Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyx İbrahim Şeyx Həsən oğlu Şeyxzamanov — tarixçi, şair.
| Şeyx İbrahim Qüdsi | |
|---|---|
| Şeyx İbrahim Şeyx Həsən oğlu Şeyxzamanov | |
| Təxəllüsü | Гюдси, Шейх, Насех |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Gəncə, Yelizavetpol dairəsi, Rusiya imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Gəncə, Yelizavetpol qəzası, Yelizavetpol quberniyası, Rusiya imperiyası |
| Həyat yoldaşı | Şeyx Fatma xanım |
| Uşaqları | Şeyx İsa və 9 qızı |
| Atası | Şeyx Həsən |
| Fəaliyyəti | şair |
| Üzvlüyü | |
Həyatı
Şeyx İbrahim Şeyx Həsən oğlu 1816-cı ildə Gəncə şəhərində anadan olmuşdu. İbtidai təhsilini atasından almışdı. Sonra mədrəsədə oxumuşdu. Müəllim işləmişdi. Şeyx İbrahim şair idi. Naseh təxəllüsü ilə şer yazırdı. Sonra Qüdsi təxəllüsü işlətməyə başladı. Firudin bəy Köçərli onun haqqında yazır: "Mərhum Şeyx İbrahim Şeyx Həsən oğlu Şeyxzamanov Gəncə şairlərinin məşhurundandır. Təvəllüd edibdir Gəncədə hicrətin 1231-ci tarixində, yüz sənə bundan müqəddəm. Şeyx İbrahim təlim alıbdır Gəncə pişnamazı mərhum axund Molla Hüseyndən. Məlum ola ki, mərhum Mirzə Fətəli Axundov da həmin bu müdərrisdən təlim almışdır.
Şeyx İbrahimin ərəbcə və farsca yaxşı biliyi var imiş və müqtədir türk şairlərindən birisi hesab olunur. Qüdsi müdərrislik ilə və bir tərəfdən Gəncə şəhərinin yaxınlığında vaqe olan İmamzadeyi-İbrahim türbəsinin mütəvəlliliyi ilə güzəran edərmiş. 1255-də təəhhül edibdir. Belə rəvayət olunur ki, 1261-ci ilə kimi hər sənədə bir qızı vücuda gəlir imiş.
1261-ci tarixdə haqq-taala ona bir oğul kəramət edibdir və şair bundan ziyadə xoşhal olub, ona "Əliəkbər" ad qoyubdur və bu münasibətlə deyibdir: Şeyx İbrahimin bir təxəllüsü də "Naseh"dir və bəzən "Şeyx" dəki yazarmış. Qüdsinin gözəl qəzəlləri var. Onlardan bir parası türkcədir, amma əsərlərinin çoxu farsi dilindədir. Xacə Hafizin qəzəllərinə timsal olaraq bir çox qəzəllər inşad etmişdir:
Ney taqəte-del dari,
Ney forsəte-didari,
Ney forsəte-didari,
Ney taqəte-del dari.
Qüdsi cənabları şiəməzhəb saliklərindəndir. Gəncənin müxtəsər tarixçəsini general Lazarevin xahişinə görə, yazıbdır ki, onun müsəvvədəsi əldədir. Cümleyi-əşarı dağınıq surətdə olduğu halda, eşitdiyimizə görə, hali-həyatda olan oğlu Şeyx İsa həzrətləri onları cəm etməkdədir. Ümidvar ki, tezliklə çapa verilsin.
Əşarından əlavə, "Tarixi-müqəddəs" kitabı dəxi tərtib edibdir və lakin mərhumun bu əsəri də hənuz çap olunmayıbdır. Çap olunmamış divanı da vardır. Divanına daxil olan şerlər və qəzəllər 150-dən ziyadədir. Cümlə qəzəlləri yeddi beytdən ibarətdir; artıq-əskiyi yoxdur. Əsərləri ələlümum üləma qisminin zəmminə və ruhani sinfinin çirkin və qəbih əməllərinə dair əsərlərdir.
Sabiqdə Gəncə şəhərində qəzavət edibdir və sonraları gimnaziya məktəbində müəllim olubdur. Belə ki, Gəncədə əvvəlinci əqaid və türk dilinin müəllimi bu zat olubdur. Bəzi rəvayətə görə, Şeyx İbrahimin Şeyx Nizami ilə qərabəti var imiş.
