Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qeyri-maddi mədəni irs (ing. intangible cultural heritage (ICH)) — YUNESKO-nun Ümumdünya irsi layihəsinə bənzər, lakin mədəniyyətin qeyri-maddi sahələrini əsas tutan konsepsiya. YUNESKO-nun 2003-cü il sentyabrın 29-dan oktyabrın 17-dək Parisdə keçirilən 32-ci sessiyasında qəbul edilmiş “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” Konvensiya ilə tənzimlənir.
Qeyri-maddi mədəni irs anlayışı son illərdə geniş istifadə olunur. Bu anlayış əsasən mənəvi mədəniyyəti özündə cəmləşdirir. YUNESKO-nun 2003 – cü ilin 17 oktyabrında qəbul etmiş “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” Konvensiyada Qeyri-maddi mədəni irsin tərifi, Qeyri-maddi mədəni irs siyahısının tərtib edilmə qaydaları, bu siyahıya daxil edilmə qaydaları öz əksini tapmışdır.
Bu Konvensiyanın qəbulunu şərtləndirən əsas amillər:
-qeyri-maddi mədəni irslə maddi mədəni və təbii irs arasındakı sıx qarşılıqlı asılılıq;
-qloballaşma və sosial dəyişiklik proseslərinin icmalar arasında dialoqun təzələnməsinə şərait yaratması ilə yanaşı, həm də dözümsüzlük təzahürlərinə yol açdığını, xüsusilə də qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üçün vəsaitin çatışmamazlığı nəticəsində bu irsin deqradasiyaya uğraması, yox olması və dağıdılması üçün ciddi təhlükə mənbəyinin olması; -bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsinin qorunmasının təmin edilməsinə hamılıqla can atması və bununla əlaqədar yaşanan ümumi narahatlıq;
-icmaların, xüsusilə də yerli icmaların, qrupların və bəzi hallarda ayrı-ayrı şəxslərin qeyri-maddi mədəni irsin yaradılması, mühafizəsi, qorunub saxlanması və yenidən bərpasında mühüm rol oynaması;
-YUNESKO-nun mədəni irsin mühafizəsinə yönəldilən normativ aktların, xüsusilə də 1972-ci il Ümumdünya mədəni və təbii irsin mühafizəsi haqqında Konvensiyanın işlənib hazırlanması ilə bağlı fəaliyyətin böyük əhəmiyyəti;
-hal-hazırda qeyri-maddi mədəni irsin qorunması ilə bağlı məcburi qüvvəyə malik heç bir çoxtərəfli hüquqi aktın mövcud olmaması;
-mədəni və təbii irslə bağlı qüvvədə olan beynəlxalq saziş, tövsiyə və qətnamələrin qeyri-maddi mədəni irsə dair yeni müddəalar vasitəsilə səmərəli şəkildə zənginləşməyə və əlavələr edilməyə ehtiyacın olması;
-qeyri-maddi mədəni irsin və onun qorunmasının əhəmiyyətinin xüsusilə də gənc nəsillər arasında daha dərindən qavranılmasının zəruriliyi;
“Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında” Konvensiyanın məqsədləri aşağıdakılardır:
(a) qeyri-maddi mədəni irsin qorunması;
(b) aidiyyəti icmaların, qrupların və ayrı-ayrı şəxslərin qeyri-maddi mədəni irsinə hörmətin təmin edilməsi;
(c) yerli, milli və beynəlxalq səviyyələrdə qeyri-maddi mədəni irsin əhəmiyyəti haqda məlumatlılığın artırılması və onun qarşılıqlı şəkildə qəbul edilməsinə təminat verilməsi;
(d) beynəlxalq əməkdaşlıq və yardım göstərilməsi.
“Qeyri-maddi mədəni irs” xüsusilə aşağıdakı sahələrdə aydın şəkildə üzə çıxır:
(a) qeyri-maddi mədəni irsin daşıyıcısı kimi dil də daxil olmaqla, şifahi ənənələr və ifadələr;
(b) ifaçılıq sənətləri;
(c) sosial təcrübələr, mərasimlər, bayram tədbirləri;
(d) təbiətə və kainata aid bilik və təcrübələr;
(e) ənənəvi sənətkarlığa aid bilik və təcrübələr.
