Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səlimə İbrahim qızı Mehdiyeva — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fizika İnstitutunun Qeyri-kristallik yarımkeçiricilərin fizikası laboratoriyasının rəhbəri, professor (1993), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (2017).
| Səlimə Mehdiyeva | |
|---|---|
| Səlimə İbrahim qızı Mehdiyeva | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Naxçıvan, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Elmi dərəcələri | professor, AMEA-nın müxbir üzvü |
| İş yeri | Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fizika İnstitutu |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti, Yarımkeçiricilər və dielektriklər fizikası fakültəsi |
Həyatı
Səlimə İbrahim qızı Mehdiyeva 1941-ci ildə Naxçıvanda anadan olmuşdur. 1963-cü ildə BDU-nun fizika fakultəsini bitirdikdən sonra Az. MEA Fizika İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuş, 1967-ci ildə Vilnus Dövlət Universitetində fizika və texnika baxımından çox maraqlı material olan selen yarımkeçiricisinin tətqiqi ilə bağlı namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1988-ci ildə fizika-riyaziyyat elmləri doktoru elmi dərəcəsini, 1993-cü ildə isə professor elmi adını almışdır. 1969-1978-ci illərdə Fizika İnstitutunda elmi katib, 1976-cı ildən isə həm də laboratoriya rəhbəri kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1995-2002-ci illərdə Fizika İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini olmuş, hazırda “qeyri-kristallik yarımkeçiricilərin fizikası” laboratoriyasının rəhbəridir.
- Elmi məqalələrin sayı - 224
- Beynəlxalq bazalarda referatlaşdırılan və indeksləşdirilən jurnallarda çap olunan məqalələrin sayı - 61
- Xaricdə çıxmış elmi əsərlərinin sayı - 127
- Müəlliflik şəhadətnamələrinin və patentlərin sayı - 14
- Kadr hazırlığı- 13 fəlsəfə doktoru, 1 elmlər doktoru
Əsas elmi nailiyyətləri
İlk dəfə selendə köçürmə hadisələrinin, tarazlıqda olmayan müxtəlif elektron proseslərinin mexanizmləri, keçiricilik tipinin mənşəi, amorf, kristal, maya selenin elektrik, optik, istilik və mexaniki xassələrinə xarici faktorların təsir mexanizmləri müəyyənləşdirilmişdir. Selenin xassələrindəki anomallıqların səbəbinin onda olan oksigenin miqdarı və vəziyyəti ilə bağlı olduğu aşkar edilərək, seleni oksigendən təmizləmək üçün xüsusi qurğu təklif edilmişdir. Alınan nəticələr selenin xassələrini məqsədyönlü dəyişmək yollarının müəyyənləşdirilməsi və cihazların parametrlərinin yaxşılaşdırılması istiqamətində təkliflər verməyə imkan yaratmış və keçmiş ittifaqda yeni yüksək səmərəli selen cihazlarının hazırlanması üzrə xüsusi istehsal sahəsi də yaradılmışdı. (Yoşkar-Ola ş.)
Son illərdə selen əsasında şüşəvari halkogenid yarımkeçirici sistemlərdə electron prosesləri araşdırılır. Belə ki, kristallaşmaya davamlı, fotohəssas, yüksək müqavimətli binar və üçqat HŞY sistemlərin alınma texnologiyası işlənmiş, nadir torpaq elementləri aşqarları əlavə edilməklə bu sistemlərin elektron xassələrinin məqsədyönlü dəyişdirilməsinə və tətbiq oblastlarının genişləndirilməsinə nail olunmuşdur. Hallogen aşqarlarının ŞHY sistemlərin dreyf yürüklüyü, injeksiya cərəyanları, fotokeçiricilik və optik xassələrə təsirinin kompleks tədqiqi nəticəsində vidikonlar üçün yüksək həssaslığa malik fotohədəf hazırlanmışdır. İşığın Raman səpilməsinə, rentgen şüalarının difraksiyasına, xətti və qeyri-xətti sındırma əmsallarına kimyəvi tərkibin və legirələnmənin təsirinin, həmçinin ellipsometriya üsulu ilə həmin maddələrin optik parametrlərinin tədqiqi nəticəsində yaxın və orta infraqırmızı oblastda həssas olan fiber-ötürücülər üçün yararlı materiallar təklif olunmuşdur.
Elmi əsərlərinin adları
1. Isayev A.I., Mekhtiyeva S.I., Jalilov N.Z., Alekberov R.I. Localized states in the band gap of chalcogenide glasslike semiconductors of Se-S system with Sm impurity. Solid State Communications, v.149 (2009), p. 45-48.
2. Mammadov E.A., Taylor P.C., Mekhtiyeva S.I., Reyes A. Magnetic resonance study of arsenic bonding sites in ternary chalcogenide glasses. Solid State Communications, v.151, (2011), p. 1459-1462.
