Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Koreya milli oyunları(정통 놀이) Koreya yarımadasının mədəniyyəti, tarixi, ətraf mühitinin təsiri altında qalmışdır. Koreyalılar tarix boyu ailə üzvləri və dostları ilə milli oyunlardan zövq almışdır. Oyunlar həmçinin birlik hissi də yaradır. Ən məşhur milli oyunları Jegichagi , Neolttwigi , Shirim , Tuho və Yutnoridir.
Xüsusiyyətləri
Koreyanın ənənəvi oyunları xalq inanclarından yaranmışdır. Koreyalılar qədim dövrlərdə təbiəti və torpaqlarını qoruyan tanrılara inanırdılar. Bu səbəbdən məhsuldarlığı artırmaq üçün onlar müxtəlif mahnılar oxuyur, rəqslər edirdilər. Ənənəvi oyunlar da məhz bu erkən dövrdə inkişaf etmişdi. Bir çox xalq inancları yoxa çıxsa da , oyunlar indiki dövrdə də oynanmağa davam edir.
Oyunların adları və qaydaları bölgəyə görə fərqlənir. Gyonggidoda Gonu "Gonu , Goni , Ggoni" , Conladoda isə "Ggon , Ggonu" adlanırdı. Yapon hakimiyyəti altında Koreyadakı ənənəvi oyunların hamısı yox olmağa başladı.
Əksər oyunlar (Tuho , Şirım və uçurtma uçurmaq kimi) əllə , (Cegiçagi , Tekgyon) ayaqla oynanır və bu oyunlar avadanlıq və ya müəyyən bir oyun sahəsi tələb etmir. Oyunların eyni zamanda dörd fəsillə də əlaqəsi vardır.
Oyunlar
Yutnori(윷놀이)
Yutnori oyununda bir üzü düz , bir üzü isə yarımdairə formalı taxta çubuqlardan istifadə olunur. Koreyanın ən məşhur oyunlarından biridir və bir qayda olaraq Yeni ilin ilk günü iki nəfər arasında və yaxud bir neçə qrup şəklində oynanılır. Hər oyunçu ardıcıl olaraq Yut çubuğunu atır. Yut çubuğu ilə 5 kombinasiya yaratmaq mümkündür. Bunlar Do(1 çubuğun düz üzü yuxarı düşməsi) , Gae(2 çubuğun düz üzü yuxarı düşməsi) , Geol(3 çubuğun düz üzü yuxarı düşməsi) , Yut(4 çubuğun düz üzü yuxarı düşməsi) və Mo(4 çubuğun yumru üzü yuxarı düşməsi)-dur. Yut və yaxud Mo atan əlavə atmaq imkanına malikdir. Əgər bir oyunçunun fiquru digəri ilə eyni əraziyə düşərsə , 2-cisi oyunu yenidən başlayır. Əgər bir oyunçu öz komandasındakı oyunçunun fiquru ilə üst-üstə düşərsə , iki fiquru da eyni anda hərəkətə gətirə bilər. Bütün əraziləri ilk keçən şəxs yaxud komanda qalib olur. Bu oyunun kökü qədim falçılıq rituallarından gəlir.
Shirim(씨름)
Shirim Yaponiyanın "Sumo" adlanan və 2 nəfərin qumdan ibarət olan dairəvi ərazidə döyüşdüyü idman növünə bənzəyir. Bu oyunda rəqibini yerə ata bilən oyunçu qalib olur. Koreyada bu oyun üzrə hər il yarışmalar keçirilir. Güc və texnikanın müqayisəsini göstərən Shirim Koreya üçün unikal döyüş idman növü hesab olunur. Shirim həmçinin qədim tayfa dövlətlərində keçirilən ritualların mühüm hissəsiydi. Hal-hazırda Koreyada hər il idol qruplarının yarışdığı Idol Star Athletics Championship televiziya proqramında Shirim da vardır.
Jegichagi(제기차기)
Jegichagi qərbdə olan Hacky Sack oyununa bənzəyir. Jegichagi oyununda tennis kəkliyinə bənzəyən , qəpik və Koreyanın milli kağızı olan "hanji"(한지)-dən yaranmış topu çiləyirlər. Ən çox çiləmə sayına çatan oyuncu qalib olur. Oyunda ayaq dəyişmək olar. Komanda olaraq oynadıqda oyuncular ardıcıl olaraq jegini çiləyir. Jegini yerə salan oyunçu məğlub olur və qalibin çiləməsi üçün jegini ona atır. Məğlub olmuş jegini əli ilə tutarsa onda o yenidən oyuna qayıda bilər.
