Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Antropofobiya və ya insandan qorxma (q.yun. ἄνθρωπος, ánthrōpos— «insan», φόβος, phóbos — «qorxu») — insanların nevrotik qorxusu, insan cəmiyyətindən qaçmaq istəyi. Sosial fobiyanın və sosial nevrozun bir növü, obsesif hallardan biridir. Antropofobiya bəzən psixasteniya ilə baş verir.
| Antropofobiya | |
|---|---|
| |
| XBT-10 | F, F |
| XBT-9 | |
Antropofobiya kompulsiv davranışla müşayiət olunur — xəstə üçün qoruyucu bir xarakter qazanan və onun tərəfindən fobiyaların qarşısını almaq və ya aradan qaldırmaq üçün eyni vəziyyətdə təkrarlanmasını tələb edən obsesif davranışlar və hərəkətlər.
Antropofobiya ilə sosial narahatlıq arasındakı fərq dəqiq müəyyən edilməyib. Antropofobiya həm sosial fobiyanın sinonimi, həm də daha geniş mənada — yalnız insanlarla sosial qarşılıqlı münasibətlərdən və ya onların diqqətindən deyil, ümumiyyətlə insanların qorxusu kimi başa düşülə bilər (məsələn, kütlənin qorxusu ).
Antropofobik xəstələr insanlarla, xüsusən də yad insanlarla təmasda narahatlıq və stres yaşayırlar .
Tez-tez yeniyetməlik dövründə başlayır. Əksər fobiyalardan fərqli olaraq antropofobiya kişilərdə və qadınlarda eyni dərəcədə yaygındır. Adətən aşağı özünə hörmət və tənqid qorxusu ilə birləşir. Bəzən xəstə narahatlığının bu ikincil ifadələrindən birinin əsas problem olduğuna əmindir.
Antropofobiya skoptofobiyanın nəticəsi ola bilər (psixonevroz, utancın təzahürü, utanmaq qorxusu).
Səbəblər
Sosial narahatlıq və sosial fobiyanın səbəblərini araşdırmaq genişdir və neyrobiologiyadan sosiologiyaya qədər müxtəlif perspektivləri əhatə edir. Alimlər hələ dəqiq səbəbləri müəyyənləşdirməyiblər. Tədqiqatlar göstərir ki, genetika ətraf mühit faktorları ilə birləşdikdə rol oynaya bilər. Sosial fobiya digər zehni xəstəliklər və ya maddə asılılığından qaynaqlanmır. Tipik olaraq, sosial həyəcan bir insanın həyatının bir nöqtəsində başlayır. Bu, zaman keçdikcə şəxs yaxşılaşmağa çalışdıqda inkişaf edəcəkdir. Nəhayət, mülayim sosial yöndəmsizlik sosial narahatlıq və ya fobiya əlamətlərinə çevrilə bilər.
Genetika
Birinci dərəcəli qohumda da pozğunluq varsa, sosial fobiya riskinin iki-üç qat daha yüksək olduğu göstərilmişdir. Bunun səbəbi genetika və ya uşaqların nəzarət altında öyrənmə və ya psixososial yetişdirmə təhsili ilə sosial qorxu və qaçınmalar əldə etməsi ola bilər. Fərqli ailələrdə böyüdülən (övladlığa götürmə yolu ilə) eyni əkizlərin üzərində aparılan tədqiqatlar göstərir ki, əkizlərdən birində sosial həyəcan pozğunluğu əmələ gəlmişdirsə, o birisi bu pozğunluğun yaranma ortalamasından% 30-50 daha yüksək olmuşdur . Müəyyən dərəcədə bu "miras" qeyri-spesifik ola bilər - məsələn, tədqiqatlar göstərir ki, bir valideyndə hər hansı bir narahatlıq pozğunluğu və ya klinik depressiya varsa, uşağın narahatlıq pozğunluğu və ya sosial fobi inkişaf etməsi ehtimalı daha yüksəkdir. Araşdırmalar göstərir ki, sosial həyəcan pozuqluğu olan insanların valideynləri özlərini daha çox sosial cəhətdən təcrid edirlər (Bruch və Heimberg, 1994; Caster və digərləri, 1999) və övladlığa götürən valideynlərdəki utancaqlığın, övladlığa götürülmüş uşaqlarda utancaqlıqla çox əlaqəli olduğunu göstərir (Daniels və Plomin, 1985).
