Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çöl belibağlısı (lat. Circus macrourus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qırğıkimilər dəstəsinin qırğılar fəsiləsinin belibağlı cinsinə aid heyvan növü.
| Çöl belibağlısı | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Tipüstü: Tip: Sinif: İnfrasinif: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Çöl belibağlısı | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Kateqoriya və statusu
(III-VU). Həssas, sayı azalmaqda olan növdür.
Qısa təsviri
Qarğadan az böyük, amma zərif qamətli quşdur. Erkəyinin bel tərəfi mavi-boz, döşü və qarın hissəsi ağdır. Üz dairəsi bayquşu xatırladır, özü isə qağayıya oxşayır. Qanadlarının altı təmiz ağdır. Dişisinin bel tərəfi tutqun rənglidir.
Yayılması
Avropada və Asiyada nəsil verir, Asiyanın cənubunda və Afrikada qışlayır. Azərbaycana nəsil vermək üçün gəlir, düzənlikdə və quraq iqlimli dağətəyi sahələrdə yayılıb: Samur-Şabran, Arazboyu düzənlik və Naxçıvan orta dağlığı, Talış dağ bozqırlığı, Xəzərin bəzi adaları, Böyük və Kiçik Qafqazın dağətəyi hissələri.
Yaşayış yeri və həyat tərzi
Seyrək kol olan hündür otluqda məskunlaşır. Açıq sahə quşudur. Aprelin axırı mayın əvvəlində yerdə yuva tikir, 3 - 5 mavi-ağ yumurta verir, dişi quş 27 - 28 gün kürt yatır, balaları və kürtyatan dişini erkək quş yemləyir. Lakin balaların acgöz vaxtında yemlə təmin edilməsində dişi quş da iştirak edir. Əsas yemi siçanabənzər gəmiricilərdir. Bunlar az olanda kərtənkələ yeyir və yerdə yuva tikən quşlardan ovlayır. İri həşəratdan da imtina etmir. Çox faydalı quşdur.
Sayı
1970-ci illərə qədər adi saylı quş olub. Sonralar Azərbaycanda nəsil verən populyasiyasının sıxlığı azalıb. Hər yerdə nadir qalıb. XX əsrin sonunda iyun-iyul aylarında 21 cüt, 10 il sonra isə 9 cüt quş qeyd edilib, yəni 42,8 % azalıb. Məhdudlaşdırıcı amillər: Zərərli yırtıcı hesab edilib ovlanması, pestisidlərdən intensiv istifadə olunması, mal-qaranın çoxalması və otlaqların deqradasiyası, yem obyektlərinin zəhərlənməsi.
Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər
Ovlanması qadağandır. Faydalı fauna statusu ilə qorunur. Altıağac Milli Parkında, Turyançay Dövlət Təbiət Qoruğunda və Zuvand Dövlət Təbiət Yasaqlığında nəzarət altında saxlanılır. CİTES, Bern və Bonn konvensiyalarına daxil edilib. Beynəlxalq miqyasda qorunur.
Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər
Yuva sahəsində xam torpağın, ot örtüyünün və seyrək kolların qorunub saxlanılması, eyni vaxtda pestisidlərdən istifadənin dayandırılması, tülkü və çaqqal kimi yırtıcıların uzaqlaşdırılması, növün əhəmiyyətinin əhaliyə geniş izah edilməsi.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
- IOC World Bird List Version 6.3. 2016. doi:10.14344/IOC.ML.6.3
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Col belibaglisi lat Circus macrourus heyvanlar aleminin xordalilar tipinin quslar sinfinin qirgikimiler destesinin qirgilar fesilesinin belibagli cinsine aid heyvan novu Col belibaglisiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Tipustu SonagizlilarTip XordalilarSinif QuslarInfrasinif YenidamaqlilarKlad Klad Klad Klad Deste QirgikimilerFesile QirgilarYarimfesile BelibaglilarCins BelibagliNov Col belibaglisiBeynelxalq elmi adiCircus macrourus S G Gmel 1770 Sekil axtarisiITIS 175436NCBI 387825EOL 45515824FW 368060Kateqoriya ve statusu III VU Hessas sayi azalmaqda olan novdur Qisa tesviriQargadan az boyuk amma zerif qametli qusdur Erkeyinin bel terefi mavi boz dosu ve qarin hissesi agdir Uz dairesi bayqusu xatirladir ozu ise qagayiya oxsayir Qanadlarinin alti temiz agdir Disisinin bel terefi tutqun renglidir YayilmasiAvropada ve Asiyada nesil verir Asiyanin cenubunda ve Afrikada qislayir Azerbaycana nesil vermek ucun gelir duzenlikde ve quraq iqlimli dageteyi sahelerde yayilib Samur Sabran Arazboyu duzenlik ve Naxcivan orta dagligi Talis dag bozqirligi Xezerin bezi adalari Boyuk ve Kicik Qafqazin dageteyi hisseleri Yasayis yeri ve heyat terziSeyrek kol olan hundur otluqda meskunlasir Aciq sahe qusudur Aprelin axiri mayin evvelinde yerde yuva tikir 3 5 mavi ag yumurta verir disi qus 27 28 gun kurt yatir balalari ve kurtyatan disini erkek qus yemleyir Lakin balalarin acgoz vaxtinda yemle temin edilmesinde disi qus da istirak edir Esas yemi sicanabenzer gemiricilerdir Bunlar az olanda kertenkele yeyir ve yerde yuva tiken quslardan ovlayir Iri heseratdan da imtina etmir Cox faydali qusdur Sayi1970 ci illere qeder adi sayli qus olub Sonralar Azerbaycanda nesil veren populyasiyasinin sixligi azalib Her yerde nadir qalib XX esrin sonunda iyun iyul aylarinda 21 cut 10 il sonra ise 9 cut qus qeyd edilib yeni 42 8 azalib Mehdudlasdirici amiller Zererli yirtici hesab edilib ovlanmasi pestisidlerden intensiv istifade olunmasi mal qaranin coxalmasi ve otlaqlarin deqradasiyasi yem obyektlerinin zeherlenmesi Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirlerOvlanmasi qadagandir Faydali fauna statusu ile qorunur Altiagac Milli Parkinda Turyancay Dovlet Tebiet Qorugunda ve Zuvand Dovlet Tebiet Yasaqliginda nezaret altinda saxlanilir CITES Bern ve Bonn konvensiyalarina daxil edilib Beynelxalq miqyasda qorunur Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirlerYuva sahesinde xam torpagin ot ortuyunun ve seyrek kollarin qorunub saxlanilmasi eyni vaxtda pestisidlerden istifadenin dayandirilmasi tulku ve caqqal kimi yirticilarin uzaqlasdirilmasi novun ehemiyyetinin ehaliye genis izah edilmesi IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 1996 IOC World Bird List Version 6 3 2016 doi 10 14344 IOC ML 6 3Hemcinin bax