Konvensiyaya qoşulan hər bir dövlət öz ərazisində olan qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasını təmin etmək üçün zəruri tədbirlər görməlidir, icmaların, qrupların və müvafiq qeyri-hökumət təşkilatlarının iştirakı ilə öz ərazisində olan qeyri-maddi mədəni irsin müxtəlif elementlərini eyniləşdirməli və müəyyən etməlidir.
Qoruma məqsədilə eyniləşdirmənin təmin edilməsi üçün hər bir İştirakçı Dövlət, özünün mövcud vəziyyəti nəzərə alınmaqla, öz ərazisində olan qeyri-maddi mədəni irsin bir və ya bir neçə siyahısını tərtib edir. Belə siyahılar müntəzəm olaraq yeniləşdirilməlidir.
Öz ərazisində olan qeyri-maddi mədəni irsin qorunmasını, inkişaf etdirilməsini və onun rolunun yüksəldilməsini təmin etmək məqsədilə hər bir İştirakçı Dövlət aşağıdakıların həyata keçirilməsinə səy göstərir:
(a) cəmiyyətdə qeyri-maddi mədəni irsin rolunun yüksəldilməsinə yönəldilən ümumi siyasətin qəbul edilməsi və bu irsin qorunmasının planlaşdırma proqramlarına daxil edilməsi;
(b) öz ərazisində olan qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üçün bir və ya bir neçə səlahiyyətli orqanın təyin edilməsi və yaxud yaradılması;
(c) qeyri-maddi mədəni irsin, xüsusilə də təhlükədə olan qeyri-maddi mədəni irsin səmərəli şəkildə qorunması məqsədilə elmi, texniki və sənətşünaslıq tədqiqatlarına, həmçinin elmi tədqiqat metodologiyalarının işlənib hazırlanmasına yardım göstərilməsi;
(d) məqsədi aşağıdakılardan ibarət olan müvafiq hüquqi, texniki, inzibati və maliyyə tədbirlərinin qəbul edilməsi:
I - qeyri-maddi mədəni irsin idarə olunması, habelə bu irsin təqdimi və ifadə edilməsi üçün nəzərdə tutulan forumlar və məkanlar vasitəsilə onun sonrakı nəsillərə ötürülməsi sahəsində kadrların hazırlığı üzrə müəssisələrin yaradılmasına və ya möhkəmləndirilməsinə yardım göstərilməsi;
II - qeyri-maddi mədəni irsin bu və ya digər aspektlərinə yol tapılmasını müəyyən edən qəbul olunmuş təcrübəyə riayət edərkən bu irsdən faydalanmanın təmin edilməsi;
III - qeyri-maddi mədəni irsin sənədləşdirilməsi ilə məşğul olan təsisatların yaradılması və onlardan istifadənin asanlaşdırılması.
Konvensiyanın məqsədləri naminə İştirakçı Dövlət öz sərəncamında olan bütün müvafiq vasitələrdən istifadə etməklə aşağıdakı istiqamətlərdə səy göstərir:
(a) cəmiyyətdə qeyri-maddi mədəni irsin rolunun qəbul edilməsi, ona hörmətlə yanaşılması və bu rolun yüksəldilməsinin, xüsusilə aşağıdakılar vasitəsilə təmin edilməsi:
I - ictimaiyyətin, xüsusilə də gənclərin təhsili, məlumatlılığı və informasiyalılığının yüksəldilməsi sahəsində proqramlar;
II - aidiyyəti icmalar və qruplar daxilində xüsusi təhsil və təlim proqramları;
III - qeyri-maddi mədəni irsin qorunması sahəsində potensialın möhkəmləndirilməsi, xüsusilə də idarəetmə və elmi tədqiqat məsələləri ilə bağlı tədbirlər;
IV - biliklərin qeyri-formal ötürülməsi üsulları;
(b) belə bir irsə olan təhlükələr barədə, habelə bu Konvensiyanın yerinə yetirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər haqqında ictimaiyyətə məlumat verilməsi;
(c) qeyri-maddi mədəni irsin ifadə edilməsi üçün zəruri olan təbii məkanların və xatirə yerlərinin mühafizəsi məsələləri ilə bağlı təhsilə yardım göstərilməsi.
Hər bir İştirakçı Dövlət qeyri-maddi mədəni irsin qorunması ilə bağlı öz fəaliyyəti çərçivəsində belə bir irsin yaradılması, saxlanılması və gələcək nəsillərə ötürülməsi ilə məşğul olan icmaların, qrupların və müvafiq hallarda ayrı-ayrı şəxslərin imkan daxilində ən geniş iştirakının təmin olunmasına çalışır, həmçinin onları fəal sürətdə bu irsin idarə olunmasına cəlb edir.
Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitə təsis edilir. Komitə İştirakçı Dövlətin nümayəndələrindən ibarət olur. Qeyri-maddi mədəni irsin geniş əyaniliyini təmin etmək, onun əhəmiyyətinin dərindən dərk edilməsinə kömək göstərmək və mədəni rəngarəngliyə hörmət əsasında dialoqu təşviq etmək üçün Komitə, müvafiq İştirakçı Dövlətlərin təkliflərinə əsasən, bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsinin Reprezentativ Siyahısını tərtib edir, yeniləşdirir və dərc edir.
Müvafiq mühafizə tədbirlərinin qəbul edilməsi məqsədilə Komitə, təcili qorunmaya ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irsin Siyahısını tərtib edir, yeniləşdirir və dərc edir və belə irsi müvafiq iştirakçı dövlətlərin xahişi ilə bu Siyahıya daxil edir.
Beynəlxalq yardım aşağıdakı məqsədlərlə ayrıla bilər:
(a) təcili müdafiəyə ehtiyacı olan qeyri-maddi mədəni irs Siyahısına daxil edilən irsin qorunması;
(b) qeyri-maddi mədəni irsin qorunması məqsədi olan milli, subregional, regional səviyyələrdə həyata keçirilən proqramların, layihələrin və tədbirlərin dəstəklənməsi;
(c) Komitənin zəruri hesab edə biləcəyi istənilən digər məqsəd.
Konvensiyaya müvafiq “Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması Fondu” təsis edilir. Bu Fond YUNESKO-nun Maliyyə məsələləri haqqında Əsasnaməsinə müvafiq olaraq yaradılan məqsədli fonddur. Fondun vəsaitləri aşağıdakılardan ibarətdir:
(a) İştirakçı Dövlətlər tərəfindən ödənilən üzvlük haqları;
(b) YUNESKO-nun Baş konfransının bu məqsəd üçün ayırdığı vəsaitlər;
(c) aşağıdakılar tərəfindən təqdim oluna bilən ödəmələr, ianələr və ya vəsiyyət edilmiş əmlaklar:
I - digər dövlətlər;
II - Birləşmiş Millətlər Təşkilatı sisteminin təşkilatları və proqramları, xüsusilə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı və digər beynəlxalq təşkilatlar;
III - dövlət və ya xüsusi orqanlar və yaxud ayrı-ayrı şəxslər; və s.
Tərif
Konvensiyada qeyri-maddi mədəni irsə belə tərif verilir:
İcmalar, qruplar və bəzi hallarda ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən onların mədəni irsinin bir hissəsi kimi qəbul edilən təcrübələri, təqdimatları, ifadələri, bilik və bacarıqları, eləcə də bunlarla bağlı alətləri, əşyaları, maddi mədəniyyət abidələrini və mədəni məkanları bildirir. Nəsildən-nəsilə ötürülən belə qeyri-maddi mədəni irs daim icmalar və qruplar tərəfindən, onları əhatə edən mühitə cavab olaraq, onların təbiətlə və öz tarixləri ilə qarşılıqlı təsirindən asılı olaraq yaradılır və onlarda özünəməxsusluq və irsilik hissi formalaşdırır və bununla da mədəni müxtəlifliyə və insan yaradıcılığına hörmət edilməsinə yardım göstərir. Bu Konvensiyanın məqsədləri üzrə yalnız o qeyri-maddi mədəni irs diqqətə alınır ki, həmin irs insan hüquqları haqqında mövcud beynəlxalq hüquqi aktlara, eləcə də icmalar, qruplar və ayrı-ayrı şəxslər arasında qarşılıqlı hörmət və sabit inkişaf tələblərinə uyğun gəlmiş olsun.
Azərbaycanın qeyri-maddi mədəni irsi
Azərbaycan 2006-cı il 2 oktyabr tarixində "Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında" Konvensiyaya qoşulmuşdur.
