Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Davamlı inkişafa keçid yalnız hərtərəfli əsaslandırılmış qanunun aliliyi və icra edilməsi təmin edilən, insanın və ekosistemin hüquqi müdafiəsi mövcud olan hüquqi dövlət şəraitində mümkündür.
Ekoloji hüquq
Hüquq — cəmiyyətdə insanların münasibətini tənzimləyəli, müəyyən mənada dövlət tərəfindən müəyyən edilən və qorunan normaların məcmusudur. Hüquqi dövlətin yaranması kimi cəmiyyətin mövcudluğu sivilizasiya formasına keçid ilə əlaqədar yaranmışdır. İbtidai icma cəmiyyətində insanlar arasında münasibətlər normalarla həyata keçirilirdi, yəni təbii zəruriliyə əsaslanan adətlər vasitəsilə tənzimlənirdi. Sivilizasiyanın hələ ilk mərhələlərində bu normaları dəqiq formalaşdıran vƏ ciddi şəkildə gözləyən qanunlara ehtiyac yarandı.
Uzun müddət hüquq qanunlar şəklində dövlət hakimiyyətinin əlavəsi, davamı kimi mövcud olmuşdur. Qanunları dövlət müəyyənləşdirir, onların həyata keçirilməsini təmin edirdi.
Hüquq tam inkişafına və öz rolunun həyata keçirilməsinə yalnız demokratiya şəraitində çatır. Hüququn aliliyi təsdiq edilir, o dövlət hakimiyyəti üzərində yüksəlir, yəni hüquqi dövlət yaranır.
Hüquq demokratik cəmiyyət şəraitində:
- dövlət hakimiyyətini əlaqələndirir və özünə tabe etdirir;
- dərin əsaslanmalar əldə edir və ölkə konstitusiyasında möhkəmlənir;
- müstəqil və güclü olan məhkəmə ilə birləşir.
Hüquqi dövlət haqqında təsadüfi təsəvvürlərin formalaşmasına Yunan və Romanın hüquqi ideyaları, antik demokratiyanın təcrübəsi xeyli təsir göstərmişdir.
Antik aləmdə ədalətli dövlət hakimiyyəti kimi simvolik olaraq hüquq və qüvvənin birləşməsini təmsil edən ilahə obrazı qanun və Suqi qaydada Femidada ifadə edilmişdir (gözlərdə sarğı, qılınc vƏ ədalət tərəzisi ilə:) hamı üçün zəruri olan bərabər ölçüdə qanunçuluq ilahə tərəfindən mühafizə olunur.
"Hüquqi dövlət" termininin özü (almanca Rechtsstaat) XIX əsrin birinci üçdə bir hissəsində ədəbiyyatda təsdiq edilmişdir.
Lakin hüquqi dövləti tərənnüm edən müxtəlif təlimlər Yeni dövrdə formalaşmağa başlamışdır. Onlar feodal özbaşınalığının tənqidi, humanizm ideyaları və insan hüquqları məcrasında inkişaf edirdi.
Hüquqi dövlətin ən vacib fərqləndirici əlamətlərinə qanunun aliliyi, fərdlərin hüquq və azadlığının reallığı, suveren dövlət hakimiyyətinin qanunvericilik, icra və məhkəməyə bölünməsi əsasında təşkili və fəaliyyəti daxildir.
Hüquq insan üçün əlverişli təbii şəraitin təmin edilməsində müəyyən rol oynaya bilər. Hüquqi dövlət şəraitində o, "cəmiyyət — təbiət" münasibətlərinə normativ, vacib səciyyə yetirə bilər.
Ekoloji münasibətlərin (o cümlədən ictimai) hüquq vasitəsilə tənzimlənməsi yeni əsaslandırılmış qanunların qəbulu ilə başlamalıdır. Qanunçuluğun əsasını ölkə konstitusiyası təşkil edir. Beynəlxalq normalara uyğun olaraq, konstitusiya ekoloji münasibətlərin tənzimlənməsində dövlətin ümumi yanaşmasını müəyyənləşdirir. Belə ki, dünyanın əksər ölkələrinin konstitusiyası BMT tərəfindən 1948-ci ildə qəbul edilmiş "İnsan hüquqlarının ümumi Bəyannaməsi" və insan hüquqlarına dair başqa beynəlxalq sənədlərinin ideyalarını özündə ifadə edir.
