Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Siqnal — fiziki obyektlərin öyrənilməsi və idarəedilməsi məqsədilə onların xarakteristikaları və xassələri haqqında kəmiyyət və keyfiyyət informasiyasının alınmasını təmin edən elmi texniki fəaliyyət sahəsi "informasiya- ölçmə texnikası" adlanır.
Ölçmə- təcrübə yolu ilə fiziki kəmiyyətlərin qiymətlərinin xüsusi texniki vasitələrin köməyilə tapılması olub, tədqiqat və nəzəriyyə arasında bilavasitə əlaqəni, elmi tədqiqatların doğruluğunu və müasir istehsal məhsullarının yüksək keyfiyyətini təmin edir.
Siqnalın zaman ərzində dəyişmə xarakterinə görə ölçmələr kvazideterminə olunmuş siqnalların parametrlərini ölçmələrə və təsadüfi siqnalların parametrlərini ölçmələrə bölünür.
Təsadüfi siqnalı ölçdükdə, siqnalın çoxsaylı ani qiymətlərini emaletmə yolu ilə alınmış statistik xarakteristikaları müəyyən edilir. Ölçmənin nəticəsi – fiziki obyektlərin xassə və xarakteristikaları haqqında kəmiyyət və keyfiyyət informasiyasının alınmasıdır ki, sonradan onlar öyrənilmə və idarəetmə məqsədləri üçün istifadə olunur.
İnformasiya – ilkin qeyri-müəyyənliyi azaldan məlumatlar toplusudur.
Statistik informasiya nəzəriyyəsində informasiyanın alınması qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması kimi xarakterizə olunur. İnformasiya özü- özlüyündə maddi deyil. İnformasiya daşıyıcıları isə – cərəyan, radio dalğaları, kitablar və s.– maddidirlər. Onlar kütləyə, enerjiyə, çəkiyə və ölçülərə malik-dirlər. İnformasiya isə bu xassələrə malik deyil. Lakin, informasiyanın bəzi xüsusiyyətləri onu maddi hesab etməyə imkan verir. İnformasiyanı almaq, yadda saxlamaq, yazmaq, yaddan çıxartmaq və ötürmək olar. İnformasiya olmayan yerdən onu almaq olmaz.
Ancaq informasiyanın bir xassəsi var ki, onu yaymaq mümkün olur. Bu xassəyə isə heç bir maddi cisim malik deyil.
Bu və ya digər hadisənin nəticəsinın qeyri- müəyyənliyi nə qədər çox olarsa, nəticə haqqında məlumat da bir o qədər çox informasiyalı olacaq. Əgər hadisə üçün ancaq bir çıxış mümkündürsə, yəni nəticə birmənalı müəyyən edilibsə, onda belə hadisənin nəticəsi haqqında informasiyanın miqdarı sıfra bərabər olmalıdır. Əgər hadisənin nəticəsinin bir neçə çıxışı mümkündürsə, onda nəticənin maksimal qeyri-müəyyənliyi onda olur ki, hər bir çıxış eyni ehtimala malik olsun. Bu halda çıxış haqqında məlumatda informasiyanın miqdarı maksimal olmalıdır, əgər müxtəlif çıxışlar eyni olmayan ehtimala malikdirsə, onun nəticəsi azalacaqdır.
Beləliklə, qeyd etmək olar ki, verilənlər nə qədər çox informasiyaya malik olsalar, məlumat verilən hadisənin baş vermə ehtimalı bir o qədər az olar.
İnformasiya həmişə maddi-energetik formada siqnal şəklində özünü göstərir. Formalizə olunmuş şəkildə təsvir edilən və texniki vasitələrin köməyilə emaletmə həyata keçirməyə imkan verən informasiya verilənlər adlanır.