Hal-hazırda "Qeyri-maddi mədəni irs siyahısında" Azərbaycana aid 13 qeyri-maddi mədəniyyət nümunəsi vardır:
- Azərbaycan muğamı (2008)
- Azərbaycan aşıq sənəti (2009)
- Azərbaycanda xalçaçılıq sənəti (2010)
- Tarın hazırlanması və onun ifa edilməsi (2012)
- Şəbəkə sənəti
- Çövkan — Azərbaycanda Qarabağ atı ilə oynanılan ənənəvi oyun (2013)
- Azərbaycan kəlağayısı (2014)
- Lahıc misgərlik sənəti (2015)
- Lavaş (2016)
- Novruz bayramı (2016)
- Kamançanın hazırlanması və onun ifa edilməsi (2017)
- Dolma hazırlama və paylaşma ənənəsi (2017)
- Kitabi-Dədə Qorqud (2018)
- Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri — yallı (köçəri, tənzərə) (2018)
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Конвенция об охране нематериального культурного наследия". un.org (rus). 2022-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "YUNESKO-nun "Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması haqqında" Konvensiyasının təsdiq edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanunu". e-qanun.az. 2022-01-17 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Azerbaijan and the 2003 Convention". unesco.org (ingilis). UNESCO. 2015-11-07 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Azerbaijani Mugham". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Art of Azerbaijani Ashiq". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Traditional art of Azerbaijani carpet weaving in the Republic of Azerbaijan". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2015-11-05 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Craftsmanship and performance art of the Tar, a long-necked string musical instrument". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2021-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Şəbəkə sənəti". wikipedia.
- "Chovqan, a traditional Karabakh horse-riding game in the Republic of Azerbaijan". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2021-02-16 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Traditional art and symbolism of Kelaghayi, making and wearing women's silk headscarves". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2018-07-25 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Copper craftsmanship of Lahij". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Flatbread making and sharing culture: Lavash, Katyrma, Jupka, Yufka". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2018-09-16 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Nawrouz, Novruz, Nowrouz, Nowrouz, Nawrouz, Nauryz, Nooruz, Nowruz, Navruz, Nevruz, Nowruz, Navruz". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Art of crafting and playing with Kamantcheh/Kamancha, a bowed string musical instrument". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-11-21 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Dolma making and sharing tradition, a marker of cultural identity". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2017-12-07 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Heritage of Dede Qorqud/Korkyt Ata/Dede Korkut, epic culture, folk tales and music". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2020-04-10 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
- "Yalli (Kochari, Tenzere), traditional group dances of Nakhchivan". ich.unesco.org (ingilis). UNESCO. 2019-05-29 tarixində . İstifadə tarixi: 6 oktyabr 2020.
Xarici keçidlər
- YUNESKO-nun saytında "Qeyri-maddi mədəni irs" bölməsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qeyri maddi medeni irs ing intangible cultural heritage ICH YUNESKO nun Umumdunya irsi layihesine benzer lakin medeniyyetin qeyri maddi sahelerini esas tutan konsepsiya YUNESKO nun 2003 cu il sentyabrin 29 dan oktyabrin 17 dek Parisde kecirilen 32 ci sessiyasinda qebul edilmis Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiya ile tenzimlenir Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiyanin loqotipi Qeyri maddi medeni irs anlayisi son illerde genis istifade olunur Bu anlayis esasen menevi medeniyyeti ozunde cemlesdirir YUNESKO nun 2003 cu ilin 