Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağcaqovaq (lat. Populus alba) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin söyüdkimilər fəsiləsinin qovaq cinsinə aid bitki növü.
| Ağcaqovaq | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Ağcaqovaq (bitki) | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Qafqazda geniş yayılıb, ilk dəfə Qızılyardan təsvir edilib.
Botaniki təsviri
Əlverişli bitmə şəraitində boyu 35 m-ə, gövdəsinin diametri 3 m-ə çatan böyük ağacdır. Ağyarpaq qovaq ağ qovaqla titrəkyarpaq qovaqın hibrididir. Ağyarpaq qovaq enli çətirli, qollu-budaqlı ağac olmaqla Kürqırağı meşələrdə edifikator mövqe tutur. Budaqlarının qabığı ağ və ya bozumtul ağ rəngli, hamardır. Yaşlı gövdəsinin qabığı qeyri-bərabər çatlıdır. Təzə zoğları ağ keçə tükcüklüdür və sonralar tükcükləri tökülür. Qısalmış zoğlarının yarpaqları enli yumurtavari, dəyirmi və üçbucağa oxşar yumurtavaridir. Uzunluğu 4–9 sm, eni 2,5–6 (9) sm olur, ucdan sivrilmiş və ya kütdür. Kənarları qeyri-bərabər oyuqvari dişlidir. Uzanmış zoğlarda əmələ gələn yarpaqlar daha böyükdür, uzunluğu 5–14 sm, eni 7–12 sm olur və dərin 3–5 barmaqvari dilimlidir, kənarları oyuqvari dişlidir. Qaidədən düzxətli və ya azacıq ürəkvaridir, üstdən tünd yaşıl, altdan ağ və ya bozumtul tükcüklüdür. Saplağı yastılanmış, qısadır. Dişicik sırğları 10–15 sm uzunluğunda, üstü kələkötür və çılpaqdır. Mart-aprel aylarında çiçəkləyir, aprel-may ayında toxumu yetişir. Təbii olaraq toxum və kök pöhrələri ilə çoxalır. Qələmlə də çoxaldılır.
Yarpaq saplağının uzunluğu (1,5) 3–6 sm-dir. Qısalmış budaqların yarpaqları yumurtaşəkillidir, enli və ya üçbucaqyumurtavaridir, qaidə hissəsi düz, enli-pazşəkilli və yaxud az ürəkşəkillidir, kənarları küt və ya sivri dişcikləri olan qeyri-bərabər kələ-kötür dişlidir, küt və ya sivridir, uzunluğu 4–7 (9) sm, eni 3,5–6 (9) sm-dir. Cavan yarpaqları alt tərəfdən ağımtıl keçə tüklüdür, daha sonra isə çılpaq olur; uzanmış budaqların yarpaqları da aşağı hissədə bu cürdür, qalanları (3) 5 dərin bölümlülüdür, yumurtaşəkilli və ya uzunsovyumurtaşəkili, sivri və ya küt dişcikləri olan qeyribərabər kələ-kötür bölümlüdür, əsası düz və ya az ürəkşəkillidir, uzunluğu 5–10 (14) sm, eni 7–12 (16,5) sm-dir, üst tərfdən tünd-yaşıl, alt tərəfdən ağımtıl, bəzən bozumtul keçə tüklüdür. Qutucuq meyvəsi 4–5 mm uzunluqdadır, uzunsov-yumurtavari formada olub, çılpaq və qabarıqdır. Mart ayında çiçəkləyir və mart-aprel aylarında meyvə verir.
Ekologiyası
Düzəndən başlamış orta dağ qurşağına kimi meşələrdə bitir.
Azərbaycanda yayılması
Böyük və Kiçik Qafqaz, Kür-Araz ovalığı, Talışda və Naxçıvan MR-da təbii halda rast gəlinir.
İstifadəsi
Azərbaycanda düzəndən başlamış orta dağ qurşağına qədər meşələrdə bitir.
Yaşayış mühiti
Çayların sahilində və yatağında, çay vadilərində, kolluqlarda və meşələrdə rast gəlinir.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Oduncağı xarrat və tornaçı məmulatlarının, parket və pəncərə çərçivələrinin hazırlanmasında istifadə olunur. Yarpaqları mal-qara üçün yem əhəmiyyətlidir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Leuce alba (L.) Opiz
Heterotipik sinonimləri
- Populus acerifolia Lodd. ex Loudon
- Populus aegyptiaca W.Baxter
- Populus alba var. acerifolia Loudon
- Populus alba var. bachofenii (Wierzb. ex Rchb.) Wesm.
- Populus alba var. bolleana (Lauche) Ed.Otto
- Populus alba var. caspica Bornm.
- Populus alba var. crispa Mérat
- Populus alba var. denudata (A.Braun) Wesm.
- Populus alba f. globosa Dippel
- Populus alba var. hickeliana (Dode) Fiori
- Populus alba var. integrifolia Ball
- Populus alba var. microphylla Maire
- Populus alba proles nivea (Aiton) Rouy
- Populus alba f. nivea (Aiton) C.K.Schneid.
- Populus alba subsp. nivea (Aiton) Maire & Weiller
- Populus alba var. nivea Aiton
- Populus alba var. nutans Sudw.
- Populus alba f. pendula (Loudon) Dippel
- Populus alba var. pendula Loudon
- Populus alba var. pyramidalis Bunge
- Populus alba f. pyramidalis (Bunge) Dippel
- Populus alba f. richardii Beissn.
- Populus alba var. salomonii (Carrière) Wesm.
- Populus alba var. subintegerrima Lange
- Populus alba umbraculifera Sudw.
- Populus arbeel Curtis
- Populus arembergiana Dippe
- Populus arembergica Lodd. ex Loudon
- Populus bachofenii Wierzb. ex Rchb.
- Populus belgica Lodd. ex Loudon
- Populus berkarensis Poljakov
- Populus bolleana Lauche
- Populus caspica (Bornm.) Bornm.
- Populus denudata A.Braun
- Populus excelsa Salisb.
- Populus grisea Lodd. ex Loudon
- Populus hickeliana Dode
- Populus hickeliana var. tremulifolia Dode & Sennen
- Populus hybrida M.Bieb.
- Populus hyrcana Grossh.
- Populus intermedia Mert. ex Loudon
- Populus major Mill.
- Populus morisetiana Dode
- Populus nigra Mill.
- Populus nivea (Aiton) Willd.
- Populus nivea salomonii Carrière
- Populus paletskyana Dode
- Populus palmata Loudon
- Populus pendula Steud.
- Populus pseudonivea Grossh.
- Populus quercifolia Loudon
- Populus subintegerrima (Lange) Sennen & Mauricio
- Populus subintegerrima var. berkanensis Sennen & Mauricio
- Populus triloba Dode
- Populus viminalis Poir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1034.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Agcaqovaq lat Populus alba bitkiler aleminin malpigiyacicekliler destesinin soyudkimiler fesilesinin qovaq cinsine aid bitki novu AgcaqovaqElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MalpigiyaciceklilerFesile SoyudkimilerYarimfesile Triba Cins QovaqNov Agcaqovaq bitki Beynelxalq elmi adiPopulus alba L 1753Sekil axtarisiITIS 22451NCBI 43335EOL 592441Tebii yayilmasiQafqazda genis yayilib ilk defe Qizilyardan tesvir edilib Botaniki tesviriElverisli bitme seraitinde boyu 35 m e govdesinin diametri 3 m e catan boyuk agacdir Agyarpaq qovaq ag qovaqla titrekyarpaq qovaqin hibrididir Agyarpaq qovaq enli cetirli qollu budaqli agac olmaqla Kurqiragi meselerde edifikator movqe tutur Budaqlarinin qabigi ag ve ya bozumtul ag rengli hamardir Yasli govdesinin qabigi qeyri beraber catlidir Teze zoglari ag kece tukcukludur ve sonralar tukcukleri tokulur Qisalmis zoglarinin yarpaqlari enli yumurtavari deyirmi ve ucbucaga oxsar yumurtavaridir Uzunlugu 4 9 sm eni 2 5 6 9 sm olur ucdan sivrilmis ve ya kutdur Kenarlari qeyri beraber oyuqvari dislidir Uzanmis zoglarda emele gelen yarpaqlar daha boyukdur uzunlugu 5 14 sm eni 7 12 sm olur ve derin 3 5 barmaqvari dilimlidir kenarlari oyuqvari dislidir Qaideden duzxetli ve ya azaciq urekvaridir ustden tund yasil altdan ag ve ya bozumtul tukcukludur Saplagi yastilanmis qisadir Disicik sirglari 10 15 sm uzunlugunda ustu kelekotur ve cilpaqdir Mart aprel aylarinda cicekleyir aprel may ayinda toxumu yetisir Tebii olaraq toxum ve kok pohreleri ile coxalir Qelemle de coxaldilir Yarpaq saplaginin uzunlugu 1 5 3 6 sm dir Qisalmis budaqlarin yarpaqlari yumurtasekillidir enli ve ya ucbucaqyumurtavaridir qaide hissesi duz enli pazsekilli ve yaxud az ureksekillidir kenarlari kut ve ya sivri discikleri olan qeyri beraber kele kotur dislidir kut ve ya sivridir uzunlugu 4 7 9 sm eni 3 5 6 9 sm dir Cavan yarpaqlari alt terefden agimtil kece tukludur daha sonra ise cilpaq olur uzanmis budaqlarin yarpaqlari da asagi hissede bu curdur qalanlari 3 5 derin bolumluludur yumurtasekilli ve ya uzunsovyumurtasekili sivri ve ya kut discikleri olan qeyriberaber kele kotur bolumludur esasi duz ve ya az ureksekillidir uzunlugu 5 10 14 sm eni 7 12 16 5 sm dir ust terfden tund yasil alt terefden agimtil bezen bozumtul kece tukludur Qutucuq meyvesi 4 5 mm uzunluqdadir uzunsov yumurtavari formada olub cilpaq ve qabariqdir Mart ayinda cicekleyir ve mart aprel aylarinda meyve verir EkologiyasiDuzenden baslamis orta dag qursagina kimi meselerde bitir Azerbaycanda yayilmasiBoyuk ve Kicik Qafqaz Kur Araz ovaligi Talisda ve Naxcivan MR da tebii halda rast gelinir IstifadesiAzerbaycanda duzenden baslamis orta dag qursagina qeder meselerde bitir Yasayis muhitiCaylarin sahilinde ve yataginda cay vadilerinde kolluqlarda ve meselerde rast gelinir Teserrufat ehemiyyetiOduncagi xarrat ve tornaci memulatlarinin parket ve pencere cercivelerinin hazirlanmasinda istifade olunur Yarpaqlari mal qara ucun yem ehemiyyetlidir SinonimleriHomotipik sinonimleri Leuce alba L OpizHeterotipik sinonimleri Populus acerifolia Lodd ex Loudon Populus aegyptiaca W Baxter Populus alba var acerifolia Loudon Populus alba var bachofenii Wierzb ex Rchb Wesm Populus alba var bolleana Lauche Ed Otto Populus alba var caspica Bornm Populus alba var crispa Merat Populus alba var denudata A Braun Wesm Populus alba f globosa Dippel Populus alba var hickeliana Dode Fiori Populus alba var integrifolia Ball Populus alba var microphylla Maire Populus alba proles nivea Aiton Rouy Populus alba f nivea Aiton C K Schneid Populus alba subsp nivea Aiton Maire amp Weiller Populus alba var nivea Aiton Populus alba var nutans Sudw Populus alba f pendula Loudon Dippel Populus alba var pendula Loudon Populus alba var pyramidalis Bunge Populus alba f pyramidalis Bunge Dippel Populus alba f richardii Beissn Populus alba var salomonii Carriere Wesm Populus alba var subintegerrima Lange Populus alba umbraculifera Sudw Populus arbeel Curtis Populus arembergiana Dippe Populus arembergica Lodd ex Loudon Populus bachofenii Wierzb ex Rchb Populus belgica Lodd ex Loudon Populus berkarensis Poljakov Populus bolleana Lauche Populus caspica Bornm Bornm Populus denudata A Braun Populus excelsa Salisb Populus grisea Lodd ex Loudon Populus hickeliana Dode Populus hickeliana var tremulifolia Dode amp Sennen Populus hybrida M Bieb Populus hyrcana Grossh Populus intermedia Mert ex Loudon Populus major Mill Populus morisetiana Dode Populus nigra Mill Populus nivea Aiton Willd Populus nivea salomonii Carriere Populus paletskyana Dode Populus palmata Loudon Populus pendula Steud Populus pseudonivea Grossh Populus quercifolia Loudon Populus subintegerrima Lange Sennen amp Mauricio Populus subintegerrima var berkanensis Sennen amp Mauricio Populus triloba Dode Populus viminalis Poir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1034 Hemcinin bax