Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İmperator pinqvini (lat. Aptenodytes forsteri) — hazırda dünyada mövcud olan pinqvin növləri arasında çəki və boy baxımından ən irisi olan pinqvin növü. Yetkin sərdin orta boyu 122 sm, çəkisi isə 22 və 45 kq arasında dəyişir. Başı və arxa hissəsi qara, qarın nahiyyəsi isə ağdır. Digər pinqvinləri kimi imperator pinqvinləridə uça bilmirlər. Kral pinqvini ilə birlikdə İmperator pinqvinləri cinsinə daxildilər. Latın adı alman alimi (1729–1798) şərəfinə adlandırılmışdır.
| İmperator pinqvini | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: İmperator pinqvini | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarici görünüş
Erkəklər 130 sm hündürlüyə və ortalama olaraq 35–40 kq olur. Bəzən çəkisi 50 kq olan fərdlərə rast gəlinir. Dişilər 114 sm boya, 32 kq çəkiyə malik olur. Boğa nahiyyəsində sarı-narıncı rəng vardır.
Araşdırma tarixi
İmperator pinqvini ilk dəfə Faddey Bellinshauzen ekspedisiyası zamanı (1819–1822) kəşf edilmişdir.
Bu növün öyrənilməsində Robert Skottun təşkil etdiyi 1910–1913 illər ekspedisiyasının böyük rolu olmuşdur. Edrian Vilson Evans burnundan yerləşən gedərək bir necə imperator pinqvinini ovlamışdır. Bu addın bu canlıların öyrənilməsində əhəmiyyətli addım olmuşdur.
Yayılması
İnperator pinqvinləri bütün digər pinüvinlərindən daha uzaq cənubda yaşayır. Onların hazırda ümumi sayı 300000 baş təşkil edir. Onlar əsasən Antarktidanın sahil bölgəsində yaşayırlar. Ancaq çütləşmə və yumurta vermə zamanı materikin daxilinə miqrasiya edirlər.
2009 ilə qədər süşünülürdü ki, onların dünyada cəmi 34 koloniyası mövcuddur. Ancaq sputnikdən aparılan araşdırmalar düşərgələrin 38 olması qeydə alınır.
Qidalanması
İmperator pinqvini okeanlarda ov edirlər., ovlarının əsasını isə kril, balıq və kalmarlar təşkil edir. Onlar qrup halında o edirlər. Ovlarını mühasirəyə alaraq onları ovlayırlar. Kiçik ovlarını elə suda ikən yeyirlər. İri şikarları isə suyun səthinə çıxdıqdan sonra parçalayaraq yeyirlər. Suda 3–6 km/s təşkil edir. Suyun 535 metrinə dalmaq bacarıqları vardır. Suyun altında isə 15 dəqiqə qalırlar. Onlar ovda əsasən görmə bacarığına əsaslanırlar.
Həyat tərzi
Koloniyalar təbii əlverişli yerlərdə yerləşir. Ən iri koloniyaların on minlərlə üzvü olur. Onlar adətən buzun üzəri ilə qarınları ilə hərəkət edirlər. Bunun üçün ayaqlarından və qanadlarından istifadə edirlər. Onlar bir yerə toplanaraq dövr edirlər. Bu dörüyələrin mərkəzində temperatur hətta + 35 °C çatır, halbuki kənarlarda tepmeratur −20 °C olur.
İlin iki ayını dənizdə olurlar. Digər vaxtlarını isə nəsil artırmağa sərf edirlər.
Möhtəşəm adına baxmayaraq insanlar koloniyaya yaxınlaşarkən fərdlər bala və yumurtalarını qoyaraq qaçırlar.
Çoxalma
İmperator pinqvini çoxalmağa may-iyun ayları başlayırlar. Bu zaman ətrafda temoeratur −50 °C, küləyin temperaturu isə 200 km/s olur. Yumurta qoyma materik sahilində, nadir hallarda isə materik daxilində olur. Onlar materikdə ilin on ayını keçirirlər. Koloniyalar 10 000 və ya 300 baş ola bilir.
May, iyunun əvvəllərində pinqvinlər bir yumurta qoyur. Yumurta 450 q ağırlığ və 12х9 sm ölçüyə malik olurlar. Yumurtada temperatur 31,4 C° təşkil edir. 45–50 gün erkək aç-yalavac yumurtanı ayaqları arasında əmələ gələn sallaq dərinin altında gizlədir. Dişilər isə dənizə qida dalınca gedir. Quşlar 1 m² ərazidə 10 fərd toplaşır. Dişilər bol qida ilə geri qayıdırlar. Bu müddət ərzində isə erkəklər çəkilərinin 40 % itirirlər. Yumurtadan çıxan balalar ancaq valideynlərinin gətirdiyi qidalarla qidalanırlar. Onların üzməyə başlaması ancaq yanvardan başlayır.
Təbii düşmənləri
Təbii halda İmperator pinqvini 25 il yaşaya bilir. Ancaq onları vəhşi təbiətdə çoxlu sayda düşmənləri vardır. Yetkin fərdlərin yeganə düşmənləri Osa və dəniz bəbiridir. Fırtınaquşlar isə balalara və yumurtalara təhlükə törədə bilir. Ancaq quşlar iri fərdlərə təhlükə deyil.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
- Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общей редакцией акад. В. Е. Соколова. — М.: Рус. яз., "РУССО", 1994. — С. 9. — 2030 экз. — .
- . 2014-10-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-11.
- Qapkina М. Elm adına // Ekspedisiya. — 2005 — № 2(14). — S. 28–34.
- P. T. Fretwell and P. N. Trathan, Global Ecology and Biogeography, iyun 2009.