Ümumi halda siqnal dedikdə informasiyanın material daşıyıcısı nəzərdə tutulur. O həm fiziki proses şəklində (prosesdə informasiya onun informativ parametrinin ölçüsündə olur), həm də kod və ya diskret şəkildə (informasiya onun elementlərinin sayında, onların zamanda və məkanda yerləşməsində olur) ola bilər.
İnformasiya texnikası vasitələri (ölçmə, idarəetmə, ötürmə, qeydetmə və s. vasitələri) informativ parametrlərinin növünə, ölçüsünə, onların dəyişmə qanununa və s. görə uyğun-laşa bilən müxtəlif təyinatlı – idarəetmə, sinxronlaşdırma, ölçmə və s. siqnalların köməyilə vahid sistemlərdə birləşirlər.
Ölçmə siqnalı elə siqnaldır ki, informativ parametrlərə malikdir və onda onların qiymətləri haqqında informasiya vardır. Siqnallara həm təbii, həm də müəyyən məqsədlə yaradılan xüsusi siqnallar daxildir. Təbii siqnallar, məsələn, işıq siqnalları ətraf mühiti görməyə imkan verir və kosmik siqnallar. Xüsusi yaradılan siqnallara misal olaraq obyektdə və ya prosesdə dəyişikliklər haqqında informasiyanın əldə edilməsi məqsədilə generasiya olunan siqnallar ola bilərlər.
"Siqnal" anlayışı, əgər xüsusi şərtləşmə yoxdursa, dar mənada informasiya sistemində məlumatların öütürülməsi üçün xüsusi yaradılmış siqnal kimi istifadə olunur. Siqnalın maddi əsasını informasiya daşıyıcısı (ötürücüsü) adlanan hər hansı fiziki obyekt və ya proses təşkil edir. Daşıyıcı modulyasiya prosesində siqnala çevrilir. Ötürülən məlumatlara müvafiq zamanda dəyişən daşıyıcı parametrlər informativ adlanırlar.
İnformasiya daşıyıcısı kimi müxtəlif təbiətli titrəyişlər, daha çox harmonik titrəyişlərdən istifadə olunur, burada xüsusi hal – sabit vəziyyət daxildir. Texniki informasiya sistemlərində ən geniş yayılmış elektrik gərginliyi və ya cərəyanı şəklində olan daşıyıcılardır, yəni elektrik siqnallardır..
Həmçinin bax
İstinadlar
- (PDF). 2018-07-13 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-01-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Siqnal fiziki obyektlerin oyrenilmesi ve idareedilmesi meqsedile onlarin xarakteristikalari ve xasseleri haqqinda kemiyyet ve keyfiyyet informasiyasinin alinmasini temin eden elmi texniki fealiyyet sahesi informasiya olcme texnikasi adlanir Olcme tecrube yolu ile fiziki kemiyyetlerin qiymetlerinin xususi texniki vasitelerin komeyile tapilmasi olub tedqiqat ve nezeriyye arasinda bilavasite elaqeni elmi tedqiqatlarin dogrulugunu ve muasir istehsal mehsullarinin yuksek keyfiyyetini temin edir Siqnalin zaman erzinde deyisme xarakterine gore olcmeler kvazidetermine olunmus siqnallarin parametrlerini olcmelere ve tesadufi siqnallarin parametrlerini olcmelere bolunur Tesadufi siqnali olcdukde siqnalin coxsayli ani qiymetlerini emaletme yolu ile alinmis statistik xarakteristikalari mueyyen edilir Olcmenin neticesi fiziki obyektlerin xasse ve xarakteristikalari haqqinda kemiyyet ve keyfiyyet informasiyasinin alinmasidir ki sonradan onlar oyrenilme ve idareetme meqsedleri ucun istifade olunur Informasiya ilkin qeyri mueyyenliyi azaldan melumatlar toplusudur Statistik informasiya nezeriyyesinde informasiyanin alinmasi qeyri mueyyenliyin aradan qaldirilmasi kimi xarakterize olunur Informasiya ozu ozluyunde maddi deyil Informasiya dasiyicilari ise cereyan radio dalgalari kitablar ve s