Şeyx həzrətləri ziyadə müttəqi və dindar bir vücud olduğundan ülumi-ilahiyyəyə artıq bələdiyyatı var imiş və Qurani-şərifi əzbər bilirmiş. İdareyi-ruhaniyyədə Şeyx İbrahim rəqabət imtahanı verərkən Qafqazın fərmanfərması—namestniki knyaz Vorontsov həzrətləri də orada var imiş. Şeyxi-mərhumun imtahan vaxtında izhar etdiyi elm və kamalını müşahidə edib, ona afərin və təhsin oxuyub, öz qızıl saatını da bəxş etmişdir.
Şeyx İbrahim 1282-ci tarixdə Gəncədə qəflətən vəfat edib; məqbərəsi İmamzadə qəbristanındadır. Şeyxi-mərhum ziyadə ağıllı, zəkavətli və hafizəli möhtərəm bir alim imiş".
Şeyx İbrahim Qüdsi 1869-cu ildə vəfat edib.
Ailəsi
Şeyx İbrahim Şeyx Fatma xanımla ailə qurmuşdu. Şeyx İsa adlı oğlu və 9 qızı vardı. Onun iki oğlu var idi. Böyük oğlu Ələkbər 1844-cü ildə anadan olub. Deyilənə görə, 1866-cı ildə ölüb. İkinci oğlu Hacı İsa (1854-1921) sağlığında sahib olduğu indiki Tatılı kəndinə kəhriz çəkdirib. Həmin kəhriz hazırda durur. Mərhum Hacı İsanın yeganə oğlu Məmmədrza Şeyxzamanlı (1916-1989) Azərbaycanın xalq artisti idi.
Əsərləri
- Gəncə tarixi - poruçik L.Lazarev terefinden plagiatlıq edilerek rusca "Kavkaz" qezetinin 1846-cı il 41-ci nömresinde çap etdirmişdir.
- Tarix-i Müqəddəs
Yaradıcılığı
Gəncə mədrəsəsində təhsil almış, ərəb, fars dillərini və İslam elmlərini öğrənmişdir. "Divan-i Hikmətin Gəncə dönəminin toplantıları bəzən onun evində keçirilirmiş. Şeirlərini "Qüdsi", "Şeyx" və "Naseh" təxəllüləri ilə yazmışdır.
Eşq məmnu olsa, bəs icadi-hüsnə yox səbəb,
Əqli-qate hökmünə zənni rəvayət neyləsin?
Eşqdir bais ki, Yusif qissəsi əhsəndürür,
Qövli-həqqi danmasın sahibqəvayət, neyləsin?
Hüsni-izhar etməyin hüsnünü zahid bilməsə,
"Küntü kənzən" qövlünə yoxdur dirayət, neyləsin?
Vaiz olsa xudbəxud münkir gərəkdir olmaya,
Zahidin haqqı ona etmiş sirayət, neyləsin?
Hüsni-cazibdir və gər nə eşq olmaz kimsədə,
Eşqə gər dnl verməsin sahibkifayət, neyləsin?
Şükri-nemət etməmək küfrandır çün, Naseha,
Hüsni-qədrin bilməsin sahibhidayət, neyləsin?
Mərhum şeyxin əsərlərindən bundan artıq nümunələr ələ düşmədi ki, burada dərc olunsun.
Mənbə
- Köçərli Firudin bəy. Azərbaycan ədəbiyyatı: 2 cilddə. Bakı: Elm. 1-ci cild, 1978, 599 səh.
- Qəməfza bəyani ke, dər məhzərəst, Ze mən yadeqare-Əli Əkbərəst. Keşidəm bəsi sağər əz xune-del, Həmana ke, tarixe-an "sağər" əst.