- Мясков А. Чудо в перьях // Экспедиция. — 2005 — № 2(14). — С. 37–44.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Imperator pinqvini lat Aptenodytes forsteri hazirda dunyada movcud olan pinqvin novleri arasinda ceki ve boy baximindan en irisi olan pinqvin novu Yetkin serdin orta boyu 122 sm cekisi ise 22 ve 45 kq arasinda deyisir Basi ve arxa hissesi qara qarin nahiyyesi ise agdir Diger pinqvinleri kimi imperator pinqvinleride uca bilmirler Kral pinqvini ile birlikde Imperator pinqvinleri cinsine daxildiler Latin adi alman alimi 1729 1798 serefine adlandirilmisdir Imperator pinqviniElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Imperator pinqviniBeynelxalq elmi adiAptenodytes forsteri George Robert Gray 1844 Sekil axtarisiITIS 174449NCBI 9233EOL 45512074FW 372694Xarici gorunusErkekler 130 sm hundurluye ve ortalama olaraq 35 40 kq olur Bezen cekisi 50 kq olan ferdlere rast gelinir Disiler 114 sm boya 32 kq cekiye malik olur Boga nahiyyesinde sari narinci reng vardir Arasdirma tarixiImperator pinqvini ilk defe Faddey Bellinshauzen ekspedisiyasi zamani 1819 1822 kesf edilmisdir Bu novun oyrenilmesinde Robert Skottun teskil etdiyi 1910 1913 iller ekspedisiyasinin boyuk rolu olmusdur Edrian Vilson Evans burnundan yerlesen gederek bir nece imperator pinqvinini ovlamisdir Bu addin bu canlilarin oyrenilmesinde ehemiyyetli addim olmusdur YayilmasiInperator pinqvinleri butun diger pinuvinlerinden daha uzaq cenubda yasayir Onlarin hazirda umumi sayi 300000 bas teskil edir Onlar esasen Antarktidanin sahil bolgesinde yasayirlar Ancaq cutlesme ve yumurta verme zamani materikin daxiline miqrasiya edirler 2009 ile qeder susunulurdu ki onlarin dunyada cemi 34 koloniyasi movcuddur Ancaq sputnikden aparilan arasdirmalar dusergelerin 38 olmasi qeyde alinir QidalanmasiImperator pinqvini okeanlarda ov edirler ovlarinin esasini ise kril baliq ve kalmarlar teskil edir Onlar qrup halinda o edirler Ovlarini muhasireye alaraq onlari ovlayirlar Kicik ovlarini ele suda iken yeyirler Iri sikarlari ise suyun sethine cixdiqdan sonra parcalayaraq yeyirler Suda 3 6 km s teskil edir Suyun 535 metrine dalmaq bacariqlari vardir Suyun altinda ise 15 deqiqe qalirlar Onlar ovda esasen gorme bacarigina esaslanirlar Heyat terziKoloniyalar tebii elverisli yerlerde yerlesir En iri koloniyalarin on minlerle uzvu olur Onlar adeten buzun uzeri ile qarinlari ile hereket edirler Bunun ucun ayaqlarindan ve qanadlarindan istifade edirler Onlar bir yere toplanaraq dovr edirler Bu doruyelerin merkezinde temperatur hetta 35 C catir halbuki kenarlarda tepmeratur 20 C olur Ilin iki ayini denizde olurlar Diger vaxtlarini ise nesil artirmaga serf edirler Mohtesem adina baxmayaraq insanlar koloniyaya yaxinlasarken ferdler bala ve yumurtalarini qoyaraq qacirlar CoxalmaImperator pinqvinlerinin yumurtasiImperator pinqvini oz balalari ile birlikde Imperator pinqvini coxalmaga may iyun aylari baslayirlar Bu zaman etrafda temoeratur 50 C kuleyin temperaturu ise 200 km s olur Yumurta qoyma materik sahilinde nadir hallarda ise materik daxilinde olur Onlar materikde ilin on ayini kecirirler Koloniyalar 10 000 ve ya 300 bas ola bilir May iyunun evvellerinde pinqvinler bir yumurta qoyur Yumurta 450 q agirlig ve 12h9 sm olcuye malik olurlar Yumurtada temperatur 31 4 C teskil edir 45 50 gun erkek ac yalavac yumurtani ayaqlari arasinda emele gelen sallaq derinin altinda gizledir Disiler ise denize qida dalinca gedir Quslar 1 m erazide 10 ferd toplasir Disiler bol qida ile geri qayidirlar Bu muddet erzinde ise erkekler cekilerinin 40 itirirler Yumurtadan cixan balalar ancaq valideynlerinin getirdiyi qidalarla qidalanirlar Onlarin uzmeye baslamasi ancaq yanvardan baslayir Tebii dusmenleriTebii halda Imperator pinqvini 25 il yasaya bilir Ancaq onlari vehsi tebietde coxlu sayda dusmenleri vardir Yetkin ferdlerin yegane dusmenleri Osa ve deniz bebiridir Firtinaquslar ise balalara ve yumurtalara tehluke torede bilir Ancaq quslar iri ferdlere tehluke deyil IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3 Byome R L Flint V E Pyatiyazychnyj slovar nazvanij zhivotnyh Pticy Latinskij russkij anglijskij nemeckij francuzskij Pod obshej redakciej akad V E Sokolova M Rus yaz RUSSO 1994 S 9 2030 ekz ISBN 5 200 00643 0 2014 10 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 10 11 Qapkina M Elm adina Ekspedisiya 2005 2 14 S 28 34 P T Fretwell and P N Trathan Global Ecology and Biogeography iyun 2009 Myaskov A Chudo v peryah Ekspediciya 2005 2 14 S 37 44 Xarici kecidler