Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Allahqulu sultan Eycəkoğlu Kərəmpa-Ustaclı (?-may, 1576) — Qızılbaş əmiri, I Şah Təhmasib Səfəvinin dövründə vali.
| Allahqulu sultan Ustaclı | |
|---|---|
| Allahqulu sultan Eycəkoğlu Kərəmpa-Ustaclı | |
  | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | Təbriz, Səfəvilər |
| Vəfat tarixi | may 1576 |
| Vəfat yeri | Qəzvin, Səfəvilər |
| Vəfat səbəbi | qətl |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
Həyatı
Kərəmpa oymağının tanınmış simalarından biri Allahqulu bəy Eycəkoğlu idi. I Şah Təhmasibə xidmət etmişdi. Şahdan sultan ünvanı almışdı. Dərəbcurd hakimi idi.
1552-ci ilin yayında I Şah Təhmasibin əmri ilə qoşunların toplanmasına başlandı. Onlar 4 hissəyə bölündülər və dörd istiqamətə göndərildilər. Ərciş istiqamətinə gedən qoşunun sərkərdələrindən biri Allahqulu sultan Eycəkoğlu idi.
Allahqulu sultan Lahican hakimi tutulmasına təhkim edilmişdi. İskəndər bəy Münşi Türkman yazır: " Xan Əhməd qalın cəngəlli dağlarda üç-dörd ay sərgərdan oldu, qazilərin qorxusundan hər gələn gecə-gündüzünü narahatlıqla keçirdi. Elə ki, qış gəldi, şaxta hücuma başladı, havanın üstü gümüşləndi, yağan qarın çoxluğundan dağ və düzənin səthi bərabərləşdi, cənnətməkan şah Allahqulu sultan Eycəkoğlu Ustaclını və Mirzə Əli sultan Qacarı, bir dəstə əzəmətli qorçini və intiqama tələsən mübariz əsgərləri Əşkura göndərdi. Onlar həmin vilayətin meşələrində Xan Əhməd xanı axtarmağa başladılar və onun dayandığı yeri təyin etdilər. Hüsam bəy ibn Bəhram xan Qaramanlı qorçi və döyüşkən əsgərlərdən iyirmi nəfərlə sübh tezdən Xan Əhmədə hücum etdi. O, iztiraba düşərək heç bir yana addım ata bilmədi, gizlənməyə məcbur oldu. Qazilər axtarıb onu tapdılar, Allahqulu Sultanın yanına gətirdilər, o da onu Məsum bəy Səfəviyə təhvil verdi". Xanəhməd xan tutulub, Qəhqəhə qalasanına salınandan sonra Allahqulu sultan Lahican hakimi təyin edildi. İskəndər bəy Münşi Türkman sonra yazır: "Şahanə insaf onun qanından və bütün üsyan və itaətsizliyinin üstündən keçdi, lakin onu mülk işlərindən uzaqlaşdırdı, amma rəhm edərək zillətə salmadı, Xan Əhmədi Qəhqəhə qalasının məhbusu etdi. Lahicanın idarəsi və bütün əmlakı Allahqulu surtan Eycəkoğluya çatdı. Hüsam bəy Qaramanlı əmirlik rütbəsinə yüksəldi, Əşkur ona verildi. Oradakı hər bir yerə hakimlər təyin edildi, ədalət bərpa olundu, Gilan hakimlərinin törətdikləri bütün saysız-hesabsız qeyri-məşru (şəriətin yol vermədiyi — Ə. Ç.) işlərə ölkədə son qoyuldu. Rəiyyət və miskin adamlara hörmət edildi, o vilayətdə şahanə ədalət büsatı quruldu".
Allahqulu sultan Lahicanda hakim işləyərkən yerli əhali tərəfindən ona qarşı ayaqlanmalar, qiyamlar baş vermişdi. Hətta onun oğlunu da öldürmüşdülər. İskəndər bəy Münşi Türkman daha sonra yazır: "Doqquz yüz altmış doqquzuncu ildə (miladi 1571/72) Gilanın bir dəstə döyüşçüsü özlərinin rahatlıqlarını pozaraq ölkədəki asayişi və dinc həyatı qarışdırdı. Onlar havanın isti keçməsinə görə Lahicandan çıxıb yaylağa gedən Allahqulu sultana üsyan edərək, Xan Əhmədin əcdadı ilə qohumluğu olan Seyid Hüseyn adlı bir nəfəri özlərinə hakim seçdilər. Əmirə Dəmac adlı bir şəxsi sipəhsalar təyin edib, öz müxalifət və düşmənçilik səslərini ucaltdılar, səfeh və fitnəkar adamlar hər yandan gələrək onların ətrafına toplaşdılar.