İnsanın vətəndaşlıq və siyasi hüquqlarına dair BMT-nin 1976-cı ildə qəbul etdiyi Paktın mərkəzi yerini hər bir insanın inkişafı, ətraf mühitin sağlam və ekoloji cəhətdən tənzimlənmiş şəraiti, sülh şəraitində yaşamaq və bəşəriyyətin ümumi irsinə olan hüquqlar tutur. Həmin hüquqlar ayrı-ayrı ölkələrin konstitusiyasında dəyişikliklərin edilməsinə təsir göstərir. Bu hüquqlar əsasında vətəndaşların ekoloji hüquqları, təbii mühitin mühafizəsi, təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə haqqında konkret qanunçuluq təkmilləşdirilir.
Şəxsiyyətin ekoloji hüququnda ona bir tərəfdən təsərrüfat fəaliyyətinin subyekti, təbii mühitə təsir göstərən, ona görə məsuliyyət daşıyan, digər tərəfdən belə təsirin obyekti, ekoloji ziyanın qarşısını almaq, bərpa etmək hüququna malik kimi baxılır. Bu zaman vətəndaşların ətraf mühitə olan hüququ iki əsas vəziyyət ilə müəyyən olunur: ekoloji tərbiyə və təhsillə, ekoloji hüquqların dövlət təminatı ilə. Mövcud vəziyyət onunla şərtlənir ki, hər bir vətəndaş (ixtisasından asılı olmayaraq) ekoloji biliklərin'əsasını bilməlidir və işçiləri bu və ya digər vəzifəyə qoyduqda onun ekoloji hazırlığının səviyyəsini nəzərə almaq lazımdır.
Vətəndaşların ekoloji hüquqlarının dövlət təminatına vətəndaşların sığortası, dövlət və ictimai fondların yaradılması, təbii mühit üzərində nəzarət və müşahidə və s. daxildir.
Vətəndaşların ekoloji hüquqları aşağıdakılardır:
- təbii mühitin vəziyyəti və onun mühafizəsi tədbirləri haqqında düzgün informasiyanın verilməsi haqqında sorğü etmək;
- ekoloji cəhətdən ziyanlım obyektlərin yerləşdirilməsi, tikintisi, istismarı haqqında qərarların ləğv edilməsini tələb etmək
- ekoloji qanun pozuntularına görə məsul və günahlar şəxlərin məsuliyyətə cəlb edilməsini tələb etmək
Xarici keçid
- EKOLOJİ MƏSULİYYƏT: QENDER YANAŞMASI
Həmçinin bax
İstinad
- Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ekologiya və ətraf mühit Bakı 2003
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Davamli inkisafa kecid yalniz herterefli esaslandirilmis qanunun aliliyi ve icra edilmesi temin edilen insanin ve ekosistemin huquqi mudafiesi movcud olan huquqi dovlet seraitinde mumkundur Ekoloji huquqHuquq cemiyyetde insanlarin munasibetini tenzimleyeli mueyyen menada dovlet terefinden mueyyen edilen ve qorunan normalarin mecmusudur Huquqi dovletin yaranmasi kimi cemiyyetin movcudlugu sivilizasiya formasina kecid ile elaqedar yaranmisdir Ibtidai icma cemiyyetinde insanlar arasinda munasibetler normalarla heyata kecirilirdi yeni tebii zeruriliye esaslanan adetler vasitesile tenzimlenirdi Sivilizasiyanin hele ilk merhelelerinde bu normalari deqiq formalasdiran vE ciddi sekilde gozleyen qanunlara ehtiyac yarandi Uzun muddet huquq qanunlar seklinde dovlet hakimiyyetinin elavesi davami kimi movcud olmusdur Qanunlari dovlet mueyyenlesdirir onlarin heyata kecirilmesini temin edirdi Huquq tam inkisafina ve oz rolunun heyata kecirilmesine yalniz demokratiya seraitinde catir Huququn aliliyi tesdiq edilir o dovlet hakimiyyeti uzerinde yukselir yeni huquqi dovlet yaranir Huquq demokratik cemiyyet seraitinde dovlet hakimiyyetini elaqelendirir ve ozune tabe etdirir derin esaslanmalar elde edir ve olke konstitusiyasinda mohkemlenir musteqil ve guclu olan mehkeme ile birlesir Huquqi dovlet haqqinda tesadufi tesevvurlerin formalasmasina Yunan ve Romanin huquqi ideyalari antik demokratiyanin tecrubesi xeyli