Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pəmbək dağ silsiləsi — Ermənistanın Gürcüstanla sərhəddində Pəmbək dağ silsiləsi yerləşir. Keçmişdə yaylaq yerləri olmuş bu ərazi qədimlərdən türk tayfalarının məskənidir.
| Pəmbək dağ silsiləsi | |
|---|---|
| Pəmbək dağ silsiləsi | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Hündür zirvəsi | Maymaq 3082m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | Ermənistan Gürcüstan |
Toponimiyası
Oronimin Azərbaycan türkləri içərisində tələffüz forması Bəmbək, orta əsr erməni mənbələrində Pambak kimidir. Əsli Bambakdır. Dağın adı Altay (türk, tunqus, mancur) dillərində geniş yayılmış bom, boom "çay vadisinin dar hissəsində hündür, sıldırım qaya", "çay sahilində hündür qaya-burun" və bak, bək "təpə" sözlərindən ibarətdir. İlk baxışda oronimin bam komponenti ilə bom (boom) sözünün eyniliyi şübhə doğura bilər. Lakin V. V. Radlov hələ keçən əsrdə yazmışdı ki, qırğızlarda bom sözü buam (yakutlarda buom) kimi tələffüz olunur. Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, bu sözün həm bom, həm də buam (danışıqda "u" və "a" səslərinin yanaşı durması ilə əlaqədar olaraq — "bam") forması möv-cud olmuşdur. Maraqlıdır ki, XIX əsrdə Şimali-Qafqazda — Maykop əyalətində də bir dağ Pəmbək adlanırdı. "Kitabi-Dədə Qorqud" eposunda adı çəkilən Bambam toponimi ehtimal ki, (katiblərin səhvi üzündən) "Bambak" adının yazılışıdır. Ağrıdaq (Ararat) silsiləsində bir dağın Bambul adlanması da diqqəti cəlb edir. Bu ad bamb ("b" səsi danışıqda əlavə olunmadır) və türk dillərində ul "yüksəklik", "dağ" (147, 1, 594) sözlərindən ibarətdir. Cənubi Sibirdə Meçin-Ul, Terqen-Ul dağ adları var. Pəmbək oroniminin "bək" hissəsi isə Azərbaycanda və Ermənistanda bir sıra toponimlərdə olduğu kimi, qədim türk dillərində "təpə", "yüksəklik" mənasındadır və bu söz Ermənistanda bir neçə yaşayış məntəqəsisinin adında əksini tapmışdır. Dağın adı ilə bağlı olaraq Ermənistanda Pəmbəkçay və Pəmbəkkənd adları da olmuşdur. Bu adlar barədə lüğətdə məlumat verilmişdir.
Zirvələri
Pəmbək dağ silsiləsinin bir zirvəsi Maymaq adlanır. Maymaq əslində oradakı qədim ziyarətgahın adıdır; deməli, dağ pirin adı ilə adlanmışdır. Ehtimal ki, pir qədim türklərin Umay (May ana) ilahəsinin adından ibarətdir. Qədim türklərdə bu ilahə körpələrə himayəlik edən kölgəsiz quş kimi təsəvvür olunurdu. XIX əsrin əvvəllərində Pəmbək dağ silsiləsinin aşağıdakı zirvə adları qeyd olunmuşdur: Böyük Buğutlu, Kiçik Buğutlu, Cəngi, Sudaqan, Qarnıyarıq, Misxana, Ulyaşik, Şəkərbaşı, Eşşəkmeydan, Eşşəkquduran, Alapapax və b.. Buralar həm də Azərbaycan türklərinin yaylaq yerləri idi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Дневник Закария Акулисского. Ереван, 1939.
- V. V. Radlov. Краткий отчет о поездке в Семиречнюю область и на Иссык-Куль летом 1859 г. "Известия Русского географического обшества", 1870, № 6
- Обозрение Российских владений за Кавказом. Спб., 1836.
- Nizaməddin Ş. Zəfərnamə. Bakı, 1980.
- . Kitabi=Dədə Qorqud. Bakı, 1988.
- Бартольд В.В. Сочинения. том П, Ч. I.
- Мурзаев Э.М. Словарь народных географических терминов. М., 1984.
- Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Пәмбәк дағ силсиләси // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. с. 233.
- Шопен И. Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. Спб., 1852.