Tuho(투호놀이)
Tuho oyunu ilk olaraq kral ailəsində və ya yuxarı təbəqəyə məxsus ailələrdə məşhur idi. Tuho oyununda oyuncular oxları iti ucuyla uzaqda yerləşən böyük qaba atmalıdırlar. Qalib qabdakı oxların sayına görə müəyyən olunur. Hal-hazırda bu oyunu bütün təbəqədən olan insanlar oynayır. Rebekka Lukasın dediyinə görə Tuho hələ Goguryo Krallığı(b. e. ə 37-ci il-b. e 668-ci il) dövründə mövcud olmuşdur. Və bu oyun haqqında məlumata qədim Tan ölkəsi tarixində və Sui kitabında rast gəlinir. Deyilənə görə Kral Yedjon(1105–1122) Sun imperatoru tərəfindən 1116-cı ildə Tuho oyunu ləvazimatlarını hədiyyə olaraq almış amma oyunun necə oynanılacağını bilmədiyi üçün bu oyunun məşhurluğu zəifləmişdir. Coson dövründə bu oyun həm qadınlar həm də kişilər tərəfindən oynanılırdı. Həmçinin Knyaz Yangnyong(양녕 대군 1394–1462) və onun bacıları və Kral Xyondjon(현종 1641–1674) və onun ailəsi tərəfindən oynanılmışdır.
Neolttwigi(널뛰기)
Neolttwigi bir növ Koreya yelləncəyidir. Qərbdə olan ikitərəfli yelləncəkdən fərqli olaraq , hansında ki , hər iki tərəfdəki insan oturaraq yellənir , Koreya yelləncəyində hər iki nəfər ayaqüstə dayanır. Bir tərəfdəki yelləncəyə hoppanaraq ona basdıqda digər tərəfdəki də yuxarı hoppanmış olur. Beləliklə , oyunçular ardıcıl olaraq hoppanırlar.
Gonggi(공기)
Gonggi Koreya milli uşaq oyunudur və ənənəvi olaraq sayı 5 və ya artıq olan kiçik üzüm boyda olan daşlardan istifadə edilərək oynanılırdı. İndi isə uşaqlar daş axtarmaq yerinə rəngbərəng plastik daşlar alırlar. Bu oyun istənilən yerdə və istənilən sayda insan tərəfindən oynanıla bilər. Oyun üçün yalnız düz yer və 5 yaxud daha artıq daş tələb olunur. Bu oyun bizim bildiyimiz "5 daş" oyununa bənzəyir. Oyunda daşları bir-bir atdıqca yerdəkini götürərək atılan daşı da tutmaq lazımdır. Oyun çətinləşdikcə atılan və götürülən daşların sayı artır və sonda daşları ovucun içiylə tutmaq yerinə ovucun üstü ilə tutmaq lazımdır. 2020-ci ildə BTS qrupu özlərinin televiziya proqlamı olan "RUN BTS"da Gonggi oyununu oynamışlar.
Yutnori
Yutnori , dörd taxta çubuqdan ibarət taxta zər oyunu Koreyanın ən populyar ənənəvi oyunlarından biridir və adətən Yeni ilin ilk günündə iki oyunçu və ya komanda tərəfindən oynanılır. Hər bir oyunçu (və ya iki oyunçudan ibarət komanda) növbə ilə çubuqları atırlar. Yut çubuqları ilə beş birləşmə mümkündür: do , ge , gol , yut və mo. Bir yut ya da mo əldə edən oyunçuya yenidən çubuğu atmağa icazə verilir. Əgər çubuğun bir hissəsi rəqib tərəfindən işğal edilmiş əraziyə düşərsə , oyunçu yenidən başlanğıc nöqtəsinə qaytarılır. Kombinasiyalar lövhədəki parçaların necə daşındığını müəyyənləşdirir və lövhə üzərindəki dörd parçanı da ələ keçirən komanda qalib gəlir. Bu oyunun əsası kehanet ayinlərindən gəlir.
