Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Asproparthenis punctiventris (lat. Asproparthenis punctiventris) — heyvanlar aləminin buğumayaqlılar tipinin həşəratlar sinfinin sərtqanadlılar dəstəsinin curculionidae fəsiləsinin asproparthenis cinsinə aid heyvan növü.
| Asproparthenis punctiventris | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tip: Klad: Yarımtip: Sinif: Ranqsız: Yarımsinif: Budaq: İnfrasinif: Ranqsız: Dəstə: Yarımdəstə: İnfradəstə: Klad: Fəsiləüstü: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Asproparthenis punctiventris | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Xarici quruluşu
Yetkin forması bozumtul-qonur olmaqla, bədəninin üzəri boz rəngli tükcüklərlə örtülmüşdür. Böcəyin xortumu kütdür, zirvəsi azacıq genişlənmiş və üzərində aydın görünən uzununa gedən şişkinlik vardır. Bığcıqları dirsəkvarıdır və özləri də başın əsasından irəliyə doğru yönəlmişdir. Döş qalxancığının səthi hamar olmayıb, qırışıqlıdır və üzərində nöqtələr yerləşir. Qanadların nəhayətləri halqavarıdır. Hər bir qanadüstlük üzərində nöqtələrdən ibarət 10 cərgə zolaq vardır. Qanadı üzərində çəpinə istiqamətdə qara rəngli qırıq xətlərədn təşkil edilmiş zolaq keçir. Hər bir qanadüstünün qurtaracağında iki ağ rəngli nöqtə vardır. Erkək fərdlər dişilərdən ön ayaqlarının quruluşuna görə seçilir. Böcəklərin uzunluğu 1,2-1,4 sm, eni 0,4-0,6 sm-dir. Yumurtası ovalvarı, sarımtıl ağ rəngdədir. Sürfəsi ağdır, ayaqsızdır və qövsvarı bükülmüşdür. Başı qonurdur. Baş qalxancığının hər iki tərəfindən kənarları iti olan qaşığa bənzər üst çənələr çıxır. Sürfələr bu çənələrlə çuğundurun kökünü gəmirib, onunla qidalanır. Yetkin sürfələrin uzunluğu 30 mm-ə çatır.
Həyat tərzi
Böcək fazasında torpağın üst qatında qışlayır. Yazda həmin qatda 10-12oC temperatur əmələ gələn zaman onlar qış yuxusundan oyanır, torpaq üzərinə qalxır, təpəçiçəklilər fəsiləsinə mənsub olan bitkilərlə qidalanır, sonra isə çuğundur cücərtilərinə keçir. Böcəklər çuğundur yarpaqlarının ayasını və saplaqlarını yeyir və beləliklə, cücərtilərin kütləvi məhv olmasına səbəb olur. Bu müddət ərzində böcəklər uçmur, daim torpaq üzərində hərəkət edir və onların cinsiyyət məhsulları yetişir. Hava şəraitindən asılı olaraq 15-30 gündən sonra onlar uçurlar. Bu zərərvericinin uçuşu üçün günəşli və isti havalar əlverişlidir. Uçuşdan sonar dişi böcəklər yumurta qoymağa başlayır. Yumurtalar cücərtilərin kökləri ətrafına torpağın üst səthində böcəyin xortumu ilə düzəldimiş çökəkciyə qoyulur. Hər bir cökəkciyə bir yumurta yerləşdirilir. Bir dişi böcək bütün həyatı boyu orta hesabla 200-ə qədər yumurta qoya bilir. Qoyulmuş yumurtalardan 7-10 gündən sonra sürfələr çıxmağa başlayır. Sürfələrin iki üç ay müddətində inkişaf edib 5 yaş keçirir. Bu müddətdə onlar çuğundur kökləri ilə qidalanır, orada çökəkciklər əmlə gətirir və nəticədə bitkilərin əksəriyyətinin quruyaraq tamamilə məhv olmasna səbəb olur. Qurumayan bitkilər isə zəifləyir, sısqalaşır və onların məhsulunda şəkərin faizi azalır. Sürfələrin inkişafı qurtardıqdan sonra torpaq yuvacıqları içərisində puplaşır. Təxminən iki həftədən sonra puplardan çıxan böcəklər torpaq üzərinə çıxmır və oradaca qışlayır. İl ərzində bir nəsil verir.
Yayılması
Şimali Qafqaz, Qərbi Sibir regionlarında, Azərbaycanda isə çuğundur əkilən bütün rayonlarda yayılıb.