Həddindən artıq qorumalı və həddən artıq tənqidi valideynlərlə böyümək də sosial narahatlıq pozuqluğu ilə əlaqələndirilib. Körpəlik dövründə anasına təhlükəli (narahat-ambivalent) bağlılıq kimi qiymətləndirilən yeniyetmələrin, sosial fobiya da daxil olmaqla, erkən yaşlarda anksiyete pozğunluqlarına yoluxma ehtimalı iki dəfə çoxdur.
Bununla əlaqəli bir araşdırma körpələrdə "davranış inhibisyonu" na — maneə törədilmiş, introspektiv və ya qorxuducu bir xarakterin erkən əlamətlərinə baxılmalıdır. Tədqiqat göstərir ki, insanların təxminən yüzdə 10-15-i qismən genetikadan qaynaqlanan bu erkən xasiyyəti nümayiş etdirir. Bəziləri bu xüsusiyyəti yeniyetməlik və yetkinlik dövründə nümayiş etdirməyə davam edir və sosial həyəcan pozğunluğunu inkişaf etdirmə ehtimalı daha yüksək görünür.
Sosial təcrübələr
Əvvəlki mənfi sosial təcrübələr, bəlkə də xüsusən yüksək "şəxsiyyətlərarası həssaslıq" olan insanlar üçün sosial fobiyanı tetikleyebilir . Sosial anksiyete diaqnozu qoyulanların təxminən yarısı üçün spesifik bir travmatik və ya alçaldıcı bir sosial hadisənin pozğunluğun başlanğıcı və ya pisləşməsi ilə əlaqəli olduğu görünür; Bu cür hadisələr, xüsusən də ictimai danışma ilə əlaqədar olaraq müəyyən bir sosial fobiya ilə əlaqəli görünür (Stemberg et al., 1995). Birbaşa təcrübəyə əlavə olaraq, başqalarının sosial mənfi təcrübələrini (məsələn, kiminsə törətdiyi toxunulmazlığı) müşahidə etmək və ya dinləmək və ya sosial problemlər və təhlükələr barədə şifahi xəbərdarlıqlar da sosial narahatlıq pozğunluğunun inkişaf ehtimalını artıra bilər . Sosial anksiyete pozğunluğu, özünə uyğunlaşma, təhdid, imtina və ya laqeydliyin uzunmüddətli nəticələrindən qaynaqlana bilər (Beidel və Turner, 1998). Utancaq yeniyetmələr və ya çəkinən yetkinlər narahat yaşıd təcrübələrini və uşaqlıqda sataşma və ya təcavüzü vurğuladılar (Gilmartin, 1987). Bir tədqiqat populyarlığın sosial narahatlıqla mənfi bir şəkildə əlaqəli olduğunu və yaşıdları tərəfindən laqeyd qalan uşaqların digər uşaq kateqoriyasına nisbətən daha yüksək sosial narahatlıq və mənfi qiymətləndirmə qorxusu olduğunu bildirdi . Sosial fobik uşaqların yaşıdlarından müsbət cavab alması ehtimalı daha azdır və narahat və ya inhibe edilmiş uşaqlar özlərini təcrid edə bilərlər .
Həmçinin bax
İstinadlar
- Danışıq dilində «humanafobiya».
- Й. А. Стоименов, М. Й. Стоименова, П. Й. Коева и др. Психиатрический энциклопедический словарь. К.: МАУП. 2003. 64. ISBN .
- Никифоров А. С. Антропофобия // Неврология. Полный толковый словарь. 2010.