Şirım(güləş)
Şirım Yapon sumo güləşinə bənzəyir , iki rəqib bir-birilə qumlu sahədə mübarizə aparır. Rəqibini yerə atan oyunçu bir xal qazanır. Populyar olan bu yarışlar hər il keçirilməkdədir. Güc və texnika yarışması olan Şirım Koreyanın bənzərsiz bir güləş növüdür.
Ənənəvi olaraq döyüş və özünümüdafiə növü olan şirım həm də qədim qəbilə dövlətlərində aparılmış ayinlərin bir hissəsi olmuşdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Koreya milli oyunlari 정통 놀이 Koreya yarimadasinin medeniyyeti tarixi etraf muhitinin tesiri altinda qalmisdir Koreyalilar tarix boyu aile uzvleri ve dostlari ile milli oyunlardan zovq almisdir Oyunlar hemcinin birlik hissi de yaradir En meshur milli oyunlari Jegichagi Neolttwigi Shirim Tuho ve Yutnoridir XususiyyetleriKoreyanin enenevi oyunlari xalq inanclarindan yaranmisdir Koreyalilar qedim dovrlerde tebieti ve torpaqlarini qoruyan tanrilara inanirdilar Bu sebebden mehsuldarligi artirmaq ucun onlar muxtelif mahnilar oxuyur reqsler edirdiler Enenevi oyunlar da mehz bu erken dovrde inkisaf etmisdi Bir cox xalq inanclari yoxa cixsa da oyunlar indiki dovrde de oynanmaga davam edir Oyunlarin adlari ve qaydalari bolgeye gore ferqlenir Gyonggidoda Gonu Gonu Goni Ggoni Conladoda ise Ggon Ggonu adlanirdi Yapon hakimiyyeti altinda Koreyadaki enenevi oyunlarin hamisi yox olmaga basladi Ekser oyunlar Tuho Sirim ve ucurtma ucurmaq kimi elle Cegicagi Tekgyon ayaqla oynanir ve bu oyunlar avadanliq ve ya mueyyen bir oyun sahesi teleb etmir Oyunlarin eyni zamanda dord fesille de elaqesi vardir OyunlarYutnori 윷놀이 Yutnori oyununda bir uzu duz bir uzu ise yarimdaire formali taxta cubuqlardan istifade olunur Koreyanin en meshur oyunlarindan biridir ve bir qayda olaraq Yeni ilin ilk gunu iki nefer arasinda ve yaxud bir nece qrup seklinde oynanilir Her oyuncu ardicil olaraq Yut cubugunu atir Yut cubugu ile 5 kombinasiya yaratmaq mumkundur Bunlar Do 1 cubugun duz uzu yuxari dusmesi Gae 2 cubugun duz uzu yuxari dusmesi Geol 3 cubugun duz uzu yuxari dusmesi Yut 4 cubugun duz uzu yuxari dusmesi ve Mo 4 cubugun yumru uzu yuxari dusmesi dur Yut ve yaxud Mo atan elave atmaq imkanina malikdir Eger bir oyuncunun fiquru digeri ile eyni eraziye duserse 2 cisi oyunu yeniden baslayir Eger bir oyuncu oz komandasindaki oyuncunun fiquru ile ust uste duserse iki fiquru da eyni anda herekete getire biler Butun erazileri ilk kecen sexs yaxud komanda qalib olur Bu oyunun koku qedim falciliq rituallarindan gelir Shirim 씨름 Shirim Yaponiyanin Sumo adlanan ve 2 neferin qumdan ibaret olan dairevi erazide doyusduyu idman novune benzeyir Bu oyunda reqibini yere ata bilen oyuncu qalib olur Koreyada bu oyun uzre her il yarismalar kecirilir Guc ve texnikanin muqayisesini gosteren Shirim Koreya ucun unikal doyus idman novu hesab olunur Shirim hemcinin qedim tayfa dovletlerinde kecirilen rituallarin muhum hissesiydi Hal hazirda Koreyada her il idol qruplarinin yarisdigi Idol Star Athletics Championship televiziya proqraminda Shirim da vardir Jegichagi 제기차기 Jegichagi qerbde olan Hacky Sack oyununa benzeyir Jegichagi oyununda tennis kekliyine benzeyen qepik ve Koreyanin milli kagizi olan hanji 한지 den yaranmis topu cileyirler En cox cileme sayina catan oyuncu qalib olur Oyunda ayaq deyismek olar Komanda olaraq oynadiqda oyuncular ardicil olaraq jegini cileyir Jegini yere salan oyuncu meglub olur ve qalibin cilemesi ucun jegini ona atir Meglub olmus jegini eli ile tutarsa onda o yeniden oyuna qayida biler Tuho 투호놀이 Tuho oyunu ilk olaraq kral ailesinde ve ya yuxari tebeqeye mexsus ailelerde meshur idi Tuho oyununda oyuncular oxlari iti ucuyla uzaqda yerlesen boyuk qaba atmalidirlar Qalib qabdaki oxlarin sayina gore mueyyen olunur Hal hazirda bu oyunu butun tebeqeden olan insanlar oynayir Rebekka Lukasin dediyine gore Tuho hele Goguryo Kralligi b e e 37 ci il b e 668 ci il dovrunde movcud olmusdur Ve bu oyun haqqinda melumata qedim Tan olkesi tarixinde ve Sui kitabinda rast gelinir Deyilene gore Kral Yedjon 1105 1122 Sun imperatoru terefinden 1116 ci ilde Tuho oyunu levazimatlarini hediyye olaraq almis amma oyunun nece oynanilacagini bilmediyi ucun bu oyunun meshurlugu zeiflemisdir Coson dovrunde bu oyun hem qadinlar hem de kisiler terefinden oynanilirdi Hemcinin Knyaz Yangnyong 양녕 대군 1394 1462 ve onun bacilari ve Kral Xyondjon 현종 1641 1674 ve onun ailesi terefinden oynanilmisdir Neolttwigi 널뛰기 Neolttwigi bir nov Koreya yellenceyidir Qerbde olan ikiterefli yellencekden ferqli olaraq hansinda ki her iki terefdeki insan oturaraq yellenir Koreya yellenceyinde her iki nefer ayaquste dayanir Bir terefdeki yellenceye hoppanaraq ona basdiqda diger terefdeki de yuxari hoppanmis olur Belelikle oyuncular ardicil olaraq hoppanirlar Gonggi 공기 Gonggi Koreya milli usaq oyunudur ve enenevi olaraq sayi 5 ve ya artiq olan kicik uzum boyda olan daslardan istifade edilerek oynanilirdi Indi ise usaqlar das axtarmaq yerine rengbereng plastik daslar alirlar Bu oyun istenilen yerde ve istenilen sayda insan terefinden oynanila biler Oyun ucun yalniz duz yer ve 5 yaxud daha artiq das teleb olunur Bu oyun bizim bildiyimiz 5 das oyununa benzeyir Oyunda daslari bir bir atdiqca yerdekini goturerek atilan dasi da tutmaq lazimdir Oyun cetinlesdikce atilan ve goturulen daslarin sayi artir ve sonda daslari ovucun iciyle tutmaq yerine ovucun ustu ile tutmaq lazimdir 2020 ci ilde BTS qrupu ozlerinin televiziya proqlami olan RUN BTS da Gonggi oyununu oynamislar Yutnori Yutnori dord taxta cubuqdan ibaret taxta zer oyunu Koreyanin en populyar enenevi oyunlarindan biridir ve adeten Yeni ilin ilk gununde iki oyuncu ve ya komanda terefinden oynanilir Her bir oyuncu ve ya iki oyuncudan ibaret komanda novbe ile cubuqlari atirlar Yut cubuqlari ile bes birlesme mumkundur do ge gol yut ve mo Bir yut ya da mo elde eden oyuncuya yeniden cubugu atmaga icaze verilir Eger cubugun bir hissesi reqib terefinden isgal edilmis eraziye duserse oyuncu yeniden baslangic noqtesine qaytarilir Kombinasiyalar lovhedeki parcalarin nece dasindigini mueyyenlesdirir ve lovhe uzerindeki dord parcani da ele keciren komanda qalib gelir Bu oyunun esasi kehanet ayinlerinden gelir Sirim gules Sirim Yapon sumo gulesine benzeyir iki reqib bir birile qumlu sahede mubarize aparir Reqibini yere atan oyuncu bir xal qazanir Populyar olan bu yarislar her il kecirilmekdedir Guc ve texnika yarismasi olan Sirim Koreyanin benzersiz bir gules novudur Enenevi olaraq doyus ve ozunumudafie novu olan sirim hem de qedim qebile dovletlerinde aparilmis ayinlerin bir hissesi olmusdur