Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bolqar (tatar. Bolğar, Болгар; rus. Болгар) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər Tatarıstan Respublikasına daxildir. Çerdaklı stansiyasından (Ulyanovsk-Ufa dəmiryolu üstündə) 100 km aralıda yerləşir. (BSE 13. c. s. 570)
| Şəhər | |||||
| Bolqar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Болгар | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Əsası qoyulub | I minillik | ||||
| İlk məlumat | X əsr | ||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 80 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +7 84347 | ||||
| Poçt indeksi | 422840 | ||||
| Digər | |||||
| spasskiy.tatarstan.ru/mo… | |||||
| | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Tarixin uzaq keçmişində Volqa çayınını yuxarılarında Volqa Bulqarıstanı yaranmışdır. Digər qismi Don – Kuban çayları arası bulqarlar isə xəzərlərin güclənən hücumları qarşısında duruş gətirməyərək Asparuxun başçılığı altında Balkanlara köç etmişdir. 660-cı ildə Asparux ordası Dunayın deltasında möhkəmləndi. Bu gün qıpçaq türklərindən olan müasir çuvaşlar türk bulqarlarının xələfləridir. Beləliklə, onların bir hissəsi Asparux xanın başçılğı altında Dunay Bolqarıstanın əsasını qoydu.
Bolqar şəhərinin coğrafi yöndən uyğun bir yerdə salınmış olması, yəni Şərqi Avropanın İdil-Oka, Klyazma, Kama kimi böyük nəhrlərin kəsişdiyi yerlərdə bulunması, karadan isə doğrudan-doğruya Kişev və karvan yolu ilə Orta Asiya ilə bağlı olması Doğu Avropa, Orta və Yaxın Şərq ölkələri ilə sıx ticarət münasibətləri saxlamasına şərait yaratmışdır.
Şəhərdəki Xan camisi XIII əsrin 2-ci yarısında inşa edilmişdir. Camidə 20 sütun mövcud idi; onun qübbəsinə yaxın səmtdə böyük bir minarə tnknlmnşdiş minarə 24 metr yüksəklikdə idi, sonradan tikilmiş daha 3 kiçik minarəsi vardı. Bu cami Bülər şəhərindəki Saray camisinin bənzəri idi.Caminin Bulqar dövlətinin ana camisi olduğu qəbul edilmişdir.2. XIV əsrin sonlarına doğru işğalçı rusların Bulqar ölkəsinə hücumları artır.1431-ci ildə isə knyaz Fyodor Pestriyin hücumu bu şəhərin tamam məhvinə səbəb oldu.
Volqanın yuxarılarında mövcud olan möhtəşəm Bulqar şəhərindəki məşhur Xan məscidini Puşkin görmüşdür. (O Puqaçov üsyanının tarixini yazmaq üçün 1732-ci ildə bu torpaqlara səfər etmişdir) Məscidin Puşkin kimi bir çox səyyahların hələ uzaqdan gördüyü minarəsi 1841-ci ildə uçmuşdur. Onun dağıntıları üstündə böyük kilsə tikdilər. Kilsə daha əvvəldən məscidin də sahəsini əhatə edən Spassk monastırına daxil idi.3 . Müəllif Puşkinin Puqaçov üsyanının tarixi üzərində işlərkən üsyan bürüyən yerləri gözləri ilə görüb öyrənmək üçün Orenburq vilayətinə yola düşməsini, tarixi Bulqar şəhərinə gəlməsini belə göstərir: böyük bir ərazi başdan-başa xarabalıq idi. Təkcə salamat qalan minarə çox-çox uzaqdan kədərli bir nişanə tək görünürdü. Sanki bu xarabalığa belə sahib olduğunu göstərmək üçün bu qalıqların üzərində tən ortada kilsə tikilmişdi. Adlı-sanlı müsəlman nəsillərinin sərdabələri Uspenski kilsəsinə çevrildi. 1732-ci ildə tikilmiş Uspenski kilsəsi bu möhtəşəm viranələr fonunda edam payası kimi göyə millənirdi.
Qəbiristanlıqdakı məscidin minarəsi isə günümüzədək salamat qalmaqdadır. Yeni salınan kənd 1781-1935- ci illər arası Spassk Tatarskiy, indiki adı (kilsə adı olduğuna görə Sovet illərində dəyişdirildi) 1935-ci ildən Kuybışevdir. Smolnikov kitabında məscidin şəklini vermiş, burada uçuq divarlar və salamat qalmış bir- iki hücrə onun bir zamankı əzəmətini çatdırmaqdadır. Ruslarla məskunlaşdırılan məntəqə 1781-ci ildə böyüyüb yeni şəhərə çevrilmişdir. Məşhur saray şairi və əyanı Derjavin vaxtilə ilk tədqiqlərini Bulqar şəhərinin tarixinə həsr etmişdir. Çox maraqlıdır ki, Şərqdə hələ XII əsrdə ixtira olunmuş tüfəng rus salnamələrində .4. "tyufık" kimi qeyd olunmaqla 1376-cı ildə ilk dəfə olaraq Bulqar şəhərinin müdafiəsində adı çəkilir. Bir metrlik lülədən ibarət olan və daş qəlpə, qırmalarla atəş açdığı göstərilir. Bulqar şəhərinə hücum edən ruslar bu döyüşdə ilk dəfə gördükləri bu silahı "Qrom puşaxu" ifadəsiylə təsvir etmişlər. Buradan da bu yeni silah puşka adı ilə Rusa daxil oldu.
Mənbə
Minaxanım Təkləli. Türk kitabı. Unudulan tarix. Dəyişdirilən adlar, Bakı, Nurlar, 2009
İstinadlar
- http://tatstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/tatstat/resources/64ec280049620f14a900ff3fbd401489/МОчисл2019.pdf.
