Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsinin strukturuna daxil olan elmi qurum.
| İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu (AMEA Naxçıvan Bölməsi) | |
|---|---|
| Əsası qoyulub | 2002 |
| Direktor | Əbülfəz Quliyev AMEA-nın müxbir üzvü |
| Şəhər | Naxçıvan |
| Ölkə | |
| Sayt | ameanb.nakhchivan.az/?p=… |
Tarixi
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutu ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin 7 avqust 2002-ci il tarixli "Azərbaycan MEA Naxçvan Bölməsinin təsis edilməsi haqqında" sərəncamına müvafiq olaraq yaradılmışdır.
Elmi nəticələr
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin "Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının 125 illik yubileyi"nin keçirilməsi haqqında sərəncamına uyğun olaraq teatr haqqında 45 ç.v. həcmində salnamə hazırlanaraq Naxçıvan MR Ali Məclisinə təqdim edilmişdir. Bu salnamədə ilk dəfədir ki, Naxçıvan teatrının yaradıcılıq yolu 1883-cü ildən 2008-ci ilə qədər tam şəkildə təhlil və tədqiq edilmişdir. Müəlliflər yeri gəldikcə əvvəlki tədqiqatlarda təhrif olunmuş faktlara təkziblər, düzəlişlər, qeydlər vermiş, hər ilin repertuar durumu, tamaşaların premyera günləri, ifaçılar ayrıca göstərilmiş, əsərləri oynanılmış bütün dramaturqlar, teatrın yaradıcılarından 116 nəfər, o cümlədən tanınmış aktyor, rejissor, rəssam, bəstəkar barədə ensiklopedik məlumat vermişlər. Teatrın 125 illik tarixində baş vermiş mühüm hadisələr hər ilin sonunda xüsusi təqdimat prinsipləri ilə tərtib edilmişdir. Teatrda ayrı-ayrı illərdə tamaşaya qoyulan əsərlərdən və arxiv sənədlərindən ibarət 200-dən artıq şəkil toplanılmış bununla yanaşı "Naxçıvan teatrı" adlı kitab və "125 yaşlı Naxçıvan teatrı" sənədli-televiziya filminin çəkilişi üçün ssenari hazırlanmışdır.
Naxçıvanın dialekt və şivələrində işlənən ərəb-fars və türk sözləri, dilimizin regional-məhəlli xüsusiyyətləri araşdırılmış, toplanan materiallar incələnmiş, sözlərin səslənməsinə görə fonetik təsnifatı müəyyənləşdirilmiş, Naxçıvan MR-ın Ordubad, Şahbuz, Babək rayonlarından toplanmış dialekt materiallar kameral işlənmiş, leksik xüsusiyyətləri araşdırılmışdır. "Naxçıvan dialekt və şivələrinin lüğəti" adlı kitab çapa təqdim edilmişdir.
Naxçıvan MR-in onomastik vahidləri, onun bir qolu olan toponimik sistemi tədqiqata cəlb etmiş, Şərur və Şahbuz rayon oykonimləri arxiv və tədqiqat əsərlərinə istinadən 1590-cı ildən 2004-cü ilə qədər oykonimik sistemi qaynaq materiallarına əsasən sistemləşdirmiş, bəzi oykonimlərin etnogenezi məsələlərini etimoloji və linqvistik təhlillər yolu ilə araşdırmışdır. Naxçıvan MR-nın Şərur rayonu ərazisinə daxil olan oykonimlər tarixi dövrlər üzrə izlənilmiş, ilk mənbələrdə qeydə alınmış adlar toplanılmış, ərazicə dəqiqləşdirilərək Şərur ərazisinə aidliyi təsdiqlənmişdir. Burada oykonimlırin 1727–1740, 1740–1828 və 1924–1936-cı illərdə fonetik dəyişikliklərlə siyahıları tərtib olunmuş və bu illərə aid olan oykonimlərin tam sözlüyü yaradılmışdır. Şərur oykonimlərinin tarixdəki yeri, onların formalaşmasında rolu olan qədim etnoslar əski mənbələr əsasında geniş tədqiq edilmiş, Şərur oykonimlərinin tarixi mənşəyi və onların tərkibində bu günümüzə qədər qalmış qədim yazıyaqədərki dövr elementləri tamamilə araşdırılmışdır. Şahbuz rayonu oykonimlərinin linqvistik və fonosemantik xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Naxçıvan MR-də mövcud olan sak, kas, şirak tayfaları ilə bağlı oykonimlər linqvistik təhlil edilmiş, onların tarixinin e.