- B. Ə. Budaqov, Q. Ə. Qeybullayev "ERMƏNİSTANDA AZƏRBAYCAN MƏNŞƏLİ TOPONİMLƏRİN İZAHLI LÜĞƏTİ "
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Pembek dag silsilesi Ermenistanin Gurcustanla serheddinde Pembek dag silsilesi yerlesir Kecmisde yaylaq yerleri olmus bu erazi qedimlerden turk tayfalarinin meskenidir Pembek dag silsilesiPembek dag silsilesiUmumi melumatlarHundur zirvesi Maymaq 3082mYerlesmesiOlke Ermenistan GurcustanToponimiyasiOronimin Azerbaycan turkleri icerisinde teleffuz formasi Bembek orta esr ermeni menbelerinde Pambak kimidir Esli Bambakdir Dagin adi Altay turk tunqus mancur dillerinde genis yayilmis bom boom cay vadisinin dar hissesinde hundur sildirim qaya cay sahilinde hundur qaya burun ve bak bek tepe sozlerinden ibaretdir Ilk baxisda oronimin bam komponenti ile bom boom sozunun eyniliyi subhe dogura biler Lakin V V Radlov hele kecen esrde yazmisdi ki qirgizlarda bom sozu buam yakutlarda buom kimi teleffuz olunur Buradan bele neticeye gelmek olar ki bu sozun hem bom hem de buam danisiqda u ve a seslerinin yanasi durmasi ile elaqedar olaraq bam formasi mov cud olmusdur Maraqlidir ki XIX esrde Simali Qafqazda Maykop eyaletinde de bir dag Pembek adlanirdi Kitabi Dede Qorqud eposunda adi cekilen Bambam toponimi ehtimal ki katiblerin sehvi uzunden Bambak adinin yazilisidir Agridaq Ararat silsilesinde bir dagin Bambul adlanmasi da diqqeti celb edir Bu ad bamb b sesi danisiqda elave olunmadir ve turk dillerinde ul yukseklik dag 147 1 594 sozlerinden ibaretdir Cenubi Sibirde Mecin Ul Terqen Ul dag adlari var Pembek oroniminin bek hissesi ise Azerbaycanda ve Ermenistanda bir sira toponimlerde oldugu kimi qedim turk dillerinde tepe yukseklik menasindadir ve bu soz Ermenistanda bir nece yasayis menteqesisinin adinda eksini tapmisdir Dagin adi ile bagli olaraq Ermenistanda Pembekcay ve Pembekkend adlari da olmusdur Bu adlar barede lugetde melumat verilmisdir ZirveleriPembek dag silsilesinin bir zirvesi Maymaq adlanir Maymaq eslinde oradaki qedim ziyaretgahin adidir demeli dag pirin adi ile adlanmisdir Ehtimal ki pir qedim turklerin Umay May ana ilahesinin adindan ibaretdir Qedim turklerde bu ilahe korpelere himayelik eden kolgesiz qus kimi tesevvur olunurdu XIX esrin evvellerinde Pembek dag silsilesinin asagidaki zirve adlari qeyd olunmusdur Boyuk Bugutlu Kicik Bugutlu Cengi Sudaqan Qarniyariq Misxana Ulyasik Sekerbasi Essekmeydan Essekquduran Alapapax ve b Buralar hem de Azerbaycan turklerinin yaylaq yerleri idi Hemcinin baxAgbaba dag Alagoz dagiIstinadlarDnevnik Zakariya Akulisskogo Erevan 1939 V V Radlov Kratkij otchet o poezdke v Semirechnyuyu oblast i na Issyk Kul letom 1859 g Izvestiya Russkogo geograficheskogo obshestva 1870 6 Obozrenie Rossijskih vladenij za Kavkazom Spb 1836 Nizameddin S Zefername Baki 1980 Kitabi Dede Qorqud Baki 1988 Bartold V V Sochineniya tom P Ch I Murzaev E M Slovar narodnyh geograficheskih terminov M 1984 Budagov B Ә Geјbullaјev G Ә Pәmbәk dag silsilәsi Ermәnistanda Azәrbaјҹan mәnshәli toponimlәrin izaһly lүgәti Baky Oguz eli 1998 s 233 Shopen I Istoricheskij pamyatnik sostoyaniya Armyanskoj oblasti v epohu ee prisoedineniya k Rossijskoj imperii Spb 1852 B E Budaqov Q E Qeybullayev ERMENISTANDA AZERBAYCAN MENSELI TOPONIMLERIN IZAHLI LUGETI