tesir gostermisdir Antik alemde edaletli dovlet hakimiyyeti kimi simvolik olaraq huquq ve quvvenin birlesmesini temsil eden ilahe obrazi qanun ve Suqi qaydada Femidada ifade edilmisdir gozlerde sargi qilinc vE edalet terezisi ile hami ucun zeruri olan beraber olcude qanunculuq ilahe terefinden muhafize olunur Huquqi dovlet termininin ozu almanca Rechtsstaat XIX esrin birinci ucde bir hissesinde edebiyyatda tesdiq edilmisdir Lakin huquqi dovleti terennum eden muxtelif telimler Yeni dovrde formalasmaga baslamisdir Onlar feodal ozbasinaliginin tenqidi humanizm ideyalari ve insan huquqlari mecrasinda inkisaf edirdi Huquqi dovletin en vacib ferqlendirici elametlerine qanunun aliliyi ferdlerin huquq ve azadliginin realligi suveren dovlet hakimiyyetinin qanunvericilik icra ve mehkemeye bolunmesi esasinda teskili ve fealiyyeti daxildir Huquq insan ucun elverisli tebii seraitin temin edilmesinde mueyyen rol oynaya biler Huquqi dovlet seraitinde o cemiyyet tebiet munasibetlerine normativ vacib seciyye yetire biler Ekoloji munasibetlerin o cumleden ictimai huquq vasitesile tenzimlenmesi yeni esaslandirilmis qanunlarin qebulu ile baslamalidir Qanunculugun esasini olke konstitusiyasi teskil edir Beynelxalq normalara uygun olaraq konstitusiya ekoloji munasibetlerin tenzimlenmesinde dovletin umumi yanasmasini mueyyenlesdirir Bele ki dunyanin ekser olkelerinin konstitusiyasi BMT terefinden 1948 ci ilde qebul edilmis Insan huquqlarinin umumi Beyannamesi ve insan huquqlarina dair basqa beynelxalq senedlerinin ideyalarini ozunde ifade edir Insanin vetendasliq ve siyasi huquqlarina dair BMT nin 1976 ci ilde qebul etdiyi Paktin merkezi yerini her bir insanin inkisafi etraf muhitin saglam ve ekoloji cehetden tenzimlenmis seraiti sulh seraitinde yasamaq ve beseriyyetin umumi irsine olan huquqlar tutur Hemin huquqlar ayri ayri olkelerin konstitusiyasinda deyisikliklerin edilmesine tesir gosterir Bu huquqlar esasinda vetendaslarin ekoloji huquqlari tebii muhitin muhafizesi tebii ehtiyatlardan semereli istifade haqqinda konkret qanunculuq tekmillesdirilir Sexsiyyetin ekoloji huququnda ona bir terefden teserrufat fealiyyetinin subyekti tebii muhite tesir gosteren ona gore mesuliyyet dasiyan diger terefden bele tesirin obyekti ekoloji ziyanin qarsisini almaq berpa etmek huququna malik kimi baxilir Bu zaman vetendaslarin etraf muhite olan huququ iki esas veziyyet ile mueyyen olunur ekoloji terbiye ve tehsille ekoloji huquqlarin dovlet teminati ile Movcud veziyyet onunla sertlenir ki her bir vetendas ixtisasindan asili olmayaraq ekoloji biliklerin esasini bilmelidir ve iscileri bu ve ya diger vezifeye qoyduqda onun ekoloji hazirliginin seviyyesini nezere almaq lazimdir Vetendaslarin ekoloji huquqlarinin dovlet teminatina vetendaslarin sigortasi dovlet ve ictimai fondlarin yaradilmasi tebii muhit uzerinde nezaret ve musahide ve s daxildir Vetendaslarin ekoloji huquqlari asagidakilardir tebii muhitin veziyyeti ve onun muhafizesi tedbirleri haqqinda duzgun informasiyanin verilmesi haqqinda sorgu etmek ekoloji cehetden ziyanlim obyektlerin yerlesdirilmesi tikintisi istismari haqqinda qerarlarin legv edilmesini teleb etmek ekoloji qanun pozuntularina gore mesul ve gunahlar sexlerin mesuliyyete celb edilmesini teleb etmekXarici kecidEKOLOJI MESULIYYET QENDER YANASMASIHemcinin baxEkologiyaIstinadMemmedov Q S Xelilov M Y Ekologiya ve etraf muhit Baki 2003