ə. IV–III minilliklərə aid olduğu müəyyənləşdirilmişdir. Qədim türk tayfa adlarını özündə qoruyan etnooykonimlərin tarixi-linqvistik xüsusiyyətləri tədqiq edilmiş, yer adlarına istiqamətləndirilmiş qeyri-milli siyasətin baş verdiyi dövrlər işıqlandırılmış, fonrtik-semantik dəyişikliklərin səbəb və nəticələrinə, dövrünə aydınlıq gətirilmişdir. Kas, Kaspi, Qazax, Xəzər kimi tayfa adlarına qoşulan qədim komponentlərin e.ə. IV–III minilliklərə aid türk dil elementləri olduğu müqayisəli təhlil yolu ilə müyyənləşdirilmişdir. "Onomalogiya problemləri" (I cild) nəşr olunmuşdur. Haliyədə "Naxçıvan Muxtar Respublikasının oronimləri" adlı kitab üzərində işlənilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad, Şahbuz və digər ərazilərindən xalqımızın mifik dünyagörüşünü, inanclarını, adət-ənənələrini özündə əks etdirən folklor materialları əməkdaşlar tərəfindən tərəfindən toplanaraq, sistemləşdirilmiş və çap edilmişdir. Nəşr edilmiş folklor topluları dünyanın və xalqımızın mənşəyi, təbiət hadisələrinin, sosial-psixoloji proseslərin mahiyyətini aydınlaşdırır. Naxçıvandan toplanmış 23 janrdan ibarət folklor nümunələrində regional xüsusiyyətlərin araşdırılması zamanı Naxçıvanın qədim sivilizasiya mərkəzlərindən biri olduğu müəyyənləşdirilmiş və bu qədim yurdun əzəldən türk etnosuna məxsusluğu, eyni zamanda güclü folklor təxəyyülünə malik olması aydınlaşdırılmışdır. Bölgədəki miflərin zənginliyi Naxçıvanın qədimliyinə və buradakı etnosun dünya mədəniyyətinə xüsusi təsir göstərməsinə sübutdur. Çap edilən əsərlərlə yanaşı, "Naxçıvan bayatıları", "Azərbaycan nağılları: Naxçıvan" (II cild), "El sözü, yurd yaddaşı" adlı kitablar da nəşrə hazırlanmışdır.
Şöbələri
- Təsviri və dekorativ-tətbiqi sənətlər şöbəsi.
- Musiqi və Teatr şöbəsi.
- Dilçilik şöbəsi.
- Onomastika şöbəsi.
- Folklorşünaslıq şöbəsi.
- Ədəbiyyatşünaslıq şöbəsi.
Mənbə
- AMEA Naxçıvan Bölməsi [ölü keçid]
- Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Incesenet Dil ve Edebiyyat Institutu Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Naxcivan Bolmesinin strukturuna daxil olan elmi qurum Incesenet Dil ve Edebiyyat Institutu AMEA Naxcivan Bolmesi Esasi qoyulub 2002Direktor Ebulfez Quliyev AMEA nin muxbir uzvuSeher NaxcivanOlke AzerbaycanSayt ameanb nakhchivan az p TarixiAzerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Naxcivan Bolmesinin Incesenet Dil ve Edebiyyat Institutu umummilli liderimiz Heyder Eliyevin 7 avqust 2002 ci il tarixli Azerbaycan MEA Naxcvan Bolmesinin tesis edilmesi haqqinda serencamina muvafiq olaraq yaradilmisdir Elmi neticelerNaxcivan Muxtar Respublikasi Ali Meclisi Sedrinin Celil Memmedquluzade adina Naxcivan Dovlet Musiqili Dram Teatrinin 125 illik yubileyi nin kecirilmesi haqqinda serencamina uygun olaraq teatr haqqinda 45 c v hecminde salname hazirlanaraq Naxcivan MR Ali Meclisine teqdim edilmisdir Bu salnamede ilk defedir ki Naxcivan teatrinin yaradiciliq yolu 1883 cu ilden 2008 ci ile qeder tam sekilde tehlil ve tedqiq edilmisdir Muellifler yeri geldikce evvelki tedqiqatlarda tehrif olunmus faktlara tekzibler duzelisler qeydler vermis her ilin repertuar durumu tamasalarin premyera gunleri ifacilar ayrica gosterilmis eserleri oynanilmis butun dramaturqlar teatrin yaradicilarindan 116 nefer o cumleden taninmis aktyor rejissor ressam bestekar barede ensiklopedik melumat vermisler Teatrin 125 illik tarixinde bas vermis muhum hadiseler her ilin sonunda xususi teqdimat prinsipleri ile tertib edilmisdir Teatrda ayri ayri illerde tamasaya qoyulan eserlerden ve arxiv senedlerinden ibaret 200 den artiq sekil toplanilmis bununla yanasi Naxcivan teatri adli kitab ve 125 yasli Naxcivan teatri senedli