Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Orta kəmiyyətlər -statistikada istifadə edilən ümumiləşdirici göstəricilərin növlərindən biri. Hadisə və proseslərin dərk edilməsində, onlara xas olan qanunauyğunluqların öyrənilməsində orta kəmiyyətlərin əhəmiyyəti böyükdür. Orta kəmiyyətlər təsadüflər nəticəsində əmələ gələn fərdi kənarlaşmaları silir və bütün məcmuya xas olan ümumi xüsusiyyəti, tipik səviyyəni xarakterizə edir.
Hesablanması
Orta kəmiyyətlərin hesablanmasının mühüm şərtlərindən biri hesablanacaq vahidlərin eyni növdən ibarət olmasıdır. Keyfiyyətcə yekcins olmayan məlumat əsasında hesablanan orta kəmiyyətlər real deyil və həqiqi vəziyyəti təhrif edir. Ona görə də statistik məcmunu əvvəlcə yekcins qruplara ayırmaq lazımdır. Hadisələrin tipik səviyyəsini xarakterizə etmək üçün ümumi orta kəmiyyətlərlə bərabər, qrup orta kəmiyyətləri də hesablamaq lazımdır. Qrup orta kəmiyyətləri ayrı-ayrı qrupların səviyyəsini xarakterizə edir. Ümumi orta kəmiyyətlərlə bərabər, qrup orta kəmiyyətlərin hesablanması orta kəmiyyətlərin düzgün tətbiqinin ikinci mühüm şərtidir.
Hesabi orta
Sadə hesabi orta
Variantların çəkiləri eyni olduqda sadə düsturu tətbiq edilir.Bu düsturla orta kəmiyyəti hesablamaq üçün variantları cəmləyib onların sayına bölmək lazımdır.
Çəkili hesabi orta
Variantların çəkiləri müxtəlif oluqda hesabi orta kəmiyyətin çəkili düsturundan istifadə olunur.Orta kəmiyyətin çəkili düsturunu hesablamaq üçün hər bir variantı onun çəkisinə vurub cəmlədikdən sonra, alınan yekunu çəkilərin cəminə bölmək lazımdır.
Hesabi ortanın xassələri
- Hər bir variantfın çəkisini eyni bir ədədə vursaq, yaxud bölsək, orta kəmiyyətin qiyməti dəyişməz.
- Orta kəmiyyəti ayrı-ayrı variantların çəkilərinin mütləq qiyməti əvəzinə onların xüsusi çəkiləri əsasında hesablasaq orta kəmiyyətin qiyməti dəyişməz.
- Əlamətin ayrı-ayrı variantlarını nə qədər və ya neçə dəfə artırıb-azaltsaq orta kəmiyyət də müvafiq olaraq artıb-azalar.
- Variantların fərdi qiymətlərinin onların hesabi orta qiymətindən kənarlaşmalarının cəmi sıfıra bərabərdir.
Orta fasilə
Təcrübədə statistika məlumatı bəzən fasiləli variasiya sıraları şəklində verilir. Fasilənin orta kəmiyyətini müəyyən etmək üçün hər bir qrupun minimum və maksimum qiymətlərini cəmləyib ikiyə bölmək lazımdır.
Harmonik orta
Ayrı-ayrı variantların çəkiləri məlum olmayan halda harmonik orta kəmiyyətindən istifadə etmək lazımdır.Variantların çəkilərini müəyyən etmək üçün variantla çəkinin hasilindən ibarət olan göstəricini məlum olan ayrı –ayrı variantlara bölünür.
Xronoloji orta
Hadisələrin dəyişməsi müəyyən tarixə verilərsə kəmiyyətin düsturundan istifadə edilir.
Quruluş orta kəmiyyətləri
Hadisələrin ümumiləşdirici xarakteristikasını vermək üçün statistikada moda və mediandan da istifadə edilir. Moda və mediandan ən çox variasiya sırasının quruluşnu xarakterizə etmək üçün istifadə edilir.Moda və mediananın qiyməti orta göstəricidən fərqlidir və yalnız variasiya sırasında tezliyin simmetrik bölgüsü halında üst-üstə düşür. Moda, mediana və orta kəmiyyət bir-birinə bərabər oldüğü halda normal bölgü əyrisi alınır.
Moda
Verilmiş sırada ən böyük çəkiyə malik olan ədədə moda deyilir. Başqa sözlə desək moda ən çox təsadüf edilən ədəddir.Modadan ən çox ticarət statistikasında istifadə olunur.