17 oktyabrinda qebul etmis Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiyada Qeyri maddi medeni irsin terifi Qeyri maddi medeni irs siyahisinin tertib edilme qaydalari bu siyahiya daxil edilme qaydalari oz eksini tapmisdir Bu Konvensiyanin qebulunu sertlendiren esas amiller qeyri maddi medeni irsle maddi medeni ve tebii irs arasindaki six qarsiliqli asililiq qloballasma ve sosial deyisiklik proseslerinin icmalar arasinda dialoqun tezelenmesine serait yaratmasi ile yanasi hem de dozumsuzluk tezahurlerine yol acdigini xususile de qeyri maddi medeni irsin qorunmasi ucun vesaitin catismamazligi neticesinde bu irsin deqradasiyaya ugramasi yox olmasi ve dagidilmasi ucun ciddi tehluke menbeyinin olmasi beseriyyetin qeyri maddi medeni irsinin qorunmasinin temin edilmesine hamiliqla can atmasi ve bununla elaqedar yasanan umumi narahatliq icmalarin xususile de yerli icmalarin qruplarin ve bezi hallarda ayri ayri sexslerin qeyri maddi medeni irsin yaradilmasi muhafizesi qorunub saxlanmasi ve yeniden berpasinda muhum rol oynamasi YUNESKO nun medeni irsin muhafizesine yoneldilen normativ aktlarin xususile de 1972 ci il Umumdunya medeni ve tebii irsin muhafizesi haqqinda Konvensiyanin islenib hazirlanmasi ile bagli fealiyyetin boyuk ehemiyyeti hal hazirda qeyri maddi medeni irsin qorunmasi ile bagli mecburi quvveye malik hec bir coxterefli huquqi aktin movcud olmamasi medeni ve tebii irsle bagli quvvede olan beynelxalq sazis tovsiye ve qetnamelerin qeyri maddi medeni irse dair yeni muddealar vasitesile semereli sekilde zenginlesmeye ve elaveler edilmeye ehtiyacin olmasi qeyri maddi medeni irsin ve onun qorunmasinin ehemiyyetinin xususile de genc nesiller arasinda daha derinden qavranilmasinin zeruriliyi Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiyanin meqsedleri asagidakilardir a qeyri maddi medeni irsin qorunmasi b aidiyyeti icmalarin qruplarin ve ayri ayri sexslerin qeyri maddi medeni irsine hormetin temin edilmesi c yerli milli ve beynelxalq seviyyelerde qeyri maddi medeni irsin ehemiyyeti haqda melumatliligin artirilmasi ve onun qarsiliqli sekilde qebul edilmesine teminat verilmesi d beynelxalq emekdasliq ve yardim gosterilmesi Qeyri maddi medeni irs xususile asagidaki sahelerde aydin sekilde uze cixir a qeyri maddi medeni irsin dasiyicisi kimi dil de daxil olmaqla sifahi eneneler ve ifadeler b ifaciliq senetleri c sosial tecrubeler merasimler bayram tedbirleri d tebiete ve kainata aid bilik ve tecrubeler e enenevi senetkarliga aid bilik ve tecrubeler Konvensiyaya qosulan her bir dovlet oz erazisinde olan qeyri maddi medeni irsin qorunmasini temin etmek ucun zeruri tedbirler gormelidir icmalarin qruplarin ve muvafiq qeyri hokumet teskilatlarinin istiraki ile oz erazisinde olan qeyri maddi medeni irsin muxtelif elementlerini eynilesdirmeli ve mueyyen etmelidir Qoruma meqsedile eynilesdirmenin temin edilmesi ucun her bir Istirakci Dovlet ozunun movcud veziyyeti nezere alinmaqla oz erazisinde olan qeyri maddi medeni irsin bir ve ya bir nece siyahisini tertib edir Bele siyahilar muntezem olaraq yenilesdirilmelidir Oz erazisinde olan qeyri maddi medeni irsin qorunmasini inkisaf etdirilmesini ve onun rolunun yukseldilmesini temin etmek meqsedile her bir Istirakci Dovlet asagidakilarin heyata kecirilmesine sey gosterir a cemiyyetde qeyri maddi medeni irsin rolunun yukseldilmesine yoneldilen umumi siyasetin qebul edilmesi ve bu irsin qorunmasinin planlasdirma proqramlarina daxil edilmesi b oz erazisinde olan qeyri maddi medeni irsin qorunmasi ucun bir ve ya bir nece selahiyyetli orqanin teyin edilmesi ve yaxud yaradilmasi c qeyri maddi medeni irsin xususile de tehlukede olan qeyri maddi medeni irsin semereli sekilde qorunmasi meqsedile elmi texniki ve senetsunasliq tedqiqatlarina hemcinin elmi tedqiqat metodologiyalarinin islenib hazirlanmasina yardim gosterilmesi d meqsedi asagidakilardan ibaret olan muvafiq huquqi texniki inzibati ve maliyye tedbirlerinin qebul edilmesi I qeyri maddi medeni irsin idare olunmasi habele bu irsin teqdimi ve ifade edilmesi ucun nezerde tutulan