Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İmpakt faktor - elmi jurnalın əhəmiyyətinin rəqəmlə göstəricisidir. 1960-cı illərdən başlayaraq o hər il 1992-ci ildə tərəfindən alınmış və hazırda adlanan tərəfindən hesablanır və dərc olunur. İF-yə görə jurnalların səviyyəsi, onlarda dərc olunmuş məqalələrin keyfiyyəti qiymətləndirilir, tədqiqatçılara maliyyə yardımı verilir və əməkdaşlar işə götürülür, impakt-faktor elmi tədqiqatın nəticələrinin qiymətləndirilməsinə böyük, lakin birmənalı olmayan təsir göstərir.
Hesablama metodikası
İmpakt faktorun hesablanması 3 illik dövrə əsaslanır. Məsələn, jurnalın 2014-cü ildəki i2014 impakt factoru aşağıdakı kimi hesablanmışdır: İ2014=A/B, burada A- Elmi İnformasiya İnstitutu tərəfindən 2014-cü il ərzində izlənilən jurnallarda 2012-2013-cü illərdə olan istinadların sayı, B-2012-2013-cü illərdə bu jurnalda dərc olunmuş məqalələrin sayıdır. Hesablamada bir sıra nüanslar (incəliklər) vardır. Elmi İnformasiya İnstitutu müəyyən tip məqalələri (xəbər, məktub, səhvlərin düzəliş siyahısı və s.) öz hesablamalarında nəzərə almış və bəzən yeni jurnallar üçün impakt faktor yalnız iki illik dövrə əsasən hesablanır.
Üstünlüklər və qüsurlar
Jurnalın İF-si tədqiqat sahəsindən və onun tipindən asılıdır: ildən ilə o əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər, məs., jurnalın adı dəyişdikdə çox aşagı hədəfə enə bilər və s. Bununla belə bu gün İF yaxın elm sahəsində elmi tədqiqatın səviyyəsini müqayisə etmək üçün ən mühüm göstəricilərdən (kriteriyalardan) biridir. Məsələn, elmi tədqiqatın investoru öz investisiyasının perspektivini qiymətləndirmək üçün tədqiqatçıların nəticələrini müqayisə etmək istəyə bilər. Bunun üçün impakt-faktor kimi obyektiv rəqəmli göstəricilərdən istifadə edilir. Elə bu səbəbdən belə ölçülərə ehtiyac olur.
İmpakt faktorun müsbət xüsusiyyətləri
- elmi ədəbiyyatın geniş əhatə edilməsi – 600 ölkədən 8400 jurnal indeksasiya olunur;
- nəticələr ictimailəşdirilmişdir və asan əldə olunandır;
- dərk edilmədə və istifadədə sadəlik;
- yüksək İF olan jurnallar İF aşağı olan jurnallardan daha sərt resenziya sisteminə malikdir.
Bununla belə, impakt-faktor ideal deyil. Məs. istinadlarının sayının məqalənin keyfiyyətini nə dərəcədə əks etdirdiyi aydın deyil. Bundan əlavə, uzun müddət nəşrdə olan jurnalarda elə məqalələrə istinad olunur ki, onlar 3 illik intervala daxil deyil. Həqiqətən bir sıra jurnallarda məqalənin qəbul edilməsi ilə dərci arasındakı vaxt iki ildən artıq çəkir, beləliklə hesablanmalarda nəzərə alınacaq istinadlar üçün cəmi 1 il qalır. Digər tərəfdən istinadların nəzərə alındığı zaman çərçivəsinin uzanması impakt-faktorun dəyişikliklərə qarşı həssaslığını azaldır.
İmpakt-faktorun qüsurları
- Əslində istinadların sayı, elə nəşrlərin sayı kimi tədqiqatın keyfiyyətini əks etdirmir;
- İstinadların nəzərə alındığı vaxt çərçivəsi çox qısadır, klassik məqalələrə çox vaxt dərc olunduğundan on illərlə sonra da istinad edilir;
- tədqiqatın müxtəlif sahələrində alınan nəticələrin təbiəti, onların impakt-faktora təsir edən sayda dərcinə gətirib çıxarır. Belə ki, tibbi jurnallar, riyaziyyat jurnallarından daha çox impakt-faktora malik olur.