Median
Müəyyən qayda ilə (artan və ya azalan) düzülmüş sıranı iki bərabər hissəyə bölən ədədə mediana deyilir.Fasiləli sırada mediana olan variantı müəyyən etmək üçün sıranın çəkilərini cəmləyib ikiyə bölmək lazımdır. Alınan göstərici artan yekunla olan sırada hansı variantdadırsa mediananı da həmin variantda axtarmaq lazımdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Orta kemiyyetler statistikada istifade edilen umumilesdirici gostericilerin novlerinden biri Hadise ve proseslerin derk edilmesinde onlara xas olan qanunauygunluqlarin oyrenilmesinde orta kemiyyetlerin ehemiyyeti boyukdur Orta kemiyyetler tesadufler neticesinde emele gelen ferdi kenarlasmalari silir ve butun mecmuya xas olan umumi xususiyyeti tipik seviyyeni xarakterize edir HesablanmasiOrta kemiyyetlerin hesablanmasinin muhum sertlerinden biri hesablanacaq vahidlerin eyni novden ibaret olmasidir Keyfiyyetce yekcins olmayan melumat esasinda hesablanan orta kemiyyetler real deyil ve heqiqi veziyyeti tehrif edir Ona gore de statistik mecmunu evvelce yekcins qruplara ayirmaq lazimdir Hadiselerin tipik seviyyesini xarakterize etmek ucun umumi orta kemiyyetlerle beraber qrup orta kemiyyetleri de hesablamaq lazimdir Qrup orta kemiyyetleri ayri ayri qruplarin seviyyesini xarakterize edir Umumi orta kemiyyetlerle beraber qrup orta kemiyyetlerin hesablanmasi orta kemiyyetlerin duzgun tetbiqinin ikinci muhum sertidir Hesabi ortaSade hesabi orta Variantlarin cekileri eyni olduqda sade dusturu tetbiq edilir Bu dusturla orta kemiyyeti hesablamaq ucun variantlari cemleyib onlarin sayina bolmek lazimdir Cekili hesabi orta Variantlarin cekileri muxtelif oluqda hesabi orta kemiyyetin cekili dusturundan istifade olunur Orta kemiyyetin cekili dusturunu hesablamaq ucun her bir varianti onun cekisine vurub cemledikden sonra alinan yekunu cekilerin cemine bolmek lazimdir Hesabi ortanin xasseleri Her bir variantfin cekisini eyni bir edede vursaq yaxud bolsek orta kemiyyetin qiymeti deyismez Orta kemiyyeti ayri ayri variantlarin cekilerinin mutleq qiymeti evezine onlarin xususi cekileri esasinda hesablasaq orta kemiyyetin qiymeti deyismez Elametin ayri ayri variantlarini ne qeder ve ya nece defe artirib azaltsaq orta kemiyyet de muvafiq olaraq artib azalar Variantlarin ferdi qiymetlerinin onlarin hesabi orta qiymetinden kenarlasmalarinin cemi sifira beraberdir Orta fasileTecrubede statistika melumati bezen fasileli variasiya siralari seklinde verilir Fasilenin orta kemiyyetini mueyyen etmek ucun her bir qrupun minimum ve maksimum qiymetlerini cemleyib ikiye bolmek lazimdir Harmonik ortaAyri ayri variantlarin cekileri melum olmayan halda harmonik orta kemiyyetinden istifade etmek lazimdir Variantlarin cekilerini mueyyen etmek ucun variantla cekinin hasilinden ibaret olan gostericini melum olan ayri ayri variantlara bolunur Xronoloji ortaHadiselerin deyismesi mueyyen tarixe verilerse kemiyyetin dusturundan istifade edilir Qurulus orta kemiyyetleriHadiselerin umumilesdirici xarakteristikasini vermek ucun statistikada moda ve mediandan da istifade edilir Moda ve mediandan en cox variasiya sirasinin qurulusnu xarakterize etmek ucun istifade edilir Moda ve mediananin qiymeti orta gostericiden ferqlidir ve yalniz variasiya sirasinda tezliyin simmetrik bolgusu halinda ust uste dusur Moda mediana ve orta kemiyyet bir birine beraber oldugu halda normal bolgu eyrisi alinir Moda Verilmis sirada en boyuk cekiye malik olan edede moda deyilir Basqa sozle desek moda en cox tesaduf edilen ededdir Modadan en cox ticaret statistikasinda istifade olunur Median Mueyyen qayda ile artan ve ya azalan duzulmus sirani iki beraber hisseye bolen edede mediana deyilir Fasileli sirada mediana olan varianti mueyyen etmek ucun siranin cekilerini cemleyib ikiye bolmek lazimdir Alinan gosterici artan yekunla olan sirada hansi variantdadirsa medianani da hemin variantda axtarmaq lazimdir