Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Açinsk — Rusiya Federasiyasının Krasnoyarsk diyarında şəhər. Rayon mərkəzi
| Açinsk | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ачинск | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | 1683 | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 220 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +7 39151 | ||||
| Poçt indeksi | 662150–662165 | ||||
| Digər | |||||
| adm-achinsk.ru | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Açıq Tura əvvəllər Yus çayının üzərində tatar kəndi kimi tanınırdı. Şəhərin adı "Açıq" türk etnonimi ilə bağlıdır. Belə ki, müasir xakasların köhnəlmiş adı Açıq tatarları olmuşdur.Yerli tatarlar isə hələ də öz şəhərlərinə Aşıq Tura deyirlər.
Geniş Sibir torpaqlarının istilasından sonra hərbi rəis Tuquçevski tərəfindən 1641-ci ildə Açinskiy adı altında hərbi qalanın əsası qoyulur. 1641-ci ildə indiki yerinə — Aqra dağları ətəyində Çulım çayının sol sahilinə köçürülür. Bu günkü Açıq şəhəri (Açinsk deyilir) Çulım və Tekmet (indi Tekmetka) çayları üzərində yerləşir. Bu zamandan bura Rusiyadan əhali köçürülməyə başlayır. 1782-ci ildə Açinsk qəza şəhərinə çevrilir . Elə həmin ildə də adı Açinsk şəklində rəsmiləşdirilir. Şəhər ətratı çöllər Acı çölləri adlanır. Burada duzlu göllər vardır.
Etimoloq M.N.Melxeev elə bunu əldə əsas tutaraq Açinsk şəhərinin adını acı "şor" sözü ilə (duzlu göllərilə) əlaqələndirməyə çalışır. Açıq Tura ərazilərindən üstü türk-runik yazılı heykəllər, digər maddi mədəniyyət nümunələri tapılmışdır.
Dəyişdirilərək ruscaya uyğunlaşdırılan belə türk yer adları öz əslindən uzaqlaşmış və get-gedə şəkil və məzmun cəhətdən də adaptasiyaya məruz qaldığından yer adlarıyla bağlı aparılan araşdırma işlərini də daim çətinləşdirməkdədir. Türk elminə böyük xidmətləri göstərmiş və böyük qəlb sahibi olan P.Melioranski 22 aprel 1906-cı ildə "Coğrafi adları öyrənən komissiya"ya məruzə edərək yerli türk adlarının xəritədə rus dilinə məxsus şəkilçilərlə yazılmasının məqsədəuyğun olmadığını göstərir. Rus imperiyasına ilhaq olunmuş ucsuz-bucaqsız türk ölkələrinin adlarının ucdantutma dəyişdirilməsi və ya saxlanıldığı halda belə ruslaşdırılması onun diqqətini cəlb etmiş, bu cəfakeş alim ölüm yatağında olduğuna baxmayaraq Kazan, Ufa, Orenburq qəzalarının yer adlarının katoloqunu fəaliyyətdə olan həmin komissiyaya təqdim etmişdir. Qırğızıstanın dağlıq hissəsində Açıq Taş kəndi (indi Aleksandrovski) ərazisində türk-runik əlifbalı yazılı daş var. Bu daşlar indi Ermitaj dövlət muzeyində saxlanılır. Çox şübhəsiz, Açıq Taş dedikdə yazılı daş, "kitabə" nəzərdə tutulur.
Mənbə
Minaxanım Təkləli, Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009
Xarici keçidlər
- Официальный сайт городского Совета г. Ачинска 2013-08-18 at the Wayback Machine
- Виртуальная приёмная Администрации г. Ачинска
- Ачинск в энциклопедии "Мой город"
- Герб города
İstinadlar
- OKTMO 179/2016. 2016.
- "Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более" (XLSX) (rus). 2022-09-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-01..
- БСЭ т.2.с.470; СЭС с.95.
- Мельхеев М.Н. Географические имена, М., 1961, с.13.
- Благова Г.Ф. П.М.Мелиоранский и изучение тюркской топонимии. В кн.:Тюркологический сборник, 1972, с. 61.