Onlar Lahicanda qalada olan sufilər üzərinə çoxlu adamla hücum edib, döyüşə başladılar. O qala möhkəm olmadığından içəri girib bütün sufiləri qətl etdilər, hətta onların arvad-uşaqlarını da intiqam qılıncından keçirtdilər. [Sonra] Allahqulu sultanın oğlu Bəktaş bəyin üstünə töküldülər. Əmirə Dəmac yüz cür təşvişlə aradan çıxa bildisə də, əksər adamlarına ölüm şərbəti içirdilər". Saraydan Lahicana Əmir Qeyb bəy Ustaclının başçılığı ilə qorçular dəstəsi göndərildi. Lahicana yetişən qorçular üsyançıları darmadağın etdilər. Arada giləklərdən xeyli adam qırıldı. İskəndər bəy Münşi Türkmanın söylədiklərinə görə I Şah Təhmasib bu həddən aşırı fəaliyyətə görə Allahqulu sultanı Lahican hakimliyindən kənarlaşdırdı. Yerinə Pirə Məhəmməd xan Çavuşlu-Ustaclı təyin olundu.
Allahqulu sultan bu əhvalatdan sonra şahın nəzərindən düşmüşdü. İskəndər bəy Münşi Türkman bu əhvalatla bağlı yazır: " Allahqulu sultan öz qafilliyi və qüruru üzündən özünə yaxın adamların bir hissəsinin və oğlu Bəktaş bəyin öldürülməsi səbəbindən mürşide-kamilin (Şah Təhmasibin — Ə. Ç.) etibarını itirdi. Saf təbiətli sufilər onu dövlətxanaya buraxmadılar. O, öz evinə də getməyib sarayın sabiq işçisi kimi, üç ay qışın soyuğunda, qar və yağış altında, dövlətxanadan kənarda durub qüsur və günahının əfv olunması xüsusunda xahişlər etdi". I Şah Təhmasib ramazan bayramı münasibətilə bağışlandı.
Allahqulu sultan Kərəmpa-Ustaclı 1576-cı ilin may ayında Təkəli elinin nümayəndələri tərəfindən öldürüldü.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Qarşı yatan Qaradağ. Bakı, "Ozan", 1998.– 192 səh.
- Ənvər Çingizoğlu, Qaradağlılar. Bakı, "Şuşa" nəşriyatı, 2008. – 160 səh.
- Ənvər Çingizoğlu, Qaradağ xanlığı, Bakı, "Mütərcim", 2011. – 212 səh.
İstinadlar
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.225.
- Yenə orda
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.226–227.
- İskəndər bəy Münşi, Tarixi-aləm-arayi-Abbasi, Bakı, "Şərq-Qərb", 2010, 999 səh. s.228.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Allahqulu sultan Eycekoglu Kerempa Ustacli may 1576 Qizilbas emiri I Sah Tehmasib Sefevinin dovrunde vali Allahqulu sultan UstacliAllahqulu sultan Eycekoglu Kerempa UstacliDerebcurd hakimliyiSexsi melumatlarDogum yeri Tebriz SefevilerVefat tarixi may 1576Vefat yeri Qezvin SefevilerVefat sebebi qetlFealiyyeti herbi lider d HeyatiKerempa oymaginin taninmis simalarindan biri Allahqulu bey Eycekoglu idi I Sah Tehmasibe xidmet etmisdi Sahdan sultan unvani almisdi Derebcurd hakimi idi 1552 ci ilin yayinda I Sah Tehmasibin emri ile qosunlarin toplanmasina baslandi Onlar 4 hisseye bolunduler ve dord istiqamete gonderildiler Ercis istiqametine geden qosunun serkerdelerinden biri Allahqulu sultan Eycekoglu idi Allahqulu sultan Lahican hakimi tutulmasina tehkim edilmisdi Iskender bey Munsi Turkman yazir Xan Ehmed qalin cengelli daglarda uc dord ay sergerdan oldu qazilerin qorxusundan her gelen gece gunduzunu narahatliqla kecirdi Ele ki qis geldi saxta hucuma basladi havanin ustu gumuslendi yagan qarin coxlugundan dag ve duzenin sethi beraberlesdi cennetmekan sah Allahqulu sultan Eycekoglu Ustaclini ve Mirze Eli sultan Qacari bir deste ezemetli qorcini ve intiqama telesen mubariz esgerleri Eskura gonderdi Onlar hemin vilayetin meselerinde Xan Ehmed xani axtarmaga basladilar ve onun dayandigi yeri teyin etdiler Husam bey ibn Behram xan Qaramanli qorci ve doyusken esgerlerden iyirmi neferle subh tezden Xan Ehmede hucum etdi O iztiraba duserek hec bir yana addim ata bilmedi gizlenmeye mecbur oldu Qaziler axtarib onu tapdilar Allahqulu Sultanin yanina getirdiler o da onu Mesum bey Sefeviye tehvil verdi Xanehmed xan tutulub Qehqehe qalasanina salinandan sonra Allahqulu sultan Lahican hakimi teyin edildi Iskender bey Munsi Turkman sonra yazir Sahane insaf onun qanindan ve butun usyan ve itaetsizliyinin ustunden kecdi lakin onu mulk islerinden uzaqlasdirdi amma rehm ederek zillete salmadi Xan Ehmedi Qehqehe qalasinin mehbusu etdi Lahicanin idaresi ve butun emlaki Allahqulu surtan Eycekogluya catdi Husam bey Qaramanli emirlik rutbesine yukseldi Eskur ona verildi Oradaki her bir yere hakimler teyin edildi edalet berpa olundu Gilan hakimlerinin toretdikleri butun saysiz hesabsiz qeyri mesru serietin yol vermediyi E C islere olkede son qoyuldu Reiyyet ve miskin adamlara hormet edildi o vilayetde sahane edalet busati quruldu Allahqulu sultan Lahicanda hakim isleyerken yerli ehali terefinden ona qarsi ayaqlanmalar qiyamlar bas vermisdi Hetta onun oglunu da oldurmusduler Iskender bey Munsi Turkman daha sonra yazir Doqquz yuz altmis doqquzuncu ilde miladi 1571 72 Gilanin bir deste doyuscusu ozlerinin rahatliqlarini pozaraq olkedeki asayisi ve dinc heyati qarisdirdi Onlar havanin isti kecmesine gore Lahicandan cixib yaylaga geden Allahqulu sultana usyan ederek Xan Ehmedin ecdadi ile qohumlugu olan Seyid Huseyn adli bir neferi ozlerine hakim secdiler Emire Demac adli bir sexsi sipehsalar teyin edib oz muxalifet ve dusmencilik seslerini ucaltdilar sefeh ve fitnekar adamlar her yandan gelerek onlarin etrafina toplasdilar Onlar Lahicanda qalada olan sufiler uzerine coxlu adamla hucum edib doyuse basladilar O qala mohkem olmadigindan iceri girib butun sufileri qetl etdiler hetta onlarin arvad usaqlarini da intiqam qilincindan kecirtdiler Sonra Allahqulu sultanin oglu Bektas beyin ustune tokulduler Emire Demac yuz cur tesvisle aradan cixa bildise de ekser adamlarina olum serbeti icirdiler Saraydan Lahicana Emir Qeyb bey Ustaclinin basciligi ile qorcular destesi gonderildi Lahicana yetisen qorcular usyancilari darmadagin etdiler Arada gileklerden xeyli adam qirildi Iskender bey Munsi Turkmanin soylediklerine gore I Sah Tehmasib bu hedden asiri fealiyyete gore Allahqulu sultani Lahican hakimliyinden kenarlasdirdi Yerine Pire Mehemmed xan Cavuslu Ustacli teyin olundu Allahqulu sultan bu ehvalatdan sonra sahin nezerinden dusmusdu Iskender bey Munsi Turkman bu ehvalatla bagli yazir Allahqulu sultan oz qafilliyi ve qururu uzunden ozune yaxin adamlarin bir hissesinin ve oglu Bektas beyin oldurulmesi sebebinden murside kamilin Sah Tehmasibin E C etibarini itirdi Saf tebietli sufiler onu dovletxanaya buraxmadilar O oz evine de getmeyib sarayin sabiq iscisi kimi uc ay qisin soyugunda qar ve yagis altinda dovletxanadan kenarda durub qusur ve gunahinin efv olunmasi xususunda xahisler etdi I Sah Tehmasib ramazan bayrami munasibetile bagislandi Allahqulu sultan Kerempa Ustacli 1576 ci ilin may ayinda Tekeli elinin numayendeleri terefinden olduruldu MenbeEnver Cingizoglu Qarsi yatan Qaradag Baki Ozan 1998 192 seh Enver Cingizoglu Qaradaglilar Baki Susa nesriyati 2008 160 seh Enver Cingizoglu Qaradag xanligi Baki Mutercim 2011 212 seh IstinadlarIskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 225 Yene orda Iskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 226 227 Iskender bey Munsi Tarixi alem arayi Abbasi Baki Serq Qerb 2010 999 seh s 228 Hemcinin baxUstacli eli Kerempa oymagi Gilan