televiziya filminin cekilisi ucun ssenari hazirlanmisdir Naxcivanin dialekt ve sivelerinde islenen ereb fars ve turk sozleri dilimizin regional mehelli xususiyyetleri arasdirilmis toplanan materiallar incelenmis sozlerin seslenmesine gore fonetik tesnifati mueyyenlesdirilmis Naxcivan MR in Ordubad Sahbuz Babek rayonlarindan toplanmis dialekt materiallar kameral islenmis leksik xususiyyetleri arasdirilmisdir Naxcivan dialekt ve sivelerinin lugeti adli kitab capa teqdim edilmisdir Naxcivan MR in onomastik vahidleri onun bir qolu olan toponimik sistemi tedqiqata celb etmis Serur ve Sahbuz rayon oykonimleri arxiv ve tedqiqat eserlerine istinaden 1590 ci ilden 2004 cu ile qeder oykonimik sistemi qaynaq materiallarina esasen sistemlesdirmis bezi oykonimlerin etnogenezi meselelerini etimoloji ve linqvistik tehliller yolu ile arasdirmisdir Naxcivan MR nin Serur rayonu erazisine daxil olan oykonimler tarixi dovrler uzre izlenilmis ilk menbelerde qeyde alinmis adlar toplanilmis erazice deqiqlesdirilerek Serur erazisine aidliyi tesdiqlenmisdir Burada oykonimlirin 1727 1740 1740 1828 ve 1924 1936 ci illerde fonetik deyisikliklerle siyahilari tertib olunmus ve bu illere aid olan oykonimlerin tam sozluyu yaradilmisdir Serur oykonimlerinin tarixdeki yeri onlarin formalasmasinda rolu olan qedim etnoslar eski menbeler esasinda genis tedqiq edilmis Serur oykonimlerinin tarixi menseyi ve onlarin terkibinde bu gunumuze qeder qalmis qedim yaziyaqederki dovr elementleri tamamile arasdirilmisdir Sahbuz rayonu oykonimlerinin linqvistik ve fonosemantik xususiyyetleri oyrenilmisdir Naxcivan MR de movcud olan sak kas sirak tayfalari ile bagli oykonimler linqvistik tehlil edilmis onlarin tarixinin e e IV III minilliklere aid oldugu mueyyenlesdirilmisdir Qedim turk tayfa adlarini ozunde qoruyan etnooykonimlerin tarixi linqvistik xususiyyetleri tedqiq edilmis yer adlarina istiqametlendirilmis qeyri milli siyasetin bas verdiyi dovrler isiqlandirilmis fonrtik semantik deyisikliklerin sebeb ve neticelerine dovrune aydinliq getirilmisdir Kas Kaspi Qazax Xezer kimi tayfa adlarina qosulan qedim komponentlerin e e IV III minilliklere aid turk dil elementleri oldugu muqayiseli tehlil yolu ile muyyenlesdirilmisdir Onomalogiya problemleri I cild nesr olunmusdur Haliyede Naxcivan Muxtar Respublikasinin oronimleri adli kitab uzerinde islenilir Naxcivan Muxtar Respublikasinin Ordubad Sahbuz ve diger erazilerinden xalqimizin mifik dunyagorusunu inanclarini adet enenelerini ozunde eks etdiren folklor materiallari emekdaslar terefinden terefinden toplanaraq sistemlesdirilmis ve cap edilmisdir Nesr edilmis folklor toplulari dunyanin ve xalqimizin menseyi tebiet hadiselerinin sosial psixoloji proseslerin mahiyyetini aydinlasdirir Naxcivandan toplanmis 23 janrdan ibaret folklor numunelerinde regional xususiyyetlerin arasdirilmasi zamani Naxcivanin qedim sivilizasiya merkezlerinden biri oldugu mueyyenlesdirilmis ve bu qedim yurdun ezelden turk etnosuna mexsuslugu eyni zamanda guclu folklor texeyyulune malik olmasi aydinlasdirilmisdir Bolgedeki miflerin zenginliyi Naxcivanin qedimliyine ve buradaki etnosun dunya medeniyyetine xususi tesir gostermesine subutdur Cap edilen eserlerle yanasi Naxcivan bayatilari Azerbaycan nagillari Naxcivan II cild El sozu yurd yaddasi adli kitablar da nesre hazirlanmisdir SobeleriTesviri ve dekorativ tetbiqi senetler sobesi Musiqi ve Teatr sobesi Dilcilik sobesi Onomastika sobesi Folklorsunasliq sobesi Edebiyyatsunasliq sobesi MenbeAMEA Naxcivan Bolmesi olu kecid Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi