Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süruri və ya Süruriyi-Şərqi, Süruriyi-Əcəm (XV əsr, Ağqoyunlu dövləti – 1520) — XV əsrin sonu və XVI əsrin əvəllərində yaşamış Azərbaycan şairi. Nəsiminin ardıcılı olan Süruri hürufiliyi təbliğ edən bir çox şeirin müəllifidir.
| Süruri | |
|---|---|
| Doğum tarixi | XV əsr |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1520 |
| Fəaliyyəti | şair |
 Süruri Vikimənbədə | |
Həyatı
Süruri XV əsrin sonunda Ağqoyunlular dövlətinin ərazisində dünyaya gəlib. Əsasən Təbrizdə fəaliyyət göstərən o, 1515-ci ildə şəhər Osmanlılar tərəfindən işğal edildikdən sonra digər yazıçı və alimlər kimi Osmanlı İmperiyasına aparılıb. Ömrünün son günlərinə qədər burada yaşayıb, 1520-ci ildə dünyasını dəyişib.
Yaradıcılığı
Əsasən Azərbaycan türkcəsində yazıb-yaradan Süruri Nəsimi ədəbi məktəbinin davamçısı olub. Hürufiliyi təbliğ edən şair Şah İsmayıl Xətai hakimiyyətə gəldikdən sonra daha rahat fəaliyyət göstərib.
Sürurinin 192 səhifəlik əlyazma divanı Fərid Ələkbərli tərəfindən 2013-cü ildə Vatikanın Apostol Kitabxanasında aşkarlanaraq Azərbaycana gətirilib və Əlyazmalar İnstitutuna təhvil verilib.
Yaşadığı dövrdə "Süruri" təxəllüsündan istifadə edən bir neçə şair olduğuna görə onu fərqləndirmək üçün "Süruriyi-Şərqi", "Süruriyi-Əcəm" adlandırıblar. Vatikanın Apostol Kitabxanasında və Peterburq Universitetinin məcmuəsində şair "Süruriyi-Əcəm" kimi qeyd olunub.
Süruri yaradıcılığı əsasən hürufiliyə həsr olunmuş əsərlərdən ibarət olsa da, onun məhəbbət mövzusunda yazılmış qəzəlləridə vardır. 2013-cü ildə bəzi Azərbaycan əlyazmalarının surətləri Fərid Ələkbərli tərəfindən Vatikandan Bakıya gətirilmiş və Əlyazmalar İnstitutuna təhvil verilmişdir.Sürurinin "Divan"ı əldə olunan mənbələrin ən qiymətlisidir. Onun bu "Divan"ı indiyə qədər tədqiq və nəşr olunmamışdır. AMEA Əlyazmalar institutunun elmi işlər üzrə direktor müavini Paşa Kərimov Süruri divanının Süleymaniyyə və Manisa nüsxələrini tapıb Azərbaycana gətirmişdir. P. Kərimovun sözlərinə görə, nüsxələrdəki şeirlər Nəsiminin dilinə yaxın dildədir: "Süruri Nəsimi ənənələrini davam etdirən, Fəzlullah Nəimiyə Tanrı səviyyəsində sitayiş etdiyini bildirən şair olub. Sürurinin ədəbi irsinin ortaya çıxarılıb tədqiq edilməsini müəyyən mənada ədəbiyyat tariximizdə Nəsimi ilə Füzuli arasındakı boşluğun doldurulması kimi də mənalandırmaq olar". Alim bildirib ki, Sürurinin İstanbulun Süleymaniyyə kitabxanasında saxlanılan divanı 26 vərəqə köçürülüb və 667 beytdən ibarətdir: "Buraya 90 qəzəl, 3 mürəbbe daxildir. Bu nüsxədə onun hürufiliyə olan marağı daha aşkar görünür. Bu nüsxədə Fəzlullahın adı hürufilərin özünəməxsus qrafik işarəsi ilə verilib. Manisa nüsxəsi isə məcmuədir, buraya Sürurinin Azərbaycan türkcəsindəki şeirləri ilə bərabər, Nəsimi və Nur Seyid Əli adlı şairin farsca şeirləri də daxil edilib. Əlyazmada hətta katib qeydi də var. Buradan məlum olur ki, Süruri divanının Manisa nüsxəsi hicri təqvimlə 978, miladi təqvimlə 1570-ci ildə Hələb şəhərində Bayram Baba adlı şeyxin dərgahında Dərviş Mustafa adlı katib tərəfindən köçürülüb. Bu əlyazmanı köçürənlər və yayanlar da hürufilərdir. Bu əlyazmadakı Süruri divanının digər nüsxələrində rast gəlmədiyimiz bir sıra şeirlər, o cümlədən Şah İsmayıl Xətaiyə həsr edilmiş mürəbbe böyük maraq doğurur".
P. Kərimov həmçinin qeyd edib ki, hazırda "Divan"ın nüsxələrinin əldə olan variantı üzərində iş gedir. Türkiyə və Vatikan kitabxanalarından əldə olunmuş əlyazma materialları əsasında Azərbaycan şairi Sürurinin əsərləri filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov tərəfindən araşdırılır və "Süruri. Divan" kitabı çapa hazırlanır.
İstinadlar
- Sevda İsmayıllı. "Fərid Ələkbərli Vatikandan yenə əlidolu qayıtdı" (az.). Azadlıq Radiosu. 21 noyabr 2013. 23 yanvar 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 28 iyun 2022.
- Paşa Əlioğlu. "Hürufi şairi Süruri və onun yeni əldə edilmiş divanı" (az.). 525-ci qəzet. 2 dekabr 2013. 2022-06-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 iyun 2022.
- "Hürufi şairi Süruri və onun yeni əldə edilmiş divanı". 2019-04-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-17.
- "Fərid Ələkbərli Vatikandan yenə əlidolu qayıtdı". 2022-01-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-17.
- "Paşa Kərimov: Əlyazmalar İnstitutunda "Süruri. Divan" kitabı çapa hazırlanır". 2022-04-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-02-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sururi ve ya Sururiyi Serqi Sururiyi Ecem XV esr Agqoyunlu dovleti 1520 XV esrin sonu ve XVI esrin evellerinde yasamis Azerbaycan sairi Nesiminin ardicili olan Sururi hurufiliyi teblig eden bir cox seirin muellifidir SururiDogum tarixi XV esrDogum yeri Agqoyunlu dovletiVefat tarixi 1520Fealiyyeti sairSururi VikimenbedeHeyatiSururi XV esrin sonunda Agqoyunlular dovletinin erazisinde dunyaya gelib Esasen Tebrizde fealiyyet gosteren o 1515 ci ilde seher Osmanlilar terefinden isgal edildikden sonra diger yazici ve alimler kimi Osmanli Imperiyasina aparilib Omrunun son gunlerine qeder burada yasayib 1520 ci ilde dunyasini deyisib YaradiciligiEsasen Azerbaycan turkcesinde yazib yaradan Sururi Nesimi edebi mektebinin davamcisi olub Hurufiliyi teblig eden sair Sah Ismayil Xetai hakimiyyete geldikden sonra daha rahat fealiyyet gosterib Sururinin 192 sehifelik elyazma divani Ferid Elekberli terefinden 2013 cu ilde Vatikanin Apostol Kitabxanasinda askarlanaraq Azerbaycana getirilib ve Elyazmalar Institutuna tehvil verilib Yasadigi dovrde Sururi texellusundan istifade eden bir nece sair olduguna gore onu ferqlendirmek ucun Sururiyi Serqi Sururiyi Ecem adlandiriblar Vatikanin Apostol Kitabxanasinda ve Peterburq Universitetinin mecmuesinde sair Sururiyi Ecem kimi qeyd olunub Sururi yaradiciligi esasen hurufiliye hesr olunmus eserlerden ibaret olsa da onun mehebbet movzusunda yazilmis qezelleride vardir 2013 cu ilde bezi Azerbaycan elyazmalarinin suretleri Ferid Elekberli terefinden Vatikandan Bakiya getirilmis ve Elyazmalar Institutuna tehvil verilmisdir Sururinin Divan i elde olunan menbelerin en qiymetlisidir Onun bu Divan i indiye qeder tedqiq ve nesr olunmamisdir AMEA Elyazmalar institutunun elmi isler uzre direktor muavini Pasa Kerimov Sururi divaninin Suleymaniyye ve Manisa nusxelerini tapib Azerbaycana getirmisdir P Kerimovun sozlerine gore nusxelerdeki seirler Nesiminin diline yaxin dildedir Sururi Nesimi enenelerini davam etdiren Fezlullah Neimiye Tanri seviyyesinde sitayis etdiyini bildiren sair olub Sururinin edebi irsinin ortaya cixarilib tedqiq edilmesini mueyyen menada edebiyyat tariximizde Nesimi ile Fuzuli arasindaki boslugun doldurulmasi kimi de menalandirmaq olar Alim bildirib ki Sururinin Istanbulun Suleymaniyye kitabxanasinda saxlanilan divani 26 vereqe kocurulub ve 667 beytden ibaretdir Buraya 90 qezel 3 murebbe daxildir Bu nusxede onun hurufiliye olan maragi daha askar gorunur Bu nusxede Fezlullahin adi hurufilerin ozunemexsus qrafik isaresi ile verilib Manisa nusxesi ise mecmuedir buraya Sururinin Azerbaycan turkcesindeki seirleri ile beraber Nesimi ve Nur Seyid Eli adli sairin farsca seirleri de daxil edilib Elyazmada hetta katib qeydi de var Buradan melum olur ki Sururi divaninin Manisa nusxesi hicri teqvimle 978 miladi teqvimle 1570 ci ilde Heleb seherinde Bayram Baba adli seyxin dergahinda Dervis Mustafa adli katib terefinden kocurulub Bu elyazmani kocurenler ve yayanlar da hurufilerdir Bu elyazmadaki Sururi divaninin diger nusxelerinde rast gelmediyimiz bir sira seirler o cumleden Sah Ismayil Xetaiye hesr edilmis murebbe boyuk maraq dogurur P Kerimov hemcinin qeyd edib ki hazirda Divan in nusxelerinin elde olan varianti uzerinde is gedir Turkiye ve Vatikan kitabxanalarindan elde olunmus elyazma materiallari esasinda Azerbaycan sairi Sururinin eserleri filologiya elmleri doktoru Pasa Kerimov terefinden arasdirilir ve Sururi Divan kitabi capa hazirlanir IstinadlarSevda Ismayilli Ferid Elekberli Vatikandan yene elidolu qayitdi az Azadliq Radiosu 21 noyabr 2013 23 yanvar 2022 tarixinde Istifade tarixi 28 iyun 2022 Pasa Elioglu Hurufi sairi Sururi ve onun yeni elde edilmis divani az 525 ci qezet 2 dekabr 2013 2022 06 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 iyun 2022 Hurufi sairi Sururi ve onun yeni elde edilmis divani 2019 04 03 tarixinde Istifade tarixi 2017 02 17 Ferid Elekberli Vatikandan yene elidolu qayitdi 2022 01 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 02 17 Pasa Kerimov Elyazmalar Institutunda Sururi Divan kitabi capa hazirlanir 2022 04 15 tarixinde Istifade tarixi 2017 02 17