Həmçinin bax
 | Rusiya ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Acinsk Rusiya Federasiyasinin Krasnoyarsk diyarinda seher Rayon merkeziAcinskAchinskBayraq d Gerb56 16 54 sm e 90 30 14 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1683Sahesi 103 km Merkezin hundurluyu 220 mSaat qursagi UTC 07 00EhalisiEhalisi 100 621 nef 2021 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 39151Poct indeksi 662150 662165Digeradm achinsk ruXeriteni goster gizle Acinsk Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiAciq Tura evveller Yus cayinin uzerinde tatar kendi kimi taninirdi Seherin adi Aciq turk etnonimi ile baglidir Bele ki muasir xakaslarin kohnelmis adi Aciq tatarlari olmusdur Yerli tatarlar ise hele de oz seherlerine Asiq Tura deyirler Genis Sibir torpaqlarinin istilasindan sonra herbi reis Tuqucevski terefinden 1641 ci ilde Acinskiy adi altinda herbi qalanin esasi qoyulur 1641 ci ilde indiki yerine Aqra daglari eteyinde Culim cayinin sol sahiline kocurulur Bu gunku Aciq seheri Acinsk deyilir Culim ve Tekmet indi Tekmetka caylari uzerinde yerlesir Bu zamandan bura Rusiyadan ehali kocurulmeye baslayir 1782 ci ilde Acinsk qeza seherine cevrilir Ele hemin ilde de adi Acinsk seklinde resmilesdirilir Seher etrati coller Aci colleri adlanir Burada duzlu goller vardir Etimoloq M N Melxeev ele bunu elde esas tutaraq Acinsk seherinin adini aci sor sozu ile duzlu gollerile elaqelendirmeye calisir Aciq Tura erazilerinden ustu turk runik yazili heykeller diger maddi medeniyyet numuneleri tapilmisdir Deyisdirilerek ruscaya uygunlasdirilan bele turk yer adlari oz eslinden uzaqlasmis ve get gede sekil ve mezmun cehetden de adaptasiyaya meruz qaldigindan yer adlariyla bagli aparilan arasdirma islerini de daim cetinlesdirmekdedir Turk elmine boyuk xidmetleri gostermis ve boyuk qelb sahibi olan P Melioranski 22 aprel 1906 ci ilde Cografi adlari oyrenen komissiya ya meruze ederek yerli turk adlarinin xeritede rus diline mexsus sekilcilerle yazilmasinin meqsedeuygun olmadigini gosterir Rus imperiyasina ilhaq olunmus ucsuz bucaqsiz turk olkelerinin adlarinin ucdantutma deyisdirilmesi ve ya saxlanildigi halda bele ruslasdirilmasi onun diqqetini celb etmis bu cefakes alim olum yataginda olduguna baxmayaraq Kazan Ufa Orenburq qezalarinin yer adlarinin katoloqunu fealiyyetde olan hemin komissiyaya teqdim etmisdir Qirgizistanin dagliq hissesinde Aciq Tas kendi indi Aleksandrovski erazisinde turk runik elifbali yazili das var Bu daslar indi Ermitaj dovlet muzeyinde saxlanilir Cox subhesiz Aciq Tas dedikde yazili das kitabe nezerde tutulur MenbeMinaxanim Tekleli Turk kitabi Unudulan tarix Deyisdirilen adlar Baki Nurlar 2009Xarici kecidlerOficialnyj sajt gorodskogo Soveta g Achinska 2013 08 18 at the Wayback Machine Virtualnaya priyomnaya Administracii g Achinska Achinsk v enciklopedii Moj gorod Gerb gorodaIstinadlarOKTMO 179 2016 2016 Tablica 5 Chislennost naseleniya Rossii federalnyh okrugov subektov Rossijskoj Federacii gorodskih okrugov municipalnyh rajonov municipalnyh okrugov gorodskih i selskih poselenij gorodskih naselennyh punktov selskih naselennyh punktov s naseleniem 3000 chelovek i bolee XLSX rus 2022 09 01 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 01 BSE t 2 s 470 SES s 95 Melheev M N Geograficheskie imena M 1961 s 13 Blagova G F P M Melioranskij i izuchenie tyurkskoj toponimii V kn Tyurkologicheskij sbornik 1972 s 61 Hemcinin baxVikianbarda Acinsk ile elaqeli mediafayllar var Rusiya ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin