Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Menstruasiya və ya aybaşı (lat. mensis — ay, menstruus — hər ay) — qadınlarda uşaqlığın periodik təkrarlanan fizioloji bir vərdişidir. Tibbdə ilk baş vermiş aybaşı menarxe, sonuncu aybaşı isə menopauza adlanır. Bunlar qadının döllülük qabiliyyətini başlanmasını və sona yetməsini bildirir. Aybaşının bir sıra sinonimləri vardır: period, mensturasiya, menorrhö (yun. μήν ay , yun. ῥέω axıram). Aybaşı zamanı uşaqlığın selikli qişası yaxud funksional qatı endometriyanın ayrılması baş verir ki, bu da qanaxma ilə müşahidə olunur. Bu zaman itirilən qanın miqdarı normada 50-100 ml-dir. Aybaşı ifrazatı tərkibi qan, uşaqlıq vəzilərinin sekretindən, hissəvi olaraq endometriumdan və uşaqlıq yolu epitelindən ibarətdir. Qadın hərəkətli olduqda ifrazat laxtalanmır. Bu dövrdə oturaq vəziyyətdə olan qadınlarda uşaqlıq yolunda yığılıb qalan qan laxtalana bilər. Menstrual qanın laxtalanmasının qarşısını alan durulaşdırıcı fermentlər ifrazatın miqdarı artıq olduqda və laxtalanma sistemi pozğunluğunda heç də effektli olmur. Aybaşı ifrazatının xüsusi qoxuya malik olması, uşaqlıqdan xaric olan steril qana uşaqlıq yolunda qoşulan bakteriya və mikroorqanizmlərlə əlaqədardır.
| Aybaşı/Menstruasiya | |
|---|---|
 Aybaşı zamanı uşaqlığın selikli qişasının soyulması (sxematik) | |
 Menstrual sikl | |
| Latınca | menstruis |
| Yunanca | μήνῥέω |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk menstruasiyadan aybaşı dövriyyəsi - menstrual sikl başlanmış olur. Aybaşı qanı adi damarlardan axan qandan bir qədər tünd rəngə malik olub, tərkibində çoxlu sayda fermentlərin olduğuna görə laxtalanmır. Hamiləlik və laktasiya zamanı aybaşı baş vermir. Aybaşının kəsilməsi hamiləliyi təsdiqləyən əsas simptom hesab olunur.
Haqqında
Yəhudi ənənəsinə və Tövrata əsasən aybaşı zamanı qadın pak sayılmadığından onunla hər hansı cismani əlaqə məqbul sayılmır. Tövrata görə bu zaman qadın orqanizmində ölüm prosesi getdiyindən o pak sayıla bilməz. İslam və yəhudi dini bu dövrlərdə qadınla cinsi əlaqədə olmağa izin vermir. İslamda aybaşılı qadının dini ayinlərdə iştirakına izin verilmir.
Aybaşı dövriyyəsi - menstrual sikl
Aybaşı ay təqvimindəki aylar kimi 28 gündən bir baş verir. Lakin o qeyri standart müddətlərdə də (21-35 gün arası) baş verə bilir. Cinsi yetkinliyə qədər, hamiləlik və laktasiya zamanı aybaşı fizioloji olaraq baş vermir. Laktasiya dövrü aybaşının olmaması bir növ təbii olaraq qadını hamilə qalmaqdan qorumuş olur. Bu dövrü laktasiya amnoreyası adlandırırlar.
Menarxe
Həddi büluğa çatmış qadında baş vermiş ilk aybaşı menarxe adlandırılır. Adətən menarxe 12-14 yaşlarında (bəzən erkən 9-11 yaxud gecikmiş 19-21 yaşlarında) baş verir. İsti iqlim zonalarında bu yaş həddi 11-15; mülayim iqlim zonalarında 12-18; soyuq iqlim zonalarında isə 13-21 arasında dəyişir. İrqindən asılı olaraq menarxenin başlama müddəti zəncilərdə avropalılarda eləcə də eyni sosial-iqtisadi şəraitdə yaşayanlara nisbətən erkən baş verir. İlk aybaşıdan sonra sonrakı aybaşı 2 və ya 3 aydan sonra baş verə bilir. Aybaşının davam etmə müddəti 2-8 gün intervalında olur. Bu müddətdə soyulmuş endometriyum tamamilə soyularaq cinsiyyət dəhliz vasitəsilə xaric olunur.
Mensturasiya pozğunluğu
Menstural pozğunluğa aşağıdakılar səbəb ola bilər:
- Qadın xəstəlikləri - şişlər, endometrioz, iltihablar, cinsiyyət yolu infeksiyaları, hormonal pozğunluqlar
- Süni abortlar, uşaq düşürmə halları
- Qaraciyər funksiyasının pozulması, endokrin xəstəlikləri, qanın laxtalanma sistemi patologiyaları
- Qanın laxtalanmasına təsir edən dərmanların qəbulu (aspirin)
- C,P,K vitaminlərinin, kalsium və digər bio aktiv maddələrin çatışmazlığı
- Stres
| Əlaməti | Adı |
|---|---|
| Nadir baş verən aybaşı | Oliqomenorreya |
| Hədsiz yüngül və qısa sürən aybaşı | Hipomenorreya |
| Yüksək tezliklə baş verən aybaşı (21 gündən bir) | Polimenorreya |
| Hədsiz ağır və uzun sürən aybaşı | Hipermenorreya |
| Hədsiz ağrılı keçən aybaşı | Dismenorreya |
| Aralıq qanaxmalı - asiklik aybaşı | Metrorragiya |
| Yoxluğu | Amenorreya |
Aybaşı zamanı şəxsi gigyena
Bu dövrdə şəxsi gigyena məqsədilə qadınlar xüsusi bezlərdən və daxilə - uşaqlıq yoluna qoyulmaq üçün nəzərdə tutulmuş tamponlardan istifadə edirlər. Hər iki halda həm bez həm də tampon toxuması menstrual ifrazatı özünə hopdurur. Aybaşı zamanı şəxsi gigyenaya xüsusi fikir vermək lazımdır. Gündəlik duş qəbulu və ya 2-3 dəfə yuyunmaq məsləhətdir. Qanlı menstural ifrazat patogen bakteriyaların çoxalması üçün münbit şərait sayılır. Fiziki işdən və psixi gərginlikdən qaçınmaq məsləhətdir. Vanna qəbulu heç məsləhət görülmür. Alkoqol və kəskin acı qidalardan çəkinmək lazımdır. Kəskin acı ədviyyatlar qanaxmanı artıra bilir.
“Aybaşı fincanı”
"Aybaşı fincanı" — (ing. menstrual cup) — aybaşı zamanı qanlı ifrazı toplamaq üçün uşaqlıq yoluna daxil edilən intim gigyenik ləvazimatdır. "Aybaşı fincanı" ilk dəfə 1930-cu ildə istehsal olunaraq satışa çıxarılmşdır.
Cinsi əlaqə
Aybaşı zamanı cinsi əlaqə qadın özünü fiziki diskomfort hesab edə bilər. Bu zaman hormonal fonun artması emosional gərginlik də yarada bilər. Bu dövrdə uşaqlıq müxtəlif infeksiyalar üçün həssas ola bilər. Bu məqsədlə mütəxəssislər aybaşı zamanı cinsi əlaqəni məqbul saymırlar.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Menstruasiya ve ya aybasi lat mensis ay menstruus her ay qadinlarda usaqligin periodik tekrarlanan fizioloji bir verdisidir Tibbde ilk bas vermis aybasi menarxe sonuncu aybasi ise menopauza adlanir Bunlar qadinin dolluluk qabiliyyetini baslanmasini ve sona yetmesini bildirir Aybasinin bir sira sinonimleri vardir period mensturasiya menorrho yun mhn ay yun ῥew axiram Aybasi zamani usaqligin selikli qisasi yaxud funksional qati endometriyanin ayrilmasi bas verir ki bu da qanaxma ile musahide olunur Bu zaman itirilen qanin miqdari normada 50 100 ml dir Aybasi ifrazati terkibi qan usaqliq vezilerinin sekretinden hissevi olaraq endometriumdan ve usaqliq yolu epitelinden ibaretdir Qadin hereketli olduqda ifrazat laxtalanmir Bu dovrde oturaq veziyyetde olan qadinlarda usaqliq yolunda yigilib qalan qan laxtalana biler Menstrual qanin laxtalanmasinin qarsisini alan durulasdirici fermentler ifrazatin miqdari artiq olduqda ve laxtalanma sistemi pozgunlugunda hec de effektli olmur Aybasi ifrazatinin xususi qoxuya malik olmasi usaqliqdan xaric olan steril qana usaqliq yolunda qosulan bakteriya ve mikroorqanizmlerle elaqedardir Aybasi MenstruasiyaAybasi zamani usaqligin selikli qisasinin soyulmasi sxematik Menstrual siklLatinca menstruisYunanca mhnῥew Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ilk menstruasiyadan aybasi dovriyyesi menstrual sikl baslanmis olur Aybasi qani adi damarlardan axan qandan bir qeder tund renge malik olub terkibinde coxlu sayda fermentlerin olduguna gore laxtalanmir Hamilelik ve laktasiya zamani aybasi bas vermir Aybasinin kesilmesi hamileliyi tesdiqleyen esas simptom hesab olunur HaqqindaYehudi enenesine ve Tovrata esasen aybasi zamani qadin pak sayilmadigindan onunla her hansi cismani elaqe meqbul sayilmir Tovrata gore bu zaman qadin orqanizminde olum prosesi getdiyinden o pak sayila bilmez Islam ve yehudi dini bu dovrlerde qadinla cinsi elaqede olmaga izin vermir Islamda aybasili qadinin dini ayinlerde istirakina izin verilmir Aybasi dovriyyesi menstrual siklAybasi ay teqvimindeki aylar kimi 28 gunden bir bas verir Lakin o qeyri standart muddetlerde de 21 35 gun arasi bas vere bilir Cinsi yetkinliye qeder hamilelik ve laktasiya zamani aybasi fizioloji olaraq bas vermir Laktasiya dovru aybasinin olmamasi bir nov tebii olaraq qadini hamile qalmaqdan qorumus olur Bu dovru laktasiya amnoreyasi adlandirirlar Menarxe Heddi buluga catmis qadinda bas vermis ilk aybasi menarxe adlandirilir Adeten menarxe 12 14 yaslarinda bezen erken 9 11 yaxud gecikmis 19 21 yaslarinda bas verir Isti iqlim zonalarinda bu yas heddi 11 15 mulayim iqlim zonalarinda 12 18 soyuq iqlim zonalarinda ise 13 21 arasinda deyisir Irqinden asili olaraq menarxenin baslama muddeti zencilerde avropalilarda elece de eyni sosial iqtisadi seraitde yasayanlara nisbeten erken bas verir Ilk aybasidan sonra sonraki aybasi 2 ve ya 3 aydan sonra bas vere bilir Aybasinin davam etme muddeti 2 8 gun intervalinda olur Bu muddetde soyulmus endometriyum tamamile soyularaq cinsiyyet dehliz vasitesile xaric olunur Mensturasiya pozgunlugu Menstural pozgunluga asagidakilar sebeb ola biler Qadin xestelikleri sisler endometrioz iltihablar cinsiyyet yolu infeksiyalari hormonal pozgunluqlar Suni abortlar usaq dusurme hallari Qaraciyer funksiyasinin pozulmasi endokrin xestelikleri qanin laxtalanma sistemi patologiyalari Qanin laxtalanmasina tesir eden dermanlarin qebulu aspirin C P K vitaminlerinin kalsium ve diger bio aktiv maddelerin catismazligi StresElameti AdiNadir bas veren aybasi OliqomenorreyaHedsiz yungul ve qisa suren aybasi HipomenorreyaYuksek tezlikle bas veren aybasi 21 gunden bir PolimenorreyaHedsiz agir ve uzun suren aybasi HipermenorreyaHedsiz agrili kecen aybasi DismenorreyaAraliq qanaxmali asiklik aybasi MetrorragiyaYoxlugu AmenorreyaAybasi zamani sexsi gigyenaBu dovrde sexsi gigyena meqsedile qadinlar xususi bezlerden ve daxile usaqliq yoluna qoyulmaq ucun nezerde tutulmus tamponlardan istifade edirler Her iki halda hem bez hem de tampon toxumasi menstrual ifrazati ozune hopdurur Aybasi zamani sexsi gigyenaya xususi fikir vermek lazimdir Gundelik dus qebulu ve ya 2 3 defe yuyunmaq meslehetdir Qanli menstural ifrazat patogen bakteriyalarin coxalmasi ucun munbit serait sayilir Fiziki isden ve psixi gerginlikden qacinmaq meslehetdir Vanna qebulu hec meslehet gorulmur Alkoqol ve keskin aci qidalardan cekinmek lazimdir Keskin aci edviyyatlar qanaxmani artira bilir Aybasi ucun levazimatlarTamponBez Aybasi fincani Aybasi fincani Aybasi fincani ing menstrual cup aybasi zamani qanli ifrazi toplamaq ucun usaqliq yoluna daxil edilen intim gigyenik levazimatdir Aybasi fincani ilk defe 1930 cu ilde istehsal olunaraq satisa cixarilmsdir Cinsi elaqe Aybasi zamani cinsi elaqe qadin ozunu fiziki diskomfort hesab ede biler Bu zaman hormonal fonun artmasi emosional gerginlik de yarada biler Bu dovrde usaqliq muxtelif infeksiyalar ucun hessas ola biler Bu meqsedle mutexessisler aybasi zamani cinsi elaqeni meqbul saymirlar