forumlar ve mekanlar vasitesile onun sonraki nesillere oturulmesi sahesinde kadrlarin hazirligi uzre muessiselerin yaradilmasina ve ya mohkemlendirilmesine yardim gosterilmesi II qeyri maddi medeni irsin bu ve ya diger aspektlerine yol tapilmasini mueyyen eden qebul olunmus tecrubeye riayet ederken bu irsden faydalanmanin temin edilmesi III qeyri maddi medeni irsin senedlesdirilmesi ile mesgul olan tesisatlarin yaradilmasi ve onlardan istifadenin asanlasdirilmasi Konvensiyanin meqsedleri namine Istirakci Dovlet oz serencaminda olan butun muvafiq vasitelerden istifade etmekle asagidaki istiqametlerde sey gosterir a cemiyyetde qeyri maddi medeni irsin rolunun qebul edilmesi ona hormetle yanasilmasi ve bu rolun yukseldilmesinin xususile asagidakilar vasitesile temin edilmesi I ictimaiyyetin xususile de genclerin tehsili melumatliligi ve informasiyaliliginin yukseldilmesi sahesinde proqramlar II aidiyyeti icmalar ve qruplar daxilinde xususi tehsil ve telim proqramlari III qeyri maddi medeni irsin qorunmasi sahesinde potensialin mohkemlendirilmesi xususile de idareetme ve elmi tedqiqat meseleleri ile bagli tedbirler IV biliklerin qeyri formal oturulmesi usullari b bele bir irse olan tehlukeler barede habele bu Konvensiyanin yerine yetirilmesi istiqametinde heyata kecirilen tedbirler haqqinda ictimaiyyete melumat verilmesi c qeyri maddi medeni irsin ifade edilmesi ucun zeruri olan tebii mekanlarin ve xatire yerlerinin muhafizesi meseleleri ile bagli tehsile yardim gosterilmesi Her bir Istirakci Dovlet qeyri maddi medeni irsin qorunmasi ile bagli oz fealiyyeti cercivesinde bele bir irsin yaradilmasi saxlanilmasi ve gelecek nesillere oturulmesi ile mesgul olan icmalarin qruplarin ve muvafiq hallarda ayri ayri sexslerin imkan daxilinde en genis istirakinin temin olunmasina calisir hemcinin onlari feal suretde bu irsin idare olunmasina celb edir Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi uzre Hokumetlerarasi Komite tesis edilir Komite Istirakci Dovletin numayendelerinden ibaret olur Qeyri maddi medeni irsin genis eyaniliyini temin etmek onun ehemiyyetinin derinden derk edilmesine komek gostermek ve medeni rengarengliye hormet esasinda dialoqu tesviq etmek ucun Komite muvafiq Istirakci Dovletlerin tekliflerine esasen beseriyyetin qeyri maddi medeni irsinin Reprezentativ Siyahisini tertib edir yenilesdirir ve derc edir Muvafiq muhafize tedbirlerinin qebul edilmesi meqsedile Komite tecili qorunmaya ehtiyaci olan qeyri maddi medeni irsin Siyahisini tertib edir yenilesdirir ve derc edir ve bele irsi muvafiq istirakci dovletlerin xahisi ile bu Siyahiya daxil edir Beynelxalq yardim asagidaki meqsedlerle ayrila biler a tecili mudafieye ehtiyaci olan qeyri maddi medeni irs Siyahisina daxil edilen irsin qorunmasi b qeyri maddi medeni irsin qorunmasi meqsedi olan milli subregional regional seviyyelerde heyata kecirilen proqramlarin layihelerin ve tedbirlerin desteklenmesi c Komitenin zeruri hesab ede bileceyi istenilen diger meqsed Konvensiyaya muvafiq Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi Fondu tesis edilir Bu Fond YUNESKO nun Maliyye meseleleri haqqinda Esasnamesine muvafiq olaraq yaradilan meqsedli fonddur Fondun vesaitleri asagidakilardan ibaretdir a Istirakci Dovletler terefinden odenilen uzvluk haqlari b YUNESKO nun Bas konfransinin bu meqsed ucun ayirdigi vesaitler c asagidakilar terefinden teqdim oluna bilen odemeler ianeler ve ya vesiyyet edilmis emlaklar I diger dovletler II Birlesmis Milletler Teskilati sisteminin teskilatlari ve proqramlari xususile de Birlesmis Milletler Teskilatinin Inkisaf Proqrami ve diger beynelxalq teskilatlar III dovlet ve ya xususi orqanlar ve yaxud ayri ayri sexsler ve s TerifKonvensiyada qeyri maddi medeni irse bele terif verilir Icmalar qruplar ve bezi hallarda ayri ayri sexsler terefinden onlarin medeni irsinin bir hissesi kimi qebul edilen tecrubeleri teqdimatlari ifadeleri bilik ve bacariqlari elece de bunlarla bagli aletleri esyalari maddi medeniyyet abidelerini ve medeni mekanlari bildirir Nesilden nesile oturulen bele qeyri maddi