- "Social anxiety disorder." CareNotes. Truven Health Analytics Inc., 2012. Health Reference Center Academic. Web. 15 Nov. 2012.
- Kendler K, Karkowski L, Prescott C. "Fears and phobias: reliability and heritability". Psychol Med. 29 (3). 1999: 539–53. doi:10.1017/S0033291799008429. PMID 10405076.
- Merikangas, Avenevoli S., Dierker L., Grillon C. "Vulnerability factors among children at risk for anxiety disorders". Biol Psychiatry. 46 (11). 1999: 1523–1535. doi:10.1016/S0006-3223(99)00172-9. PMID 10599480.
- Rapee, R. M. "Family Factors in the Development and Management of Anxiety Disorders". Clinical Child and Family Psychology Review. 15 (1). 2011: 69–80. doi:10.1007/s10567-011-0106-3. PMID 22116624.
- Warren S, Huston L, Egeland B, Sroufe L. "Child and adolescent anxiety disorders and early attachment". J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 36 (5). 1997: 637–644. doi:10.1097/00004583-199705000-00014. PMID 9136498. 2021-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-08.
- Schwartz C, Snidman N, Kagan J. "Adolescent social anxiety as an outcome of inhibited temperament in childhood". J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 38 (8). 1999: 1008–1015. doi:10.1097/00004583-199908000-00017. PMID 10434493. 2021-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-08.
- National Center for Health and Wellness.Causes of Social Anxiety Disorder 2005-12-01 at the Wayback Machine. Retrieved February 24, 2006.
- Athealth.com.Social phobia 2014-03-22 at the Wayback Machine. 1999. Retrieved February 24, 2006.
- Beidel, D.C., & Turner, S.M. (1998). Shy children, phobic adults: The nature and treatment of social phobia. American Psychological Association Books.
- Ishiyama F. "Shyness: Anxious social sensitivity and self-isolating tendency". Adolescence. 19 (76). 1984: 903–911. PMID 6516936.
- La Greca A, Dandes S, Wick P, Shaw K, Stone W. "Development of the social anxiety scale for children: Reliability and concurrent validity". Journal of Clinical Child Psychology. 17. 1988: 84–91. doi:10.1207/s15374424jccp1701_11.
- Spence SH, Donovan C, Brechman-Toussaint M. "Social skills, social outcomes, and cognitive features of childhood social phobia". J Abnorm Psychol. 108 (2). May 1999: 211–21. doi:10.1037/0021-843X.108.2.211. PMID 10369031. 2021-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-08.
- Rubin KH, Mills RS. "The many faces of social isolation in childhood". J Consult Clin Psychol. 56 (6). December 1988: 916–24. doi:10.1037/0022-006X.56.6.916. PMID 3204203. 2021-08-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-08.
Ədəbiyyat
- Belzer K. D.; McKee M. B.; Liebowitz M. R. . Primary Psychiatry. 12 (11). 2005: 40–53. 2012-05-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-08.
- Deborah Beidel, & Turner, S. M. (2007). Shy children, phobic adults: Nature and treatment of social anxiety disorders (2nd ed.) (pp. 11–46). Washington, DC US: American Psychological Association. DOI:10.1037/11533-001
- Berent, Jonathan, with Amy Lemley (1993). Beyond Shyness: How to Conquer Social Anxieties. New York: Simon & Schuster. ISBN .
- Boyle, L.E. (2018) "The (un)habitual geographies of Social Anxiety Disorder", Social Science and Medicine, DsocOI:10.1016/j.socscimed.2018.03.002
- Bruch M. A. "Familial and developmental antecedents of social phobia: Issues and findings". Clinical Psychology Review. 9. 1989: 37–47. doi:10.1016/0272-7358(89)90045-7.
- David D. Burns (1999). Feeling Good: the new mood therapy (Rev. ed.). New York: Avon. ISBN .
