Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şuşa vələsi (lat. Carpinus × schuschaensis) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin vələs cinsinə aid bitki növü.
| Şuşa vələsi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Elmi təsnifat | ||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Şuşa vələsi | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
| ||||||
Ümumi yayılması
İranın şimal-qərb hissəsində yayılmışdır.
Azərbaycanda yayılması
Kiçik Qafqaz daglarında, əsasən Şuşa, Laçın, Kəlbəcər dağları və həmçininTalış dağlarında rast gəlinir.
Statusu
Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki növüdür. CR A2 abc;C1.
Bitdiyi yer
Çox kölgəli olmayan, əhəngli və mergelli suxurlar üzərində əmələ gəlmiş torpaqlarda yaxşı bitir.
Təbii ehtiyatı
Yamaclarda yayılmış Şuşa vələsinin arealı geniş deyildir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Alçaqboylu ağac və ya iri koldur. İlk dəfə Azərbaycanda Şuşa rayonu meşələrindən təsvir edilmişdir. Qısatüklü cavan budaqları qırmızımtıl qonur rəngdə olan alçaqboylu ağac və ya iri koldur. Yarpaqları yumurtavarı və ya oval-yumurtavarıdır, 3-7 sm uzunluqda, 2,5-4 sm enindədir, adətən dartılmış kimi görünən sivri, dib hissəsi az ürəkvaridir, kənarı qeyri-bərabər mişardişlidir. Saplaqlarının uzunluğu 10-15 mm-dir. Meyvə sırğaları kövrəkdir, təxminən 5 sm uzunluqda və 3-3,5 sm enindədir. Qozası (çanağı) 2-3 sm uzunluqda olub, çəpəki üçbucaqşəkilli, aydın görünməyən üçdilimlidir, təpəsi az və ya çox sivridir; qozasının orta dilimi simmetrik deyildir, arxa tərəfində yaxşı nəzərə çarpan 2-3 yan damar vardır, qozasınn daha ensiz tərəfi zəif dişlidir və ya bəzən demək olar ki, bütövdür, qatlanaraq fındıqcığı əhatə edən kiçik sivri dilimi vardır; daha enli tərəfi, adətən, iki cür sivri dişlidir, bəzən dişləri iridir və onlardan altda olanı yan dilimə keçir. Fındıqcığı ellipsvarı, yastı, tündqəhvəyi və nöqtəvarı vəzilidir, üzərində irəli çıxmış tillər vardır, bəzən qısatüklüdür. Mart-aprel ayında çiçəkləyir, meyvəsi (toxumu) iyun-iyul ayında yetişməyə başlayır.
Çoxalması
Toxumu və kök pöhrələri ilə çoxalır, kəsildikdə kötükdən çoxlu pöhrə verir.
Təbii ehtiyatın dəyişilməsi səbəbləri
Başlıca olaraq insan fəaliyyətidir.
Becərilməsi
Məlumat yoxdur.
Qəbul edilmiş qoruma tədbirləri
Azərbaycanın "Qırmızı Kitab"ına daxil edilmişdir.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Susa velesi lat Carpinus schuschaensis bitkiler aleminin fistiqcicekliler destesinin tozagacikimiler fesilesinin veles cinsine aid bitki novu Susa velesiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste FistiqciceklilerFesile TozagacikimilerYarimfesile FindiqkimilerCins VelesNov Susa velesiBeynelxalq elmi adiCarpinus schuschaensisSeklin VikiAnbarda axtarisiEOL 1148559Umumi yayilmasiIranin simal qerb hissesinde yayilmisdir Azerbaycanda yayilmasiKicik Qafqaz daglarinda esasen Susa Lacin Kelbecer daglari ve hemcininTalis daglarinda rast gelinir StatusuAzerbaycanin nadir ve nesli kesilmekde olan bitki novudur CR A2 abc C1 Bitdiyi yerCox kolgeli olmayan ehengli ve mergelli suxurlar uzerinde emele gelmis torpaqlarda yaxsi bitir Tebii ehtiyatiYamaclarda yayilmis Susa velesinin areali genis deyildir Bioloji xususiyyetleriAlcaqboylu agac ve ya iri koldur Ilk defe Azerbaycanda Susa rayonu meselerinden tesvir edilmisdir Qisatuklu cavan budaqlari qirmizimtil qonur rengde olan alcaqboylu agac ve ya iri koldur Yarpaqlari yumurtavari ve ya oval yumurtavaridir 3 7 sm uzunluqda 2 5 4 sm enindedir adeten dartilmis kimi gorunen sivri dib hissesi az urekvaridir kenari qeyri beraber misardislidir Saplaqlarinin uzunlugu 10 15 mm dir Meyve sirgalari kovrekdir texminen 5 sm uzunluqda ve 3 3 5 sm enindedir Qozasi canagi 2 3 sm uzunluqda olub cepeki ucbucaqsekilli aydin gorunmeyen ucdilimlidir tepesi az ve ya cox sivridir qozasinin orta dilimi simmetrik deyildir arxa terefinde yaxsi nezere carpan 2 3 yan damar vardir qozasinn daha ensiz terefi zeif dislidir ve ya bezen demek olar ki butovdur qatlanaraq findiqcigi ehate eden kicik sivri dilimi vardir daha enli terefi adeten iki cur sivri dislidir bezen disleri iridir ve onlardan altda olani yan dilime kecir Findiqcigi ellipsvari yasti tundqehveyi ve noqtevari vezilidir uzerinde ireli cixmis tiller vardir bezen qisatukludur Mart aprel ayinda cicekleyir meyvesi toxumu iyun iyul ayinda yetismeye baslayir CoxalmasiToxumu ve kok pohreleri ile coxalir kesildikde kotukden coxlu pohre verir Tebii ehtiyatin deyisilmesi sebebleriBaslica olaraq insan fealiyyetidir BecerilmesiMelumat yoxdur Qebul edilmis qoruma tedbirleriAzerbaycanin Qirmizi Kitab ina daxil edilmisdir IstinadlarHemcinin bax