3. Исаев А.И., Мехтиева С.И., Гарибова С.Н., Алекперов Р.И. Исследование оптических параметров халькогенидной стеклообразной полупроводниковой системы Se-As, содержащей примеси EuF3. Физика и техника полупроводников, т.45, в.8 (2011).
4. Исаев А.И., Мехтиева С.И., Гарибова С.Н., Зейналов В.З. Электропроводность халькогенидной стеклообразной системы Se95As5, содержащей примеси редкоземельных атомов EuF3 в сильных электрических полях. Физика и техника полупроводников. т.46, в.9 (2012), стр.1138-1142.
5. R.I.Alekberov, A.I.Isayev, S.I.Mekhtiyeva, G.A.Isayeva. Modification of amorphous film structure of chalcogenide glass-like semiconductors due to the change of their chemical composition. Chalcogenide Letters, v.10, №9 (2013), p. 335-339.
6. Azərbaycan Milli Ensiklopediyasında respublikada fizikanın inkişaf tarixini özündə əks etdirən “Fizika” məqaləsi (Azərbaycan və rus dillərində).
7. Мехтиева С.И., Атаева С.У., А.И.Исаев., В.З.Зейналов. Влияние примеси самария на структуру и морфологию поверхности халькогенидного стеклообразного полупроводника Se95Te5. Физика и техника полупроводников. т.51, в.6 (2017).
8. S.I.Mekhtiyeva., A.I.Isayev., M.Fabian., Q.Tian., L.Almasy. Small angle neutron scattering and raman measurements of As-Se-Te chalcogenide glassy semiconductors doped by samarium. Chalcogenide Letters. v.13, №3, (March 2017), p. 79-85.
9. S.I.Mekhtiyeva., A.I.Isayev., M.Fabian., Alekberov R.I. The local structure of As-Se-S chalcogenide glasses studied by Neutron Diffraction and Raman scattering. Journal of Non. Cryst. Sol. v.470, №15, (2017), p. 152-159.
Respublika, beynəlxalq və xarici ölkələrin elmi qurumlarında üzvlüyü
Rusiya EA «Знание» cəmiyyəti
Pedaqoji fəaliyyəti
1995-ci ildən başlayaraq BDU-da vaxtaşırı saathesabı pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olub.
Digər fəaliyyəti
1. AMEA-nın Xəbərləri jurnalının fizika-riyaziyyat və texnika elmləri seriyasının redaksiya heyətinin üzvü;
2. “Fizika” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü.
Təltif və mükafatları
AMEA-nın fəxri fərmanı
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Selime Ibrahim qizi Mehdiyeva fizika riyaziyyat elmleri doktoru professor Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Fizika Institutunun Qeyri kristallik yarimkeciricilerin fizikasi laboratoriyasinin rehberi professor 1993 Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu 2017 Selime MehdiyevaSelime Ibrahim qizi MehdiyevaDogum tarixi 21 may 1941 83 yas Dogum yeri Naxcivan Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR SSRIVetendasligi SSRI AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliElmi dereceleri professor AMEA nin muxbir uzvuIs yeri Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Fizika InstitutuTehsili Baki Dovlet Universiteti Yarimkeciriciler ve dielektrikler fizikasi fakultesiHeyatiSelime Ibrahim qizi Mehdiyeva 1941 ci ilde Naxcivanda anadan olmusdur 1963 cu ilde BDU nun fizika fakultesini bitirdikden sonra Az MEA Fizika Institutunun aspiranturasina daxil olmus 1967 ci ilde Vilnus Dovlet Universitetinde fizika ve texnika baximindan cox maraqli material olan selen yarimkeciricisinin tetqiqi ile bagli namizedlik dissertasiyasini mudafie etmisdir 1988 ci ilde fizika riyaziyyat elmleri doktoru elmi derecesini 1993 cu ilde ise professor elmi adini almisdir 1969 1978 ci illerde Fizika Institutunda elmi katib 1976 ci ilden ise hem de laboratoriya rehberi kimi fealiyyet gostermisdir 1995 2002 ci illerde Fizika Institutunun elmi isler uzre direktor muavini olmus hazirda qeyri kristallik yarimkeciricilerin fizikasi laboratoriyasinin rehberidir Elmi meqalelerin sayi 224 Beynelxalq bazalarda referatlasdirilan ve indekslesdirilen jurnallarda cap olunan meqalelerin sayi 61 Xaricde cixmis elmi eserlerinin sayi 127 Muelliflik sehadetnamelerinin ve patentlerin sayi 14 Kadr hazirligi 13 felsefe doktoru 1 elmler doktoruEsas elmi nailiyyetleriIlk defe selende kocurme hadiselerinin tarazliqda olmayan muxtelif elektron proseslerinin mexanizmleri keciricilik tipinin