maddidirler Onlar kutleye enerjiye cekiye ve olculere malik dirler Informasiya ise bu xasselere malik deyil Lakin informasiyanin bezi xususiyyetleri onu maddi hesab etmeye imkan verir Informasiyani almaq yadda saxlamaq yazmaq yaddan cixartmaq ve oturmek olar Informasiya olmayan yerden onu almaq olmaz Ancaq informasiyanin bir xassesi var ki onu yaymaq mumkun olur Bu xasseye ise hec bir maddi cisim malik deyil Bu ve ya diger hadisenin neticesinin qeyri mueyyenliyi ne qeder cox olarsa netice haqqinda melumat da bir o qeder cox informasiyali olacaq Eger hadise ucun ancaq bir cixis mumkundurse yeni netice birmenali mueyyen edilibse onda bele hadisenin neticesi haqqinda informasiyanin miqdari sifra beraber olmalidir Eger hadisenin neticesinin bir nece cixisi mumkundurse onda neticenin maksimal qeyri mueyyenliyi onda olur ki her bir cixis eyni ehtimala malik olsun Bu halda cixis haqqinda melumatda informasiyanin miqdari maksimal olmalidir eger muxtelif cixislar eyni olmayan ehtimala malikdirse onun neticesi azalacaqdir Belelikle qeyd etmek olar ki verilenler ne qeder cox informasiyaya malik olsalar melumat verilen hadisenin bas verme ehtimali bir o qeder az olar Informasiya hemise maddi energetik formada siqnal seklinde ozunu gosterir Formalize olunmus sekilde tesvir edilen ve texniki vasitelerin komeyile emaletme heyata kecirmeye imkan veren informasiya verilenler adlanir Umumi halda siqnal dedikde informasiyanin material dasiyicisi nezerde tutulur O hem fiziki proses seklinde prosesde informasiya onun informativ parametrinin olcusunde olur hem de kod ve ya diskret sekilde informasiya onun elementlerinin sayinda onlarin zamanda ve mekanda yerlesmesinde olur ola biler Informasiya texnikasi vasiteleri olcme idareetme oturme qeydetme ve s vasiteleri informativ parametrlerinin novune olcusune onlarin deyisme qanununa ve s gore uygun lasa bilen muxtelif teyinatli idareetme sinxronlasdirma olcme ve s siqnallarin komeyile vahid sistemlerde birlesirler Olcme siqnali ele siqnaldir ki informativ parametrlere malikdir ve onda onlarin qiymetleri haqqinda informasiya vardir Siqnallara hem tebii hem de mueyyen meqsedle yaradilan xususi siqnallar daxildir Tebii siqnallar meselen isiq siqnallari etraf muhiti gormeye imkan verir ve kosmik siqnallar Xususi yaradilan siqnallara misal olaraq obyektde ve ya prosesde deyisiklikler haqqinda informasiyanin elde edilmesi meqsedile generasiya olunan siqnallar ola bilerler Siqnal anlayisi eger xususi sertlesme yoxdursa dar menada informasiya sisteminde melumatlarin outurulmesi ucun xususi yaradilmis siqnal kimi istifade olunur Siqnalin maddi esasini informasiya dasiyicisi oturucusu adlanan her hansi fiziki obyekt ve ya proses teskil edir Dasiyici modulyasiya prosesinde siqnala cevrilir Oturulen melumatlara muvafiq zamanda deyisen dasiyici parametrler informativ adlanirlar Informasiya dasiyicisi kimi muxtelif tebietli titreyisler daha cox harmonik titreyislerden istifade olunur burada xususi hal sabit veziyyet daxildir Texniki informasiya sistemlerinde en genis yayilmis elektrik gerginliyi ve ya cereyani seklinde olan dasiyicilardir yeni elektrik siqnallardir Hemcinin baxDempferleme sondurme Istinadlar PDF 2018 07 13 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 01 04