- İmpakt faktorun hesalanması şəffaf deyil və monopoliyalaşdırılmışdır.
2016-cı ildə elit jurnalların ( o cümldən Nature və Science) bir necə nəşriyyatlarının əməkdaşlarından bir qrupu məqalə dərc etdirərək, yalnız impakt-faktorla jurnalın keyfiyyətini qiymətləndirmək praktikasını tənqid etdilər. Onlar qeyd edirdilər ki, bu ona gətirib çıxarır ki. ayrı-ayrı nəşrlər və onların müəllifləri eyni xarakteristika ilə qiymətləndirilir. Bu qətiyyən düzgün deyil. Belə ki, məqalənin dərc olunduğu jurnalın impakt-faktoru məqalənin keyfiyyətindən və dəyərindən asılı deyil. Belə qiymətləndirməyə yol verməmək üçün müəlliflər naşirləri impakt-faktordan istifadədən imtina etməyə, onu jurnalda dərc olunan istinadların sayına görə paylanma əyrisi ilə əvəz etməyə çağırdılar. Yüksək impakt-faktorlu jurnallar daha cəzbedici olduğundan onların redaksiyalarına çoxsaylı maraqlı işlər təqdim olunur. Nəşrə təqdim olunmuş məqalələrin seçimi geniş olduğundan bu jurnallar öz reytinqini artırmaq imkanına malikdir. Nəşr oluna biləcəyindən daha çox məqalə alan jurnallarda müsbət effekt resenziyallaşdırmanın sərtləşdirilməsidir.
Mənbə
- Список импакт-факторов журналов за последние годы.
- Л. Гершензон. Методы оценки влиятельности СМИ // « Отечественные записки», 2003, № 4.
- В. Шувалов. Критерии и критики // «Поиск», 1997, № 42. — С. 6.
- Импакт-фактор отечественных журналов как показатель положения дел в российской науке (на примере геологических журналов).
- Реформа науки: взгляд изнутри.
- Импакт-факторы российских научных журналов в 2010 г.
- Игра в цыфирь, или как теперь оценивают труд ученого (сборник статей о библиометрике)
- Методики определения импакт-фактора журнала с использованием Web of Science и РИНЦ
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Impakt faktor elmi jurnalin ehemiyyetinin reqemle gostericisidir 1960 ci illerden baslayaraq o her il 1992 ci ilde terefinden alinmis ve hazirda adlanan terefinden hesablanir ve derc olunur IF ye gore jurnallarin seviyyesi onlarda derc olunmus meqalelerin keyfiyyeti qiymetlendirilir tedqiqatcilara maliyye yardimi verilir ve emekdaslar ise goturulur impakt faktor elmi tedqiqatin neticelerinin qiymetlendirilmesine boyuk lakin birmenali olmayan tesir gosterir Hesablama metodikasiImpakt faktorun hesablanmasi 3 illik dovre esaslanir Meselen jurnalin 2014 cu ildeki i2014 impakt factoru asagidaki kimi hesablanmisdir I2014 A B burada A Elmi Informasiya Institutu terefinden 2014 cu il erzinde izlenilen jurnallarda 2012 2013 cu illerde olan istinadlarin sayi B 2012 2013 cu illerde bu jurnalda derc olunmus meqalelerin sayidir Hesablamada bir sira nuanslar incelikler vardir Elmi Informasiya Institutu mueyyen tip meqaleleri xeber mektub sehvlerin duzelis siyahisi ve s oz hesablamalarinda nezere almis ve bezen yeni jurnallar ucun impakt faktor yalniz iki illik dovre esasen hesablanir Ustunlukler ve qusurlarJurnalin IF si tedqiqat sahesinden ve onun tipinden asilidir ilden ile o ehemiyyetli derecede deyise biler mes jurnalin adi deyisdikde cox asagi hedefe ene biler ve s Bununla bele bu gun IF yaxin elm sahesinde elmi tedqiqatin seviyyesini muqayise etmek ucun en muhum gostericilerden kriteriyalardan biridir Meselen elmi tedqiqatin