medeni irs daim icmalar ve qruplar terefinden onlari ehate eden muhite cavab olaraq onlarin tebietle ve oz tarixleri ile qarsiliqli tesirinden asili olaraq yaradilir ve onlarda ozunemexsusluq ve irsilik hissi formalasdirir ve bununla da medeni muxtelifliye ve insan yaradiciligina hormet edilmesine yardim gosterir Bu Konvensiyanin meqsedleri uzre yalniz o qeyri maddi medeni irs diqqete alinir ki hemin irs insan huquqlari haqqinda movcud beynelxalq huquqi aktlara elece de icmalar qruplar ve ayri ayri sexsler arasinda qarsiliqli hormet ve sabit inkisaf teleblerine uygun gelmis olsun Azerbaycanin qeyri maddi medeni irsiEsas meqale Azerbaycanda YUNESKO nun qeyri maddi medeni irs siyahisi Azerbaycan 2006 ci il 2 oktyabr tarixinde Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiyaya qosulmusdur Hal hazirda Qeyri maddi medeni irs siyahisinda Azerbaycana aid 13 qeyri maddi medeniyyet numunesi vardir Azerbaycan mugami 2008 Azerbaycan asiq seneti 2009 Azerbaycanda xalcaciliq seneti 2010 Tarin hazirlanmasi ve onun ifa edilmesi 2012 Sebeke seneti Covkan Azerbaycanda Qarabag ati ile oynanilan enenevi oyun 2013 Azerbaycan kelagayisi 2014 Lahic misgerlik seneti 2015 Lavas 2016 Novruz bayrami 2016 Kamancanin hazirlanmasi ve onun ifa edilmesi 2017 Dolma hazirlama ve paylasma enenesi 2017 Kitabi Dede Qorqud 2018 Naxcivanin enenevi qrup reqsleri yalli koceri tenzere 2018 Hemcinin baxYUNESKO Umumdunya irsi Azerbaycanda YUNESKO nun qeyri maddi medeni irs siyahisiIstinadlar Konvenciya ob ohrane nematerialnogo kulturnogo naslediya un org rus 2022 07 27 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 YUNESKO nun Qeyri maddi medeni irsin qorunmasi haqqinda Konvensiyasinin tesdiq edilmesi barede Azerbaycan Respublikasinin Qanunu e qanun az 2022 01 17 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Azerbaijan and the 2003 Convention unesco org ingilis UNESCO 2015 11 07 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Azerbaijani Mugham ich unesco org ingilis UNESCO 2019 04 02 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Art of Azerbaijani Ashiq ich unesco org ingilis UNESCO 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Traditional art of Azerbaijani carpet weaving in the Republic of Azerbaijan ich unesco org ingilis UNESCO 2015 11 05 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Craftsmanship and performance art of the Tar a long necked string musical instrument ich unesco org ingilis UNESCO 2021 04 21 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Sebeke seneti wikipedia Chovqan a traditional Karabakh horse riding game in the Republic of Azerbaijan ich unesco org ingilis UNESCO 2021 02 16 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Traditional art and symbolism of Kelaghayi making and wearing women s silk headscarves ich unesco org ingilis UNESCO 2018 07 25 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Copper craftsmanship of Lahij ich unesco org ingilis UNESCO 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Flatbread making and sharing culture Lavash Katyrma Jupka Yufka ich unesco org ingilis UNESCO 2018 09 16 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Nawrouz Novruz Nowrouz Nowrouz Nawrouz Nauryz Nooruz Nowruz Navruz Nevruz Nowruz Navruz ich unesco org ingilis UNESCO 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Art of crafting and playing with Kamantcheh Kamancha a bowed string musical instrument ich unesco org ingilis UNESCO 2019 11 21 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Dolma making and sharing tradition a marker of cultural identity ich unesco org ingilis UNESCO 2017 12 07 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Heritage of Dede Qorqud Korkyt Ata Dede Korkut epic culture folk tales and music ich unesco org ingilis UNESCO 2020 04 10 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Yalli Kochari Tenzere traditional group dances of Nakhchivan ich unesco org ingilis UNESCO 2019 05 29 tarixinde Istifade tarixi 6 oktyabr 2020 Xarici kecidlerYUNESKO nun saytinda Qeyri maddi medeni irs bolmesi