Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İdigən xaqan - Uyğurların üçüncü xaqanıdır. Taxta çıxarkən adını Tarxan Bögü xaqan olaraq dəyişdirdi. Daha sonra isə Alp Külük Bögü xaqan adını qəbul etdi. Tam titulu isə Tenqridə Qut Bolmuş İl Tutmuş Alp Külüg Bilgə Xaqandır.
| İdigən xaqan | |
|---|---|
| 牟羽可汗 | |
Uyğurların III xaqanı Tenqridə Qut Bolmuş İl Tutmuş Alp Külüg Bilgə Xaqan | |
| 759 – 780 | |
| Əvvəlki | Bayan Çur xaqan |
| Sonrakı | Tun Bağa Tarxan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Ordu-Balıq |
| Atası | Bayan Çur xaqan |
| Həyat yoldaşları | Quantsin ( qızı) Li Han ( qızı) ) |
| Dini | Manilik |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Taxta çıxması və Çindəki üsyanı yatırması
Atasının ölümündən sonra taxta çıxan İdigən xaqan Çində vətəndaş müharibəsi çıxması ehtimalına qarşı hücumlara hazırlıq görməyə başladı. 762-765-ci illər ərzində Çində imperatora üsyanı yatırmağa kömək edən İdigən, , əslən Uyğur olan qızı Quantsin ilə evləndi.
Manilik
763-cü ildə Tenqriçilik dinini tərk edib Manilik dini qəbul edən İdigən, dörd Maniheist rahib müşaiyətində dövlətin rəsmi dinini elan etdi. 768-ci ildə İdigən imperatora göndərdiyi səfirlərlə Çində Maniheist dini mərkəzlərinin açılmasını istəyirdi, imperator istəməsə də 771-ci ildə buna məcbur oldu.
Tibetlilərlə müharibə
765-ci ildə qaynatası Puqu Xuanyenin çağırışı üzərinə Tan sülaləsinə qarşı Tibetlilər və Uyğurların birgə yürüşü başladı. Puqu Xuanyenin ölümündən sonra isə Uyğurlar çinlilərlə sülh bağlayıb Tibetə hücum etdilər. 765-ci ildin qışı Çinli general Bay Yuanquan ilə 50.000 Tibetli öldürüldü, 10.000 əsir alındı, əsir saxlanılan Uyğur və Çinli ailələr isə sərbəst buraxıldı.
Çinlilərlə müharibə
768-ci ildə xaqanın Quantsinin ölümündən sonra 769-cu ildə imperator ona Quantsinin bacısı Li Hanı 20.000 top ipəklə birgə göndərdi. Çinli quldur qruplarının daima Uyğur torpaqlarına girməsi xaqanı əsəbləşdirdi və imperatora xəbərdarlıq göndərdi. Çinlilər çox böyük məbləğdə bac verməyə məcbur oldular. 778-ci ildə xaqan xəbərdarlıq vermədən Taiyuana hücum edərək 10.000 çinli əsgəri öldürdü. Müharibənin davam etməməsini istəyən Tun Bağa Tarxan adlı bir Uyğur sərkərdə xaqanı öldürdü və özünü xaqan elan etdi.
İstinad
- Ahmet Taşağıl, "Uygurlar", Türkler, Cilt 2, Yeni Türkiye, Ankara, 2002, , s. 218.
- D. I. Tikhonov. Economy and social system Uighur Khanate X-XIV centuries. "Nauka", Moscow-Leningrad, 1966. Pp. 27
| SƏLƏF Bayan Çur xaqan |  | İdigən 759 - 780 | | XƏLƏF Tun Bağa Tarxan |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Idigen xaqan Uygurlarin ucuncu xaqanidir Taxta cixarken adini Tarxan Bogu xaqan olaraq deyisdirdi Daha sonra ise Alp Kuluk Bogu xaqan adini qebul etdi Tam titulu ise Tenqride Qut Bolmus Il Tutmus Alp Kulug Bilge Xaqandir Idigen xaqan牟羽可汗Uygurlarin III xaqani Tenqride Qut Bolmus Il Tutmus Alp Kulug Bilge Xaqan759 780EvvelkiBayan Cur xaqanSonrakiTun Baga TarxanSexsi melumatlarVefat tarixi 780Vefat yeri Ordu BaliqAtasi Bayan Cur xaqanHeyat yoldaslari Quantsin qizi Li Han qizi Dini Manilik Vikianbarda elaqeli mediafayllarTaxta cixmasi ve Cindeki usyani yatirmasiAtasinin olumunden sonra taxta cixan Idigen xaqan Cinde vetendas muharibesi cixmasi ehtimalina qarsi hucumlara hazirliq gormeye basladi 762 765 ci iller erzinde Cinde imperatora usyani yatirmaga komek eden Idigen eslen Uygur olan qizi Quantsin ile evlendi Manilik763 cu ilde Tenqricilik dinini terk edib Manilik dini qebul eden Idigen dord Maniheist rahib musaiyetinde dovletin resmi dinini elan etdi 768 ci ilde Idigen imperatora gonderdiyi sefirlerle Cinde Maniheist dini merkezlerinin acilmasini isteyirdi imperator istemese de 771 ci ilde buna mecbur oldu Tibetlilerle muharibe765 ci ilde qaynatasi Puqu Xuanyenin cagirisi uzerine Tan sulalesine qarsi Tibetliler ve Uygurlarin birge yurusu basladi Puqu Xuanyenin olumunden sonra ise Uygurlar cinlilerle sulh baglayib Tibete hucum etdiler 765 ci ildin qisi Cinli general Bay Yuanquan ile 50 000 Tibetli olduruldu 10 000 esir alindi esir saxlanilan Uygur ve Cinli aileler ise serbest buraxildi Cinlilerle muharibe768 ci ilde xaqanin Quantsinin olumunden sonra 769 cu ilde imperator ona Quantsinin bacisi Li Hani 20 000 top ipekle birge gonderdi Cinli quldur qruplarinin daima Uygur torpaqlarina girmesi xaqani eseblesdirdi ve imperatora xeberdarliq gonderdi Cinliler cox boyuk meblegde bac vermeye mecbur oldular 778 ci ilde xaqan xeberdarliq vermeden Taiyuana hucum ederek 10 000 cinli esgeri oldurdu Muharibenin davam etmemesini isteyen Tun Baga Tarxan adli bir Uygur serkerde xaqani oldurdu ve ozunu xaqan elan etdi IstinadAhmet Tasagil Uygurlar Turkler Cilt 2 Yeni Turkiye Ankara 2002 ISBN 975 6782 35 8 s 218 D I Tikhonov Economy and social system Uighur Khanate X XIV centuries Nauka Moscow Leningrad 1966 Pp 27 SELEF Bayan Cur xaqan Idigen 759 780 XELEF Tun Baga Tarxan