- Crozier, W. R., & Alden, L. E. (2001). International Handbook of Social Anxiety: Concepts, Research, and Interventions Relating to the Self and Shyness. New York: John Wiley & Sons, Ltd. ISBN .
- Hales, R. E., & Yudofsky, S. C. (Eds.). (2003). Social phobia. In Textbook of Clinical Psychiatry (4th ed., pp. 572–580). Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing.
- Marteinsdottir I.; Svensson A.; Svedberg M.; Anderberg U.; von Knorring L. "The role of life events in social phobia". Nordic Journal of Psychiatry. 61 (3). 2007: 207–212. doi:10.1080/08039480701352546.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Antropofobiya ve ya insandan qorxma q yun ἄn8rwpos anthrōpos insan fobos phobos qorxu insanlarin nevrotik qorxusu insan cemiyyetinden qacmaq isteyi Sosial fobiyanin ve sosial nevrozun bir novu obsesif hallardan biridir Antropofobiya bezen psixasteniya ile bas verir Antropofobiyayun ἄn8rwposXBT 10 F40 1 F93 2XBT 9 300 23 Antropofobiya kompulsiv davranisla musayiet olunur xeste ucun qoruyucu bir xarakter qazanan ve onun terefinden fobiyalarin qarsisini almaq ve ya aradan qaldirmaq ucun eyni veziyyetde tekrarlanmasini teleb eden obsesif davranislar ve hereketler Antropofobiya ile sosial narahatliq arasindaki ferq deqiq mueyyen edilmeyib Antropofobiya hem sosial fobiyanin sinonimi hem de daha genis menada yalniz insanlarla sosial qarsiliqli munasibetlerden ve ya onlarin diqqetinden deyil umumiyyetle insanlarin qorxusu kimi basa dusule biler meselen kutlenin qorxusu Antropofobik xesteler insanlarla xususen de yad insanlarla temasda narahatliq ve stres yasayirlar Tez tez yeniyetmelik dovrunde baslayir Ekser fobiyalardan ferqli olaraq antropofobiya kisilerde ve qadinlarda eyni derecede yaygindir Adeten asagi ozune hormet ve tenqid qorxusu ile birlesir Bezen xeste narahatliginin bu ikincil ifadelerinden birinin esas problem olduguna emindir Antropofobiya skoptofobiyanin neticesi ola biler psixonevroz utancin tezahuru utanmaq qorxusu SebeblerSosial narahatliq ve sosial fobiyanin sebeblerini arasdirmaq genisdir ve neyrobiologiyadan sosiologiyaya qeder muxtelif perspektivleri ehate edir Alimler hele deqiq sebebleri mueyyenlesdirmeyibler Tedqiqatlar gosterir ki genetika etraf muhit faktorlari ile birlesdikde rol oynaya biler Sosial fobiya diger zehni xestelikler ve ya madde asililigindan qaynaqlanmir Tipik olaraq sosial heyecan bir insanin heyatinin bir noqtesinde baslayir Bu zaman kecdikce sexs yaxsilasmaga calisdiqda inkisaf edecekdir Nehayet mulayim sosial yondemsizlik sosial narahatliq ve ya fobiya elametlerine cevrile biler Genetika Birinci dereceli qohumda da pozgunluq varsa sosial fobiya riskinin iki uc qat daha yuksek oldugu gosterilmisdir Bunun sebebi genetika ve ya usaqlarin nezaret altinda oyrenme ve ya psixososial yetisdirme tehsili ile sosial qorxu ve qacinmalar elde etmesi ola biler Ferqli ailelerde boyudulen ovladliga goturme yolu ile eyni ekizlerin uzerinde aparilan tedqiqatlar gosterir ki ekizlerden birinde sosial heyecan pozgunlugu emele gelmisdirse o birisi bu pozgunlugun yaranma ortalamasindan 30 50 daha yuksek olmusdur Mueyyen derecede bu miras qeyri spesifik ola biler meselen tedqiqatlar gosterir ki bir valideynde her hansi bir narahatliq pozgunlugu ve ya klinik depressiya varsa usagin narahatliq pozgunlugu ve ya sosial fobi