Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Behbudəli ağa İbrahimxəlil ağa oğlu Sarıcalı-Cavanşir (1695, Arazbar[d] – 1767, Şuşa) — Qarabağ bəyi, sərkərdə. Pənahəli xanla Fəzləli ağanın qardaşı.
| Behbudəli ağa Cavanşir | |
|---|---|
| Behbudəli ağa İbrahimxəlil ağa oğlu Sarıcalı-Cavanşir | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Sarıcalı obası, , Səfəvilər dövləti |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Şuşa, Qarabağ xanlığı |
| Dəfn yeri | |
| Həyat yoldaşı | Qızxanım xanım |
| Uşaqları | Əbdüssəməd bəy, Mirzalı bəy, Qasım bəy |
| Atası | İbrahimxəlil ağa Cavanşir |
| Fəaliyyəti | hərbi lider[d] |
Həyatı
Bеhbudəli ağa İbrahimxəlil ağa oğlu 1695-ci ildə Sarıcalı obasının yerləşdiyi rda Qarabağın zadəgan ailələrindən biri olan Cavanşirlər ailəsində dünyaya gəlmişdir. Onun atası İbrahimxəlil ağa Sarıcalı tayfasının başçısı olmaqla birlikdə, həm də Arazbarinin hakimi olmuşdur.
Mirzə Camal Cavanşirə görə, Osmanlı dövlətinin Qarabağdan qovulması ilə yadda qalan (1735) prosesdə Nadir xan Cavanşir tayfasından olan sərkərdələrdən yararlanmışdır. Bu sərkərdələr gələcəkdə Qarabağ xanlığının əsasını qoymuş Pənahəli xanla Behbudəli ağa idi. Osmanlı ilə olan döyüşlərdə Qarabağdan olan döyüşçülər də fəal iştirak etmişdir. Bu xidmətlərinə görə Nadir xan Pənahəli xanı özünün komandanlarından biri, Behbudəlini isə mərasimlər üzrə rəhbər təyin etdi. Bu vəzifələrə olan təyinatlardan sonra hər iki şəxs sarayda Nadir xanla birlikdə yaşamaqla birbaşa onun nəzarətinə daxil oldular. 1736-cı ildə özünü şah elanedən Nadirin hakimiyyətini şah sülaləsində yalnız Səfəvi ailəsindən kimsə otura bilər iddiasiyla Cavanşir, Otuzikilər və Kəbirlilər tanımadılar. Buna cavab olaraq, Nadir şah bu tayfaları Qarabağdan Xorasanın Sərəxs vilayətinə köçürdü. Bu Pənahəli və Fəzləli ağa üçün həyəcan təbilinin çalınması demək idi. Dar bir məclisdə Nadir şahın Qarabağ elatlarını Xorasana köçürməsi əməlini qınayan Fəzləli ağa sözlərinin Nadirə çatdırılmasından sonra edam edildi. Qardaşının taleyindən narahat olan Pənahəli xan saraydan gizli şəkildə Qarabağa qaçdı. 1738-ci ildə baş vermiş bu hadisə zamanı Pənahəli xanla birlikdə onun qohumları da Qarabağa gəldilər. Tezliklə, otuzikilər tayfasının başçısı kimi Pənahəli xan Cavanşir döyüşçülərini də ətrafına toplayaraq Nadir şaha qarşı üsyan qaldırdı. Nadir şah hələ o yolda olarkən onun tutulması üçünəmr vermiş, lakin bu əmr həyata keçirilməmişdi. Pənahəli xan, Nadir şahın öldürülməsinə qədər Zəngəzurda, Qarabağda və Şəkidə gizlənib, ani hücumlarla vaxtını keçirdi. Nadirin ölümündən sonra isə Qarabağa gələrək, özünü xan elan etdi.
Qarabağ xanlığı Kərim xan Zəndin Pənaəli xanı Şirazda əsir olaraq saxlamasından sonra daxili qarışıqlıq dövrünü yaşayır. O dövrün bir çox tarixi qaynaqları Pənahəli xandan dərhal sonra taxta oğlu İbrahimxəlilin çıxdığını desələr də, bu əslində belə deyildir və reallıq bir qədər fərqlidir. Qarabağdakı xanlıq uğrunda mübarizədə xarici qüvvələr də fəal iştirak edirdilər. Beləki, Pınahəli xanın bir digər oğlu Mehrəli bəy, Kərim xan Zənddən aldığı fərmanla geri dönmüşdü. Bu fərmana görə xan məhz o, olmalı idi.
Lakin Mehrəli bəy xanlığı ələ ala bilmədi. Bu zaman Pənahəli xanın qardaşı Behbudəli ağa varislərdən İbrahimxəlil ağanın namizədliyini müdafiə etdi. Tarixi qaynaqların bildirdiyinə görə, bu hadisələr zamanı yaşlı Behbudəli ağa özünü müdrik siyasətçi kimi aparmış və qarışıqlıqların böyük müharibəyə səbəb olmaması üçün əlindən gələni etmişdir. Behbudəli ağa 1767-ci ildə Qarabağda vəfat etmişdir.
Behbudəli ağa Cavanşir 1767-ci ildə Şuşa şəhərində vəfat edib.
Ailəsi
Bеhbudəli ağa Qızxanım xanımla ailə qurmuşdu. Əbdüssəməd bəy, Mirzəəli bəy, Qasım bəy adlı oğulları vardı. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti ordusunun zabiti, hərbi mühacir, Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin polkovniki, Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin iştirakçısı Baba bəy Behbud onun nəslindən gəlməkdədir.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Behbudovlar, Bakı, "Mütərcim", 2008, 164 səh.
İstinadlar
- Мирза Джамал Джаваншир, История Карабаха, Издательство АН Азерб. ССР, 1959, s. 10
- Арунова М. Р., Ашрафян К. З. Государство Надир-шаха Афшара. М., «Наука», 1958, p.114-115
- Əhməd bəy Cavanşir. Qarabağ xanlığının 1747-1805-ci illərdə siyasi vəziyyətinə dair. I. səh. 158.
- Бутков П. Г. Материалы для новой истории Кавказа: 1722—1803 годы. Часть вторая. СПб., 1869 , т.1, s.58-62
- . 2019-08-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-10-03.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Behbudeli aga Ibrahimxelil aga oglu Saricali Cavansir 1695 Arazbar d 1767 Susa Qarabag beyi serkerde Penaheli xanla Fezleli aganin qardasi Behbudeli aga CavansirBehbudeli aga Ibrahimxelil aga oglu Saricali CavansirDogum tarixi 1695Dogum yeri Saricali obasi Sefeviler dovletiVefat tarixi 1767Vefat yeri Susa Qarabag xanligiDefn yeri SusaHeyat yoldasi Qizxanim xanimUsaqlari Ebdussemed bey Mirzali bey Qasim beyAtasi Ibrahimxelil aga CavansirFealiyyeti herbi lider d HeyatiBehbudeli aga Ibrahimxelil aga oglu 1695 ci ilde Saricali obasinin yerlesdiyi rda Qarabagin zadegan ailelerinden biri olan Cavansirler ailesinde dunyaya gelmisdir Onun atasi Ibrahimxelil aga Saricali tayfasinin bascisi olmaqla birlikde hem de Arazbarinin hakimi olmusdur Mirze Camal Cavansire gore Osmanli dovletinin Qarabagdan qovulmasi ile yadda qalan 1735 prosesde Nadir xan Cavansir tayfasindan olan serkerdelerden yararlanmisdir Bu serkerdeler gelecekde Qarabag xanliginin esasini qoymus Penaheli xanla Behbudeli aga idi Osmanli ile olan doyuslerde Qarabagdan olan doyusculer de feal istirak etmisdir Bu xidmetlerine gore Nadir xan Penaheli xani ozunun komandanlarindan biri Behbudelini ise merasimler uzre rehber teyin etdi Bu vezifelere olan teyinatlardan sonra her iki sexs sarayda Nadir xanla birlikde yasamaqla birbasa onun nezaretine daxil oldular 1736 ci ilde ozunu sah elaneden Nadirin hakimiyyetini sah sulalesinde yalniz Sefevi ailesinden kimse otura biler iddiasiyla Cavansir Otuzikiler ve Kebirliler tanimadilar Buna cavab olaraq Nadir sah bu tayfalari Qarabagdan Xorasanin Serexs vilayetine kocurdu Bu Penaheli ve Fezleli aga ucun heyecan tebilinin calinmasi demek idi Dar bir meclisde Nadir sahin Qarabag elatlarini Xorasana kocurmesi emelini qinayan Fezleli aga sozlerinin Nadire catdirilmasindan sonra edam edildi Qardasinin taleyinden narahat olan Penaheli xan saraydan gizli sekilde Qarabaga qacdi 1738 ci ilde bas vermis bu hadise zamani Penaheli xanla birlikde onun qohumlari da Qarabaga geldiler Tezlikle otuzikiler tayfasinin bascisi kimi Penaheli xan Cavansir doyusculerini de etrafina toplayaraq Nadir saha qarsi usyan qaldirdi Nadir sah hele o yolda olarken onun tutulmasi ucunemr vermis lakin bu emr heyata kecirilmemisdi Penaheli xan Nadir sahin oldurulmesine qeder Zengezurda Qarabagda ve Sekide gizlenib ani hucumlarla vaxtini kecirdi Nadirin olumunden sonra ise Qarabaga gelerek ozunu xan elan etdi Qarabag xanligi Kerim xan Zendin Penaeli xani Sirazda esir olaraq saxlamasindan sonra daxili qarisiqliq dovrunu yasayir O dovrun bir cox tarixi qaynaqlari Penaheli xandan derhal sonra taxta oglu Ibrahimxelilin cixdigini deseler de bu eslinde bele deyildir ve realliq bir qeder ferqlidir Qarabagdaki xanliq ugrunda mubarizede xarici quvveler de feal istirak edirdiler Beleki Pinaheli xanin bir diger oglu Mehreli bey Kerim xan Zendden aldigi fermanla geri donmusdu Bu fermana gore xan mehz o olmali idi Lakin Mehreli bey xanligi ele ala bilmedi Bu zaman Penaheli xanin qardasi Behbudeli aga varislerden Ibrahimxelil aganin namizedliyini mudafie etdi Tarixi qaynaqlarin bildirdiyine gore bu hadiseler zamani yasli Behbudeli aga ozunu mudrik siyasetci kimi aparmis ve qarisiqliqlarin boyuk muharibeye sebeb olmamasi ucun elinden geleni etmisdir Behbudeli aga 1767 ci ilde Qarabagda vefat etmisdir Behbudeli aga Cavansir 1767 ci ilde Susa seherinde vefat edib AilesiBehbudeli aga Qizxanim xanimla aile qurmusdu Ebdussemed bey Mirzeeli bey Qasim bey adli ogullari vardi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti ordusunun zabiti herbi muhacir Turkiye Silahli Quvvelerinin polkovniki Turkiye Istiqlaliyyet muharibesinin istirakcisi Baba bey Behbud onun neslinden gelmekdedir MenbeEnver Cingizoglu Behbudovlar Baki Mutercim 2008 164 seh IstinadlarMirza Dzhamal Dzhavanshir Istoriya Karabaha Izdatelstvo AN Azerb SSR 1959 s 10 Arunova M R Ashrafyan K Z Gosudarstvo Nadir shaha Afshara M Nauka 1958 p 114 115 Ehmed bey Cavansir Qarabag xanliginin 1747 1805 ci illerde siyasi veziyyetine dair I seh 158 Butkov P G Materialy dlya novoj istorii Kavkaza 1722 1803 gody Chast vtoraya SPb 1869 t 1 s 58 62 2019 08 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 10 03