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Asproparthenis punctiventris lat Asproparthenis punctiventris heyvanlar aleminin bugumayaqlilar tipinin heseratlar sinfinin sertqanadlilar destesinin curculionidae fesilesinin asproparthenis cinsine aid heyvan novu Asproparthenis punctiventrisElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaRanqsiz Ranqsiz Ranqsiz Ranqsiz FilozoaAlem HeyvanlarYarimalem EumetazoylarKlad Klad IkitereflisimmetriyalilarKlad Ranqsiz IlkagizlilarTipustu TuleyenlerRanqsiz PanarthropodaRanqsiz Tip BugumayaqlilarKlad Yarimtip AltiayaqlilarSinif HeseratlarRanqsiz Yarimsinif QanadlilarBudaq Infrasinif YeniqanadlilarRanqsiz Ranqsiz Tam cevrilme ile inkisaf eden heseratlarDeste SertqanadlilarYarimdeste Infradeste Klad Fesileustu Fesile CurculionidaeYarimfesile Triba Cins AsproparthenisNov Asproparthenis punctiventrisBeynelxalq elmi adiAsproparthenis punctiventrisSekil axtarisiNCBI 1617956EOL 3363611Xarici qurulusuYetkin formasi bozumtul qonur olmaqla bedeninin uzeri boz rengli tukcuklerle ortulmusdur Boceyin xortumu kutdur zirvesi azaciq genislenmis ve uzerinde aydin gorunen uzununa geden siskinlik vardir Bigciqlari dirsekvaridir ve ozleri de basin esasindan ireliye dogru yonelmisdir Dos qalxanciginin sethi hamar olmayib qirisiqlidir ve uzerinde noqteler yerlesir Qanadlarin nehayetleri halqavaridir Her bir qanadustluk uzerinde noqtelerden ibaret 10 cerge zolaq vardir Qanadi uzerinde cepine istiqametde qara rengli qiriq xetleredn teskil edilmis zolaq kecir Her bir qanadustunun qurtaracaginda iki ag rengli noqte vardir Erkek ferdler disilerden on ayaqlarinin qurulusuna gore secilir Boceklerin uzunlugu 1 2 1 4 sm eni 0 4 0 6 sm dir Yumurtasi ovalvari sarimtil ag rengdedir Surfesi agdir ayaqsizdir ve qovsvari bukulmusdur Basi qonurdur Bas qalxanciginin her iki terefinden kenarlari iti olan qasiga benzer ust ceneler cixir Surfeler bu cenelerle cugundurun kokunu gemirib onunla qidalanir Yetkin surfelerin uzunlugu 30 mm e catir Heyat terziBocek fazasinda torpagin ust qatinda qislayir Yazda hemin qatda 10 12oC temperatur emele gelen zaman onlar qis yuxusundan oyanir torpaq uzerine qalxir tepecicekliler fesilesine mensub olan bitkilerle qidalanir sonra ise cugundur cucertilerine kecir Bocekler cugundur yarpaqlarinin ayasini ve saplaqlarini yeyir ve belelikle cucertilerin kutlevi mehv olmasina sebeb olur Bu muddet erzinde bocekler ucmur daim torpaq uzerinde hereket edir ve onlarin cinsiyyet mehsullari yetisir Hava seraitinden asili olaraq 15 30 gunden sonra onlar ucurlar Bu zerervericinin ucusu ucun gunesli ve isti havalar elverislidir Ucusdan sonar disi bocekler yumurta qoymaga baslayir Yumurtalar cucertilerin kokleri etrafina torpagin ust sethinde boceyin xortumu ile duzeldimis cokekciye qoyulur Her bir cokekciye bir yumurta yerlesdirilir Bir disi bocek butun heyati boyu orta hesabla 200 e qeder yumurta qoya bilir Qoyulmus yumurtalardan 7 10 gunden sonra surfeler cixmaga baslayir Surfelerin iki uc ay muddetinde inkisaf edib 5 yas kecirir Bu muddetde onlar cugundur kokleri ile qidalanir orada cokekcikler emle getirir ve neticede bitkilerin ekseriyyetinin quruyaraq tamamile mehv olmasna sebeb olur Qurumayan bitkiler ise zeifleyir sisqalasir ve onlarin mehsulunda sekerin faizi azalir Surfelerin inkisafi qurtardiqdan sonra torpaq yuvaciqlari icerisinde puplasir Texminen iki hefteden sonra puplardan cixan bocekler torpaq uzerine cixmir ve oradaca qislayir Il erzinde bir nesil verir YayilmasiSimali Qafqaz Qerbi Sibir regionlarinda Azerbaycanda ise cugundur ekilen butun rayonlarda yayilib IstinadlarHemcinin bax