda olculur 100 maksimum azadliga 0 ise minimum azadliga uygundur Iqtisadi azadligin komponentleri indeksleri Qanunun aliliyi qrupu Mulkiyyet huquqlarinin mudafiesi Huquq sisteminin semereliliyi Dovlet orqanlarinin temizliyi Korrupsiyadan azad olmaq mehdud dovlet hakimiyyeti qrupu Vergi yuku Vergi azadligi Dovlet xerclerinin meblegi Hokumetden azad olmaq Maliyye azadligi dovlet tenzimlenmesinin semereliliyi qrupu Biznes azadligi Emek munasibetleri azadligi Pul azadligi bazar aciqligi qrupu Ticaret azadligi Investisiya azadligi Maliyye azadligi 12 komponentin her birinin cekisi beraber hesab olunur buna gore de neticede alinan gosterici komponentlerin deyeridir Indeksin muelliflerinin fikrince olkenin iqtisadi inkisafi bu indeksin dinamikasi ile birbasa baglidir Bu indekse gore butun olkeler asagidaki qruplara bolunur azad 80 100 gosterici ile qismen azad 70 79 9 gosterici ile orta derecede azad 60 69 9 gostericisi ile azad olmayan 50 59 9 gosterici ile despotik 0 49 9 gostericisi ile 2023 qeyd azad 80 100 qismen azad 70 79 9 orta derecede azad 60 69 9 azad olmayan 50 59 9 despotik 0 49 9 Economic Freedom Index Country Rank Score Change1 83 5 0 42 83 0 0 83 82 0 4 80 7 0 65 78 9 1 76 78 6 1 47 78 4 2 28 78 0 1 59 77 6 0 410 77 5 0 411 77 1 1 212 76 9 13 74 8 2 914 73 7 2 414 73 7 0 914 73 7 2 917 72 8 2 018 72 3 0 619 72 2 4 819 72 2 3 621 71 9 2 522 71 1 3 322 71 1 2 724 70 9 0 725 70 6 1 525 70 6 0 327 70 2 0 228 69 9 2 829 69 8 1 530 69 5 1 331 69 3 0 631 69 3 1 733 69 0 0 734 68 9 0 935 68 7 3 136 68 6 0 937 68 5 2 038 68 3 39 68 1 0 740 67 7 1 041 67 5 4 042 67 3 0 843 67 1 2 544 66 5 44 66 5 1 146 66 4 1 247 67 1 2 448 66 9 0 349 66 7 2 950 66 6 1 451 66 5 1 252 65 9 0 253 65 7 2 954 65 7 0 655 65 4 1 256 65 4 0 857 65 4 0 558 65 3 6 659 65 2 2 060 65 1 3 061 64 8 2 862 64 8 1 863 64 4 2 564 64 4 6 765 64 3 3 266 63 9 1 567 63 7 1 868 63 4 0 569 63 2 0 870 63 2 6 571 63 0 0 972 62 9 2 473 62 9 0 374 62 0 7 975 61 6 8 576 61 6 0 177 61 5 0 678 61 3 1 279 61 1 5 280 61 1 3 081 61 0 1 482 61 0 10 683 60 8 3 384 60 6 1 185 60 3 4 486 60 1 6 487 60 1 4 588 60 0 2 089 59 8 0 690 59 6 1 491 59 5 2 192 59 5 0 393 59 5 1 894 59 3 1 095 59 2 3 496 59 2 14 897 59 2 4 198 58 9 1 299 58 8 0 2100 58 3 1 8101 58 3 5 8102 58 0 0 8103 57 8 5 6104 57 2 0 3105 57 1 11 2106 57 1 0 2107 56 9 7 1108 56 6 8 0109 56 6 0 9110 56 5 0 0111 56 4 5 8112 56 2 3 5113 56 1 5 4114 55 9 0 3115 55 8 2 3116 55 8 7 9117 55 7 2 6118 55 5 10 5119 55 3 0 8120 55 3 0 9121 54 9 2 4122 54 8 1 5123 54 6 4 3124 54 4 4 3125 54 4 1 4126 54 3 1 9127 54 2 4 4128 54 2 2 4129 54 2 2 3130 54 1 2 1131 53 9 2 6132 53 3 2 4133 53 3 0 1134 53 0 0 0135 53 0 8 0136 52 9 0 5137 52 7 3 8138 52 6 2 3139 52 6 1 6140 52 0 0 3141 51 4 3 7142 51 3 0 3143 50 4 5 3144 50 1 2 6145 50 0 0 8146 49 8 0 6147 49 7 5 5148 49 7 1 0149 49 6 2 1150 49 2 4 7151 49 1 6 6152 48 8 2 9153 48 7 1 7154 48 5 2 2155 48 1 1 7156 48 1 5 4157 48 0 10 4158 47 9 1 3159 47 6 1 4160 47 3 7 9161 47 3 4 1162 47 2 2 0163 46 3 1 6164 46 2 1 2165 46 0 8 9166 45 8 3 9167 45 7 5 6168 45 7 3 1169 43 0 0 3170 42 4 4 8171 39 7 2 6172 39 4 10 5173 33 1 6 4174 32 0 7 1175 29 5 1 4176 24 8 0 1177 4 2 1 7Istinadlar Ranking of Countries 2018 12 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 08 Chto i kak izmeryaet indeks ekonomicheskoj svobody Vestn Tom gos un ta Filosofiya Sociologiya Politologiya 2017 40 DOI 10 17223 1998863H 40 25 Vestnik Tomskogo gosudarstvennogo universiteta Filosofiya Sociologiya Politologiya Vestn Tom gos un ta Filosofiya Sociologiya Politologiya journals tsu ru 2021 04 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 04 15 Asked Questions 2009 07 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 07 08 Country Rankings World amp Global Economy Rankings on Economic Freedom www heritage org 2020 04 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 09 25