Həmçinin bax
 | Tatarıstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Şəhər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bolqar tatar Bolgar Bolgar rus Bolgar Rusiya Federasiyasinda yerlesen seher Tataristan Respublikasina daxildir Cerdakli stansiyasindan Ulyanovsk Ufa demiryolu ustunde 100 km aralida yerlesir BSE 13 c s 570 SeherBolqarBolgarBayraq Gerb54 58 sm e 49 02 s u Olke RusiyaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub I minillikIlk melumat X esrSahesi 116 km Merkezin hundurluyu 80 mSaat qursagi UTC 03 00EhalisiEhalisi 8 381 nef 2019 Resmi dili Tatar dili rus diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 7 84347Poct indeksi 422840Digerspasskiy tatarstan ru mo Xeriteni goster gizle Bolqar Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiTarixin uzaq kecmisinde Volqa cayinini yuxarilarinda Volqa Bulqaristani yaranmisdir Diger qismi Don Kuban caylari arasi bulqarlar ise xezerlerin guclenen hucumlari qarsisinda durus getirmeyerek Asparuxun basciligi altinda Balkanlara koc etmisdir 660 ci ilde Asparux ordasi Dunayin deltasinda mohkemlendi Bu gun qipcaq turklerinden olan muasir cuvaslar turk bulqarlarinin xelefleridir Belelikle onlarin bir hissesi Asparux xanin bascilgi altinda Dunay Bolqaristanin esasini qoydu Bolqar seherinin cografi yonden uygun bir yerde salinmis olmasi yeni Serqi Avropanin Idil Oka Klyazma Kama kimi boyuk nehrlerin kesisdiyi yerlerde bulunmasi karadan ise dogrudan dogruya Kisev ve karvan yolu ile Orta Asiya ile bagli olmasi Dogu Avropa Orta ve Yaxin Serq olkeleri ile six ticaret munasibetleri saxlamasina serait yaratmisdir Seherdeki Xan camisi XIII esrin 2 ci yarisinda insa edilmisdir Camide 20 sutun movcud idi onun qubbesine yaxin semtde boyuk bir minare tnknlmnsdis minare 24 metr yukseklikde idi sonradan tikilmis daha 3 kicik minaresi vardi Bu cami Buler seherindeki Saray camisinin benzeri idi Caminin Bulqar dovletinin ana camisi oldugu qebul edilmisdir 2 XIV esrin sonlarina dogru isgalci ruslarin Bulqar olkesine hucumlari artir 1431 ci ilde ise knyaz Fyodor Pestriyin hucumu bu seherin tamam mehvine sebeb oldu Volqanin yuxarilarinda movcud olan mohtesem Bulqar seherindeki meshur Xan mescidini Puskin gormusdur O Puqacov usyaninin tarixini yazmaq ucun 1732 ci ilde bu torpaqlara sefer etmisdir Mescidin Puskin kimi bir cox seyyahlarin hele uzaqdan gorduyu minaresi 1841 ci ilde ucmusdur Onun dagintilari ustunde boyuk kilse tikdiler Kilse daha evvelden mescidin de sahesini ehate eden Spassk monastirina daxil idi 3 Muellif Puskinin Puqacov usyaninin tarixi uzerinde islerken usyan buruyen yerleri gozleri ile gorub oyrenmek ucun Orenburq vilayetine yola dusmesini tarixi Bulqar seherine gelmesini bele gosterir boyuk bir erazi basdan basa xarabaliq idi Tekce salamat qalan minare cox cox uzaqdan kederli bir nisane tek gorunurdu Sanki bu xarabaliga bele sahib oldugunu gostermek ucun bu qaliqlarin uzerinde ten ortada kilse tikilmisdi Adli sanli muselman nesillerinin serdabeleri Uspenski kilsesine cevrildi 1732 ci ilde tikilmis Uspenski kilsesi bu mohtesem viraneler fonunda edam payasi kimi goye millenirdi Qebiristanliqdaki mescidin minaresi ise gunumuzedek salamat qalmaqdadir Yeni salinan kend 1781 1935 ci iller arasi Spassk Tatarskiy indiki adi kilse adi olduguna gore Sovet illerinde deyisdirildi 1935 ci ilden Kuybisevdir Smolnikov kitabinda mescidin seklini vermis burada ucuq divarlar ve salamat qalmis bir iki hucre onun bir zamanki ezemetini catdirmaqdadir Ruslarla meskunlasdirilan menteqe 1781 ci ilde boyuyub yeni sehere cevrilmisdir Meshur saray sairi ve eyani Derjavin vaxtile ilk tedqiqlerini Bulqar seherinin tarixine hesr etmisdir Cox maraqlidir ki Serqde hele XII esrde ixtira olunmus tufeng rus salnamelerinde 4 tyufik kimi qeyd olunmaqla 1376 ci ilde ilk defe olaraq Bulqar seherinin mudafiesinde adi cekilir Bir metrlik luleden ibaret olan ve das qelpe qirmalarla ates acdigi gosterilir Bulqar seherine hucum eden ruslar bu doyusde ilk defe gordukleri bu silahi Qrom pusaxu ifadesiyle tesvir etmisler Buradan da bu yeni silah puska adi ile Rusa daxil oldu MenbeMinaxanim Tekleli Turk kitabi Unudulan tarix Deyisdirilen adlar Baki Nurlar 2009Istinadlarhttp tatstat gks ru wps wcm connect rosstat ts tatstat resources 64ec280049620f14a900ff3fbd401489 MOchisl2019 pdf Hemcinin bax Tataristan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Seher ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin