Dovşankələmikimilər (lat. Crassulaceae) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinə aid bitki fəsiləsi.
Dovşankələmikimilər | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Elmi təsnifat | ||||||||||||
Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Dovşankələmikimilər | ||||||||||||
Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
|
Təbii yayılması
Cənubi Afrika, Meksika və Aralıq dənizi ölkələrinin quru, daşlıq yerlərində yayılan 35 cinsi və 1400 növü məlumdur.
Botaniki təsviri
Dovşankələmikimilərin çiçəkləri müntəzəmdir. İkicinsli, az-az hallarda bircinsli, ikievli bitkilərdir. Sadə, qarşılıqlı düzülmüş yarpaqları ətli, gövdəsi şirəli olur. Çiçəkləri ikiqat yanlıqlı, çox vaxt ikicinsiyyətli, beşüzvlüdür, ayrı-ayrı hallarda 3-4-6 üzvü olur. Kasacıqları sərbəstdir ya da nadir hallarda aşağıdan bitişikdir. Ləçəkləri sərbəstdir və ya az-çox bitişikdir. Erkəkcikləri 10, bəzən 6-8-12 və ya 20-dir. Yuxarı yumurtalıqdır, az-az hallarda yumurtalığı yarım aşağıdır. Meyvəsi 5-10 meyvə yarpaqcığının birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Meyvəsi çoxtoxumlu yarpaqmeyvədir. Ot və ya kol şəklindədir. Yarpaqları adətən ətli (sukkulent) və bəsitdir. Entonomofil və kserofit bitkilərdir.
Cins və növləri
- Aeonium undulatum
- Aeonium arboreum
- Aeonium canariense
- Aeonium ciliatum
- Aeonium cuneatum
- Aeonium glutinosum
- Aeonium haworthii
- Aeonium hierrense
- Aeonium holochrysum
- Aeonium leucoblepharum
- Aeonium nobile
- Aeonium tabuliforme
- Aeonium urbicum
- Crassula aquatica
- Crassula arborescens
- Crassula colorata
- Crassula connata
- Crassula elegans
- Crassula falcata
- Crassula multicava
- Crassula picturata
- Crassula tillaea
- Dudleya abramsii
- Dudleya blochmaniae
- Dudleya brittonii
- Dudleya caespitosa
- Dudleya calcicola
- Dudleya candelabrum
- Dudleya cymosa
- Dudleya densiflora
- Dudleya edulis
- Dudleya farinosa
- Dudleya gnoma
- Dudleya greenei
- Dudleya lanceolata
- Dudleya multicaulis
- Dudleya nesiotica
- Dudleya palmeri
- Dudleya pulverulenta
- Dudleya saxosa
- Dudleya setchellii
- Dudleya stolonifera
- Dudleya variegata
- Dudleya verityi
- Dudleya virens
- Dudleya viscida
- Kalanchoe arborescens
- Kalanchoe blossfeldiana
- Kalanchoe farinacea
- Kalanchoe fedtschenkoi
- Kalanchoe gastonis-bonnieri
- Kalanchoe orgyalis
- Kalanchoe robusta
- Kalanchoe thyrsiflora
- Sedum acre
- Sedum albomarginatum
- Sedum album
- Sedum cauticola
- Sedum debile
- Sedum divergens
- Sedum eastwoodiae
- Sedum glaucophyllum
- Sedum lanceolatum
- Sedum laxum
- Sedum lineare
- Sedum morganianum
- Sedum niveum
- Sedum oblanceolatum
- Sedum obtusatum
- Sedum ochroleucum
- Sedum oreganum
- Sedum oregonense
- Sedum radiatum
- Sedum reflexum
- Sedum rubrotinctum
- Sedum sexangulare
- Sedum spathulifolium
- Sedum spurium
- Sedum stenopetalum
- Sedum ternatum
Ekologiyası
Azərbaycanda yayılması
Azərbaycanda bu fəsilənin 4 cinsi və 30 növü yayılmışdır. Əksəriyyəti sukkulentdir, yəni dağ yamaclarında, quru qayalıq, daşlıq, susuz yerlərdə və meşə kənarlarında bitir. Bəzi növləri bəzək bitkisi kimi becərilir. Əsasən vegetativ çoxalır.
İstifadəsi
Qayaotu (lat. sempervivum) cinsinin kürəvi qayaotu (lat. sempervivum globiferum) növünün cavan yarpaqlarını şorabaya tökürlər. Bəzək bitkisidir. Qayaqoruğu (lat. sedum) cinsinin ağ qayaqoruğu (lat. sedum album) növünün yarpaq və zoğlarının ucları salat üçün işlədilir.
İstinadlar
- Angiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III (ing.). // Botanical Journal of the Linnean Society / M. F. Fay Wiley-Blackwell, Linnean Society of London, OUP, 2009. Vol. 161, Iss. 2. P. 105–121. ISSN 0024-4074; 1095-8339 doi:10.1111/J.1095-8339.2009.00996.X
- Appendix IIB: Conserved and rejected names of families of bryophytes and spermatophytes. // International Code of Nomenclature for algae, fungi, and plants (Shenzhen Code) / red. N. J. Turland, J. H. Wiersema, F. Barrie, V. Qreuter, D. L. Hawksworth, P. S. Herendeen, S. Knapp, W. Kusber, D. Z. Li, K. Marhold və b. 2018.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Dovsankelemikimiler lat Crassulaceae bitkiler aleminin dasdelencicekliler destesine aid bitki fesilesi DovsankelemikimilerElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Deste DasdelenciceklilerFesile DovsankelemikimilerBeynelxalq elmi adiCrassulaceae J St Hil 1805 Sekil axtarisiITIS 24097NCBI 3781EOL 4388FW 55672Tebii yayilmasiCenubi Afrika Meksika ve Araliq denizi olkelerinin quru dasliq yerlerinde yayilan 35 cinsi ve 1400 novu melumdur Botaniki tesviriDovsankelemikimilerin cicekleri muntezemdir Ikicinsli az az hallarda bircinsli ikievli bitkilerdir Sade qarsiliqli duzulmus yarpaqlari etli govdesi sireli olur Cicekleri ikiqat yanliqli cox vaxt ikicinsiyyetli besuzvludur ayri ayri hallarda 3 4 6 uzvu olur Kasaciqlari serbestdir ya da nadir hallarda asagidan bitisikdir Lecekleri serbestdir ve ya az cox bitisikdir Erkekcikleri 10 bezen 6 8 12 ve ya 20 dir Yuxari yumurtaliqdir az az hallarda yumurtaligi yarim asagidir Meyvesi 5 10 meyve yarpaqciginin birlesmesinden emele gelmisdir Meyvesi coxtoxumlu yarpaqmeyvedir Ot ve ya kol seklindedir Yarpaqlari adeten etli sukkulent ve besitdir Entonomofil ve kserofit bitkilerdir Cins ve novleri Aeonium Aeonium undulatum Aeonium arboreum Aeonium canariense Aeonium ciliatum Aeonium cuneatum Aeonium glutinosum Aeonium haworthii Aeonium hierrense Aeonium holochrysum Aeonium leucoblepharum Aeonium nobile Aeonium tabuliforme Aeonium urbicum Cotyledon Cotyledon chrysantha Cotyledon tomentosa Crassula Crassula aquatica Crassula arborescens Crassula colorata Crassula connata Crassula elegans Crassula falcata Crassula multicava Crassula picturata Crassula tillaea Dudleya Dudleya abramsii Dudleya blochmaniae Dudleya brittonii Dudleya caespitosa Dudleya calcicola Dudleya candelabrum Dudleya cymosa Dudleya densiflora Dudleya edulis Dudleya farinosa Dudleya gnoma Dudleya greenei Dudleya lanceolata Dudleya multicaulis Dudleya nesiotica Dudleya palmeri Dudleya pulverulenta Dudleya saxosa Dudleya setchellii Dudleya stolonifera Dudleya variegata Dudleya verityi Dudleya virens Dudleya viscida Echeveria Echeveria elegans Echeveria setosa Graptopetalum Graptopetalum amethystinum Graptopetalum bellum Graptopetalum paraguayense Hylotelephium Hylotelephium spectabile Hylotelephium telephioides Hylotelephium telephium Kalanchoe Kalanchoe arborescens Kalanchoe blossfeldiana Kalanchoe farinacea Kalanchoe fedtschenkoi Kalanchoe gastonis bonnieri Kalanchoe orgyalis Kalanchoe robusta Kalanchoe thyrsiflora Monanthes Monanthes anagensis Rhodiola Rhodiola integrifolia Sedella Sedella congdonii Sedella leiocarpa Sedella pentandra Sedella pumila Sedum Sedum acre Sedum albomarginatum Sedum album Sedum cauticola Sedum debile Sedum divergens Sedum eastwoodiae Sedum glaucophyllum Sedum lanceolatum Sedum laxum Sedum lineare Sedum morganianum Sedum niveum Sedum oblanceolatum Sedum obtusatum Sedum ochroleucum Sedum oreganum Sedum oregonense Sedum radiatum Sedum reflexum Sedum rubrotinctum Sedum sexangulare Sedum spathulifolium Sedum spurium Sedum stenopetalum Sedum ternatum Sempervivum calcareum Sempervivum macedonicum Sempervivum tectorum Tylecodon Tylecodon aridimontanus Tylecodon aurusbergensis Umbilicus Umbilicus chloranthus Umbilicus chrysanthus Umbilicus erectus Umbilicus horizontalis Umbilicus intermedius Umbilicus oppositifoliusEkologiyasiAzerbaycanda yayilmasiAzerbaycanda bu fesilenin 4 cinsi ve 30 novu yayilmisdir Ekseriyyeti sukkulentdir yeni dag yamaclarinda quru qayaliq dasliq susuz yerlerde ve mese kenarlarinda bitir Bezi novleri bezek bitkisi kimi becerilir Esasen vegetativ coxalir IstifadesiQayaotu lat sempervivum cinsinin kurevi qayaotu lat sempervivum globiferum novunun cavan yarpaqlarini sorabaya tokurler Bezek bitkisidir Qayaqorugu lat sedum cinsinin ag qayaqorugu lat sedum album novunun yarpaq ve zoglarinin uclari salat ucun isledilir IstinadlarAngiosperm Phylogeny Group An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants APG III ing Botanical Journal of the Linnean Society M F Fay Wiley Blackwell Linnean Society of London OUP 2009 Vol 161 Iss 2 P 105 121 ISSN 0024 4074 1095 8339 doi 10 1111 J 1095 8339 2009 00996 X Appendix IIB Conserved and rejected names of families of bryophytes and spermatophytes International Code of Nomenclature for algae fungi and plants Shenzhen Code red N J Turland J H Wiersema F Barrie V Qreuter D L Hawksworth P S Herendeen S Knapp W Kusber D Z Li K Marhold ve b 2018 ISBN 978 3 946583 16 5Hemcinin bax