Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Kreogen dondurma — Qida məhsullarını dondurmaq üçün aşağı temperaturlar soyuducu agentin (ammonyak, freonlar) və ya kriogen mayelərin (maye azot, karbon dioksidi) qaynaması nəticəsində alınır.
Kriogen mayelər – bir dəfə istifadə edilən soyuqluq daşıyanlardır. Kriogen aparatlar iki qrupa bölünür. Birincidə emal olunan məhsul kriogen maye ilə bilavasitə təmasda olur. İkinci qrup aparatlarda məhsul və kriogen maye arasındakı istilikdəyişmə əlavə termiki müqaviməti olan elementlərdən (qablaşdırıcı material, blok-formanın metal səthi və ya nəqletdirici konveyer) keçərək baş verir.
Öz növbələrində hər iki qrupun aparatları qaynayan (kriogen mayelər, freonlar) və qaynamayan soyuqluq daşıyıcılı (duzlu məhlullar) olurlar.
Qida məhsullarının bioloji toxumaları formalaşdıran heyvanı və ya bitki mənşəli hüceyrələrdən ibarətdir. O müxtəlif duzların və başqa qida maddələrinin su qarışıqlarından ibarətdir. Kristallaşmada suyun donması prosesi hüceyrələr arası məsafədən başlayır, sonra hüceyrələrin daxilinə keçir. Əgər donma prosesi çox zəif gedərsə, o zaman hüceyrələr arasında böyük buz kristalları əmələ gələrək hüceyrəni parçalayır. Ərimə zamanı parcalanan hüceyrəli məhsullar öz dadını, formalarını, rəngini və s. itirir. Bu xoşagəlməyən halları aradan qaldırmaq üçün dondurma prosesini sürətləndirmək lazımdır.
Kriogen dondurma dondurulacaq məhsula bilavasitə xladagentlə təsirdən ibarətdir. Xladagent kimi maye azot və ya karbon qazından istifadə oluna bilər. Kameraya daxil olan xladagent ani müddətdə ətraf mühitin istiliyini udaraq buxarlanır. Enerjinin çox hissəsi kriogen mayedən məhsula ötürülür, qalanı “soyuq qaz” qalığına çevrilir. Bu qaz məhsulun ətrafında sirkulyasiya edir və onu soyudur. İşlənmiş zərərsiz qaz atmosferə tullanır. Qazın sirkulyasiyası ventilyatorlar vasitəsilə təmin olunur və beləliklə məhsula maksimal təsir və “soyuq qazdan” səmərəli istifadə təmin olunur.
Kriogen dondurmada maddənin çox yüksək donma sürəti əldə olunur. Bundan başqa kriogen dondurmada qida məhsullarında mayenin kristallaşması həm tez, həm də hüceyrənin səthini parçalamayan kiçik buz kristallarının yaranması ilə baş verir. Nəticədə məhsul az maye itirir 0,5-2% kimi. Bu səbəbdən kriogen dondurmadan giləmeyvələrin dondurulmasında geniş istifadə olunur. Məsələn kriogen üsulla dondurulan çiyələk öz ilkin görkəmini saxlayır.
Kriogen tipli qurğularda əsas enerji istifadəçisi kompressor deyil, kiçik gücə malik ventilyatordur ki, bu da kriogen kamerasında soyuq axınlarin sirkulyasiyasını təmin edir.
Kriogen texnologiyaların əsas üstünlüklərindən biri donma prosesi zamanı əla gigiyenik şərtlərin təmin olunmasıdır. Kameraya püskürülmədən əvvəl azot -196 C temperaturda olur ki, bu temperaturda patogen floranın həyat fəaliyyəti mümkün deyil. Bu səbəbdən məhsulun dondurulması steril şəraitdə baş verir, bu da sanitar-gigiyenik nöqteyi nəzərdən çox vacibdir. Kriogen dondurucu aparatlar yığcamlığı ilə fərqlənir.
Kriogen dondurma üsulunda üç əsas mərhələni göstərmək olar: ilkin dondurma, dondurma və məhsulun saxlanma temperaturuna çatdırılması. Dondurma müddəti bir neçə faktorlardan asılıdır. Onlardan əsasları məhsulun ölçüləri və forması, onun texniki xassələri, ilkin və son donma temperaturu və əlbəttə xladagentin temperaturudur.
Kriogen dondurma texnologiyaları kiçik və orta həcmli istehsalatlarda daha səmərəlidir, ancaq böyük müəssələr üçün məhsulun keyfiyyətinin və minimal maye itkisinin təmin olunması tələb olduqda əlverişlidir.
Mənbə
- Q.B.Məmmədov Soyuduculuq texnikası, Bakı:Elm, 2007, 284 s.
- Q.B.Məmmədov, Q.M.Allahverdiyeva İstilik və soyutma texnikası.-Bakı: Elm, 2011, 492 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Kreogen dondurma Qida mehsullarini dondurmaq ucun asagi temperaturlar soyuducu agentin ammonyak freonlar ve ya kriogen mayelerin maye azot karbon dioksidi qaynamasi neticesinde alinir Kriogen mayeler bir defe istifade edilen soyuqluq dasiyanlardir Kriogen aparatlar iki qrupa bolunur Birincide emal olunan mehsul kriogen maye ile bilavasite temasda olur Ikinci qrup aparatlarda mehsul ve kriogen maye arasindaki istilikdeyisme elave termiki muqavimeti olan elementlerden qablasdirici material blok formanin metal sethi ve ya neqletdirici konveyer kecerek bas verir Oz novbelerinde her iki qrupun aparatlari qaynayan kriogen mayeler freonlar ve qaynamayan soyuqluq dasiyicili duzlu mehlullar olurlar Qida mehsullarinin bioloji toxumalari formalasdiran heyvani ve ya bitki menseli huceyrelerden ibaretdir O muxtelif duzlarin ve basqa qida maddelerinin su qarisiqlarindan ibaretdir Kristallasmada suyun donmasi prosesi huceyreler arasi mesafeden baslayir sonra huceyrelerin daxiline kecir Eger donma prosesi cox zeif gederse o zaman huceyreler arasinda boyuk buz kristallari emele gelerek huceyreni parcalayir Erime zamani parcalanan huceyreli mehsullar oz dadini formalarini rengini ve s itirir Bu xosagelmeyen hallari aradan qaldirmaq ucun dondurma prosesini suretlendirmek lazimdir Kriogen dondurma dondurulacaq mehsula bilavasite xladagentle tesirden ibaretdir Xladagent kimi maye azot ve ya karbon qazindan istifade oluna biler Kameraya daxil olan xladagent ani muddetde etraf muhitin istiliyini udaraq buxarlanir Enerjinin cox hissesi kriogen mayeden mehsula oturulur qalani soyuq qaz qaligina cevrilir Bu qaz mehsulun etrafinda sirkulyasiya edir ve onu soyudur Islenmis zerersiz qaz atmosfere tullanir Qazin sirkulyasiyasi ventilyatorlar vasitesile temin olunur ve belelikle mehsula maksimal tesir ve soyuq qazdan semereli istifade temin olunur Kriogen dondurmada maddenin cox yuksek donma sureti elde olunur Bundan basqa kriogen dondurmada qida mehsullarinda mayenin kristallasmasi hem tez hem de huceyrenin sethini parcalamayan kicik buz kristallarinin yaranmasi ile bas verir Neticede mehsul az maye itirir 0 5 2 kimi Bu sebebden kriogen dondurmadan gilemeyvelerin dondurulmasinda genis istifade olunur Meselen kriogen usulla dondurulan ciyelek oz ilkin gorkemini saxlayir Kriogen tipli qurgularda esas enerji istifadecisi kompressor deyil kicik guce malik ventilyatordur ki bu da kriogen kamerasinda soyuq axinlarin sirkulyasiyasini temin edir Kriogen texnologiyalarin esas ustunluklerinden biri donma prosesi zamani ela gigiyenik sertlerin temin olunmasidir Kameraya puskurulmeden evvel azot 196 C temperaturda olur ki bu temperaturda patogen floranin heyat fealiyyeti mumkun deyil Bu sebebden mehsulun dondurulmasi steril seraitde bas verir bu da sanitar gigiyenik noqteyi nezerden cox vacibdir Kriogen dondurucu aparatlar yigcamligi ile ferqlenir Kriogen dondurma usulunda uc esas merheleni gostermek olar ilkin dondurma dondurma ve mehsulun saxlanma temperaturuna catdirilmasi Dondurma muddeti bir nece faktorlardan asilidir Onlardan esaslari mehsulun olculeri ve formasi onun texniki xasseleri ilkin ve son donma temperaturu ve elbette xladagentin temperaturudur Kriogen dondurma texnologiyalari kicik ve orta hecmli istehsalatlarda daha semerelidir ancaq boyuk muesseler ucun mehsulun keyfiyyetinin ve minimal maye itkisinin temin olunmasi teleb olduqda elverislidir MenbeQ B Memmedov Soyuduculuq texnikasi Baki Elm 2007 284 s Q B Memmedov Q M Allahverdiyeva Istilik ve soyutma texnikasi Baki Elm 2011 492 s