inkisaf etmesi ehtimali daha yuksekdir Arasdirmalar gosterir ki sosial heyecan pozuqlugu olan insanlarin valideynleri ozlerini daha cox sosial cehetden tecrid edirler Bruch ve Heimberg 1994 Caster ve digerleri 1999 ve ovladliga goturen valideynlerdeki utancaqligin ovladliga goturulmus usaqlarda utancaqliqla cox elaqeli oldugunu gosterir Daniels ve Plomin 1985 Heddinden artiq qorumali ve hedden artiq tenqidi valideynlerle boyumek de sosial narahatliq pozuqlugu ile elaqelendirilib Korpelik dovrunde anasina tehlukeli narahat ambivalent bagliliq kimi qiymetlendirilen yeniyetmelerin sosial fobiya da daxil olmaqla erken yaslarda anksiyete pozgunluqlarina yoluxma ehtimali iki defe coxdur Bununla elaqeli bir arasdirma korpelerde davranis inhibisyonu na manee toredilmis introspektiv ve ya qorxuducu bir xarakterin erken elametlerine baxilmalidir Tedqiqat gosterir ki insanlarin texminen yuzde 10 15 i qismen genetikadan qaynaqlanan bu erken xasiyyeti numayis etdirir Bezileri bu xususiyyeti yeniyetmelik ve yetkinlik dovrunde numayis etdirmeye davam edir ve sosial heyecan pozgunlugunu inkisaf etdirme ehtimali daha yuksek gorunur Sosial tecrubeler Evvelki menfi sosial tecrubeler belke de xususen yuksek sexsiyyetlerarasi hessasliq olan insanlar ucun sosial fobiyani tetikleyebilir Sosial anksiyete diaqnozu qoyulanlarin texminen yarisi ucun spesifik bir travmatik ve ya alcaldici bir sosial hadisenin pozgunlugun baslangici ve ya pislesmesi ile elaqeli oldugu gorunur Bu cur hadiseler xususen de ictimai danisma ile elaqedar olaraq mueyyen bir sosial fobiya ile elaqeli gorunur Stemberg et al 1995 Birbasa tecrubeye elave olaraq basqalarinin sosial menfi tecrubelerini meselen kiminse toretdiyi toxunulmazligi musahide etmek ve ya dinlemek ve ya sosial problemler ve tehlukeler barede sifahi xeberdarliqlar da sosial narahatliq pozgunlugunun inkisaf ehtimalini artira biler Sosial anksiyete pozgunlugu ozune uygunlasma tehdid imtina ve ya laqeydliyin uzunmuddetli neticelerinden qaynaqlana biler Beidel ve Turner 1998 Utancaq yeniyetmeler ve ya cekinen yetkinler narahat yasid tecrubelerini ve usaqliqda satasma ve ya tecavuzu vurguladilar Gilmartin 1987 Bir tedqiqat populyarligin sosial narahatliqla menfi bir sekilde elaqeli oldugunu ve yasidlari terefinden laqeyd qalan usaqlarin diger usaq kateqoriyasina nisbeten daha yuksek sosial narahatliq ve menfi qiymetlendirme qorxusu oldugunu bildirdi Sosial fobik usaqlarin yasidlarindan musbet cavab almasi ehtimali daha azdir ve narahat ve ya inhibe edilmis usaqlar ozlerini tecrid ede bilerler Hemcinin baxFobiyalarin siyahisiIstinadlarDanisiq dilinde humanafobiya J A Stoimenov M J Stoimenova P J Koeva i dr Psihiatricheskij enciklopedicheskij slovar K MAUP 2003 64 ISBN 966 608 306 X Nikiforov A S Antropofobiya Nevrologiya Polnyj tolkovyj slovar 2010 Social anxiety disorder CareNotes Truven Health Analytics Inc 2012 Health Reference Center Academic Web 15 Nov 2012 Kendler K Karkowski L Prescott C Fears and phobias reliability and heritability Psychol Med 29 3 1999 539 53 doi 10 1017 S0033291799008429 PMID 10405076 Merikangas Avenevoli S Dierker L Grillon C Vulnerability factors among children at risk for anxiety disorders Biol Psychiatry 46 11 1999 1523 1535 doi 10 1016 S0006 3223 99 00172 9 PMID 10599480 Rapee R M Family Factors in the Development and Management of Anxiety Disorders Clinical Child and Family Psychology Review 15 1 2011 69 80 doi 10 1007 s10567 011 0106 3 PMID 22116624 Warren S Huston L Egeland B Sroufe L Child and adolescent anxiety disorders and early attachment J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 36 5 1997 637 644 doi 10 1097 00004583 199705000 00014 PMID 9136498 2021 08 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 08 Schwartz C Snidman N Kagan J Adolescent social anxiety as an outcome of inhibited temperament in childhood J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 38 8 1999 1008 1015 doi 10 1097 00004583 199908000 00017 PMID 10434493 2021 08 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 08 National Center for Health and Wellness Causes of Social Anxiety Disorder 2005 12 01 at the Wayback Machine Retrieved February 24 2006 Athealth com Social phobia 2014 03 22 at the Wayback Machine 1999 Retrieved February 24 2006 Beidel D C amp Turner S M 1998 Shy children phobic adults The nature and treatment of social phobia American Psychological Association Books Ishiyama F Shyness Anxious social sensitivity and self isolating tendency Adolescence 19 76 1984 903 911 PMID 6516936 La Greca A Dandes S Wick P Shaw K Stone W Development of the social anxiety scale for children Reliability and concurrent validity Journal of Clinical Child Psychology 17 1988 84 91 doi 10 1207 s15374424jccp1701 11 Spence SH Donovan C Brechman Toussaint M Social skills social outcomes and cognitive features of childhood social phobia J Abnorm Psychol 108 2 May 1999 211 21 doi 10 1037 0021 843X 108 2 211 PMID 10369031 2021 08 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 08 Rubin KH Mills RS The many faces of social isolation in childhood J Consult Clin Psychol 56 6 December 1988 916 24 doi 10 1037 0022 006X 56 6 916 PMID 3204203 2021 08 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 08 EdebiyyatBelzer K D McKee M B Liebowitz M R Primary Psychiatry 12 11 2005 40 53 2012 05 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 08 Deborah Beidel amp Turner S M 2007 Shy children phobic adults Nature and treatment of social anxiety disorders 2nd ed pp 11 46 Washington DC US American Psychological Association DOI 10 1037 11533 001 Berent Jonathan with Amy Lemley 1993 Beyond Shyness How to Conquer Social Anxieties New York Simon amp Schuster ISBN 0 671 74137 3 Boyle L E 2018 The un habitual geographies of Social Anxiety Disorder Social Science and Medicine DsocOI 10 1016 j socscimed 2018 03 002 Bruch M A Familial and developmental antecedents of social phobia Issues and findings Clinical Psychology Review 9 1989 37 47 doi 10 1016 0272 7358 89 90045 7 David D Burns 1999 Feeling Good the new mood therapy Rev ed New York Avon ISBN 0 380 81033 6 Crozier W R amp Alden L E 2001 International Handbook of Social Anxiety Concepts Research and Interventions Relating to the Self and Shyness New York John Wiley amp Sons Ltd ISBN 0 471 49129 2 Hales R E amp Yudofsky S C Eds 2003 Social phobia In Textbook of Clinical Psychiatry 4th ed pp 572 580 Washington D C American Psychiatric Publishing Marteinsdottir I Svensson A Svedberg M Anderberg U von Knorring L The role of life events in social phobia Nordic Journal of Psychiatry 61 3 2007 207 212 doi 10 1080 08039480701352546