Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Cümlədə müraciət olunan şəxsi, əşyanı bildirən sözlərə və ya söz birləşmələrinə xitab deyilir. Xitablar, əsasən, isimlərlə və ismi birləşmələrlə ifadə olunur. İsimləşən digər nitq hissələri və feili sifət tərkibləri də xitab mövqeyində işlənə bilər. İnsan anlayışı bildirən isimlər daha çox xitab kimi işlənir. Məsələn: Oğul, yaxına gəl. Körpə balam, rahat yat. Ata, eşidirəm səni. Ey Vidadi, gərdişi-dövrani kəcrəftarə bax və s.
Xitab başqa canlılara və cansızlara da aid olur. Məsələn: Baş alıb gedirsən hayana, ceyran. Dağlar, səndə gözüm qaldı. Oxu, tar, oxu, tar. Göy göl, tərifini çox eşitmişəm və s.
Xitab ismin adlıq halında olur və bu baxımdan mübtədaya oxşayır. Lakin, o, xüsusi intonasiya ilə deyilir və cümlə üzvlərindən kiçik fasilə ilə ayrılır. Məsələn: S.Vurğun məşhur “Ceyran” qoşmasında ceyran sözünü həm mübtəda, həm də xitab kimi işlətmişdir:
Əyilib su içir bir ana ceyran… Şöhrətin yayılıb hər yana, ceyran…
Birinci misrada ceyran sözü mübtəda, ikinci misrada isə xitabdır.
Xitablar quruluşca sadə və mürəkkəb olur. Nitq hissəsi ilə ifadə olunan xitablar sadə, söz birləşməsi ilə ifadə olunan xitablar isə mürəkkəb xitablar sayılır. Oğul, (sadə xitab) yaxına gəl. Körpə balam, (mürəkkəb xitab) rahat yat.
Xitablar cümlə üzvlərindən vergüllə ayrılır. Xitab cümlənin əvvəlində, ortasında və sonunda işlənə bilər. Cümlənin sonunda işlənən xitabdan əvvəl vergül, sonra isə nöqtə ,nida işarəsi və ya sual işarəsi qoyulur. Məsələn: Nə olub, ana, niyə belə narahatsan? Gəl, ey qoca Təbriz! və s.
Xitablardan əvvəl ay, ey, a nidaları da işlənir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Cumlede muraciet olunan sexsi esyani bildiren sozlere ve ya soz birlesmelerine xitab deyilir Xitablar esasen isimlerle ve ismi birlesmelerle ifade olunur Isimlesen diger nitq hisseleri ve feili sifet terkibleri de xitab movqeyinde islene biler Insan anlayisi bildiren isimler daha cox xitab kimi islenir Meselen Ogul yaxina gel Korpe balam rahat yat Ata esidirem seni Ey Vidadi gerdisi dovrani kecreftare bax ve s Xitab basqa canlilara ve cansizlara da aid olur Meselen Bas alib gedirsen hayana ceyran Daglar sende gozum qaldi Oxu tar oxu tar Goy gol terifini cox esitmisem ve s Xitab ismin adliq halinda olur ve bu baximdan mubtedaya oxsayir Lakin o xususi intonasiya ile deyilir ve cumle uzvlerinden kicik fasile ile ayrilir Meselen S Vurgun meshur Ceyran qosmasinda ceyran sozunu hem mubteda hem de xitab kimi isletmisdir Eyilib su icir bir ana ceyran Sohretin yayilib her yana ceyran Birinci misrada ceyran sozu mubteda ikinci misrada ise xitabdir Xitablar qurulusca sade ve murekkeb olur Nitq hissesi ile ifade olunan xitablar sade soz birlesmesi ile ifade olunan xitablar ise murekkeb xitablar sayilir Ogul sade xitab yaxina gel Korpe balam murekkeb xitab rahat yat Xitablar cumle uzvlerinden vergulle ayrilir Xitab cumlenin evvelinde ortasinda ve sonunda islene biler Cumlenin sonunda islenen xitabdan evvel vergul sonra ise noqte nida isaresi ve ya sual isaresi qoyulur Meselen Ne olub ana niye bele narahatsan Gel ey qoca Tebriz ve s Xitablardan evvel ay ey a nidalari da islenir