mensei amorf kristal maya selenin elektrik optik istilik ve mexaniki xasselerine xarici faktorlarin tesir mexanizmleri mueyyenlesdirilmisdir Selenin xasselerindeki anomalliqlarin sebebinin onda olan oksigenin miqdari ve veziyyeti ile bagli oldugu askar edilerek seleni oksigenden temizlemek ucun xususi qurgu teklif edilmisdir Alinan neticeler selenin xasselerini meqsedyonlu deyismek yollarinin mueyyenlesdirilmesi ve cihazlarin parametrlerinin yaxsilasdirilmasi istiqametinde teklifler vermeye imkan yaratmis ve kecmis ittifaqda yeni yuksek semereli selen cihazlarinin hazirlanmasi uzre xususi istehsal sahesi de yaradilmisdi Yoskar Ola s Son illerde selen esasinda susevari halkogenid yarimkecirici sistemlerde electron prosesleri arasdirilir Bele ki kristallasmaya davamli fotohessas yuksek muqavimetli binar ve ucqat HSY sistemlerin alinma texnologiyasi islenmis nadir torpaq elementleri asqarlari elave edilmekle bu sistemlerin elektron xasselerinin meqsedyonlu deyisdirilmesine ve tetbiq oblastlarinin genislendirilmesine nail olunmusdur Hallogen asqarlarinin SHY sistemlerin dreyf yurukluyu injeksiya cereyanlari fotokeciricilik ve optik xasselere tesirinin kompleks tedqiqi neticesinde vidikonlar ucun yuksek hessasliga malik fotohedef hazirlanmisdir Isigin Raman sepilmesine rentgen sualarinin difraksiyasina xetti ve qeyri xetti sindirma emsallarina kimyevi terkibin ve legirelenmenin tesirinin hemcinin ellipsometriya usulu ile hemin maddelerin optik parametrlerinin tedqiqi neticesinde yaxin ve orta infraqirmizi oblastda hessas olan fiber oturuculer ucun yararli materiallar teklif olunmusdur Elmi eserlerinin adlari1 Isayev A I Mekhtiyeva S I Jalilov N Z Alekberov R I Localized states in the band gap of chalcogenide glasslike semiconductors of Se S system with Sm impurity Solid State Communications v 149 2009 p 45 48 2 Mammadov E A Taylor P C Mekhtiyeva S I Reyes A Magnetic resonance study of arsenic bonding sites in ternary chalcogenide glasses Solid State Communications v 151 2011 p 1459 1462 3 Isaev A I Mehtieva S I Garibova S N Alekperov R I Issledovanie opticheskih parametrov halkogenidnoj stekloobraznoj poluprovodnikovoj sistemy Se As soderzhashej primesi EuF3 Fizika i tehnika poluprovodnikov t 45 v 8 2011 4 Isaev A I Mehtieva S I Garibova S N Zejnalov V Z Elektroprovodnost halkogenidnoj stekloobraznoj sistemy Se95As5 soderzhashej primesi redkozemelnyh atomov EuF3 v silnyh elektricheskih polyah Fizika i tehnika poluprovodnikov t 46 v 9 2012 str 1138 1142 5 R I Alekberov A I Isayev S I Mekhtiyeva G A Isayeva Modification of amorphous film structure of chalcogenide glass like semiconductors due to the change of their chemical composition Chalcogenide Letters v 10 9 2013 p 335 339 6 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasinda respublikada fizikanin inkisaf tarixini ozunde eks etdiren Fizika meqalesi Azerbaycan ve rus dillerinde 7 Mehtieva S I Ataeva S U A I Isaev V Z Zejnalov Vliyanie primesi samariya na strukturu i morfologiyu poverhnosti halkogenidnogo stekloobraznogo poluprovodnika Se95Te5 Fizika i tehnika poluprovodnikov t 51 v 6 2017 8 S I Mekhtiyeva A I Isayev M Fabian Q Tian L Almasy Small angle neutron scattering and raman measurements of As Se Te chalcogenide glassy semiconductors doped by samarium Chalcogenide Letters v 13 3 March 2017 p 79 85 9 S I Mekhtiyeva A I Isayev M Fabian Alekberov R I The local structure of As Se S chalcogenide glasses studied by Neutron Diffraction and Raman scattering Journal of Non Cryst Sol v 470 15 2017 p 152 159 Respublika beynelxalq ve xarici olkelerin elmi qurumlarinda uzvluyuRusiya EA Znanie cemiyyetiPedaqoji fealiyyeti1995 ci ilden baslayaraq BDU da vaxtasiri saathesabi pedaqoji fealiyyetle mesgul olub Diger fealiyyeti1 AMEA nin Xeberleri jurnalinin fizika riyaziyyat ve texnika elmleri seriyasinin redaksiya heyetinin uzvu 2 Fizika jurnalinin redaksiya heyetinin uzvu Teltif ve mukafatlariAMEA nin fexri fermaniIstinadlar Arxivlenmis suret 2021 04 21 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 24