investoru oz investisiyasinin perspektivini qiymetlendirmek ucun tedqiqatcilarin neticelerini muqayise etmek isteye biler Bunun ucun impakt faktor kimi obyektiv reqemli gostericilerden istifade edilir Ele bu sebebden bele olculere ehtiyac olur Impakt faktorun musbet xususiyyetlerielmi edebiyyatin genis ehate edilmesi 600 olkeden 8400 jurnal indeksasiya olunur neticeler ictimailesdirilmisdir ve asan elde olunandir derk edilmede ve istifadede sadelik yuksek IF olan jurnallar IF asagi olan jurnallardan daha sert resenziya sistemine malikdir Bununla bele impakt faktor ideal deyil Mes istinadlarinin sayinin meqalenin keyfiyyetini ne derecede eks etdirdiyi aydin deyil Bundan elave uzun muddet nesrde olan jurnalarda ele meqalelere istinad olunur ki onlar 3 illik intervala daxil deyil Heqiqeten bir sira jurnallarda meqalenin qebul edilmesi ile derci arasindaki vaxt iki ilden artiq cekir belelikle hesablanmalarda nezere alinacaq istinadlar ucun cemi 1 il qalir Diger terefden istinadlarin nezere alindigi zaman cercivesinin uzanmasi impakt faktorun deyisikliklere qarsi hessasligini azaldir Impakt faktorun qusurlariEslinde istinadlarin sayi ele nesrlerin sayi kimi tedqiqatin keyfiyyetini eks etdirmir Istinadlarin nezere alindigi vaxt cercivesi cox qisadir klassik meqalelere cox vaxt derc olundugundan on illerle sonra da istinad edilir tedqiqatin muxtelif sahelerinde alinan neticelerin tebieti onlarin impakt faktora tesir eden sayda dercine getirib cixarir Bele ki tibbi jurnallar riyaziyyat jurnallarindan daha cox impakt faktora malik olur Impakt faktorun hesalanmasi seffaf deyil ve monopoliyalasdirilmisdir 2016 ci ilde elit jurnallarin o cumlden Nature ve Science bir nece nesriyyatlarinin emekdaslarindan bir qrupu meqale derc etdirerek yalniz impakt faktorla jurnalin keyfiyyetini qiymetlendirmek praktikasini tenqid etdiler Onlar qeyd edirdiler ki bu ona getirib cixarir ki ayri ayri nesrler ve onlarin muellifleri eyni xarakteristika ile qiymetlendirilir Bu qetiyyen duzgun deyil Bele ki meqalenin derc olundugu jurnalin impakt faktoru meqalenin keyfiyyetinden ve deyerinden asili deyil Bele qiymetlendirmeye yol vermemek ucun muellifler nasirleri impakt faktordan istifadeden imtina etmeye onu jurnalda derc olunan istinadlarin sayina gore paylanma eyrisi ile evez etmeye cagirdilar Yuksek impakt faktorlu jurnallar daha cezbedici oldugundan onlarin redaksiyalarina coxsayli maraqli isler teqdim olunur Nesre teqdim olunmus meqalelerin secimi genis oldugundan bu jurnallar oz reytinqini artirmaq imkanina malikdir Nesr oluna bileceyinden daha cox meqale alan jurnallarda musbet effekt resenziyallasdirmanin sertlesdirilmesidir MenbeSpisok impakt faktorov zhurnalov za poslednie gody L Gershenzon Metody ocenki vliyatelnosti SMI Otechestvennye zapiski 2003 4 V Shuvalov Kriterii i kritiki Poisk 1997 42 S 6 Impakt faktor otechestvennyh zhurnalov kak pokazatel polozheniya del v rossijskoj nauke na primere geologicheskih zhurnalov Reforma nauki vzglyad iznutri Impakt faktory rossijskih nauchnyh zhurnalov v 2010 g Igra v cyfir ili kak teper ocenivayut trud uchenogo sbornik statej o bibliometrike Metodiki opredeleniya impakt faktora zhurnala s ispolzovaniem Web of Science i RINC