- [1][ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyx Ibrahim Seyx Hesen oglu Seyxzamanov tarixci sair Seyx Ibrahim QudsiSeyx Ibrahim Seyx Hesen oglu SeyxzamanovTexellusu Gyudsi Shejh NasehDogum tarixi 1816Dogum yeri Gence Yelizavetpol dairesi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1869Vefat yeri Gence Yelizavetpol qezasi Yelizavetpol quberniyasi Rusiya imperiyasiHeyat yoldasi Seyx Fatma xanimUsaqlari Seyx Isa ve 9 qiziAtasi Seyx HesenFealiyyeti sairUzvluyu Divani hikmetHeyatiSeyx Ibrahim Seyx Hesen oglu 1816 ci ilde Gence seherinde anadan olmusdu Ibtidai tehsilini atasindan almisdi Sonra medresede oxumusdu Muellim islemisdi Seyx Ibrahim sair idi Naseh texellusu ile ser yazirdi Sonra Qudsi texellusu isletmeye basladi Firudin bey Kocerli onun haqqinda yazir Merhum Seyx Ibrahim Seyx Hesen oglu Seyxzamanov Gence sairlerinin meshurundandir Tevellud edibdir Gencede hicretin 1231 ci tarixinde yuz sene bundan muqeddem Seyx Ibrahim telim alibdir Gence pisnamazi merhum axund Molla Huseynden Melum ola ki merhum Mirze Feteli Axundov da hemin bu muderrisden telim almisdir Seyx Ibrahimin erebce ve farsca yaxsi biliyi var imis ve muqtedir turk sairlerinden birisi hesab olunur Qudsi muderrislik ile ve bir terefden Gence seherinin yaxinliginda vaqe olan Imamzadeyi Ibrahim turbesinin mutevelliliyi ile guzeran edermis 1255 de teehhul edibdir Bele revayet olunur ki 1261 ci ile kimi her senede bir qizi vucuda gelir imis 1261 ci tarixde haqq taala ona bir ogul keramet edibdir ve sair bundan ziyade xoshal olub ona Eliekber ad qoyubdur ve bu munasibetle deyibdir Seyx Ibrahimin bir texellusu de Naseh dir ve bezen Seyx deki yazarmis Qudsinin gozel qezelleri var Onlardan bir parasi turkcedir amma eserlerinin coxu farsi dilindedir Xace Hafizin qezellerine timsal olaraq bir cox qezeller insad etmisdir Ney taqete del dari Ney forsete didari Ney forsete didari Ney taqete del dari Qudsi cenablari siemezheb saliklerindendir Gencenin muxteser tarixcesini general Lazarevin xahisine gore yazibdir ki onun musevvedesi eldedir Cumleyi esari daginiq suretde oldugu halda esitdiyimize gore hali heyatda olan oglu Seyx Isa hezretleri onlari cem etmekdedir Umidvar ki tezlikle capa verilsin Esarindan elave Tarixi muqeddes kitabi dexi tertib edibdir ve lakin merhumun bu eseri de henuz cap olunmayibdir Cap olunmamis divani da vardir Divanina daxil olan serler ve qezeller 150 den ziyadedir Cumle qezelleri yeddi beytden ibaretdir artiq eskiyi yoxdur Eserleri elelumum ulema qisminin zemmine ve ruhani sinfinin cirkin ve qebih emellerine dair eserlerdir Sabiqde Gence seherinde qezavet edibdir ve sonralari gimnaziya mektebinde muellim olubdur Bele ki Gencede evvelinci eqaid ve turk dilinin muellimi bu zat olubdur Bezi revayete gore Seyx Ibrahimin Seyx Nizami ile qerabeti var imis Seyx hezretleri ziyade mutteqi ve dindar bir vucud oldugundan ulumi ilahiyyeye artiq belediyyati var imis ve Qurani serifi ezber bilirmis Idareyi ruhaniyyede Seyx Ibrahim reqabet imtahani vererken Qafqazin fermanfermasi namestniki knyaz Vorontsov hezretleri de orada var imis Seyxi merhumun imtahan vaxtinda izhar etdiyi elm ve kamalini musahide edib ona aferin ve tehsin oxuyub oz qizil saatini da bexs etmisdir Seyx Ibrahim 1282 ci tarixde Gencede qefleten vefat edib meqberesi Imamzade qebristanindadir Seyxi merhum ziyade agilli zekavetli ve hafizeli mohterem bir alim imis Seyx Ibrahim Qudsi 1869 cu ilde vefat edib AilesiSeyx Ibrahim Seyx Fatma xanimla aile qurmusdu Seyx Isa adli oglu ve 9 qizi vardi Onun iki oglu var idi Boyuk oglu Elekber 1844 cu ilde anadan olub Deyilene gore 1866 ci ilde olub Ikinci oglu Haci Isa 1854 1921 sagliginda sahib oldugu indiki Tatili kendine kehriz cekdirib Hemin kehriz hazirda durur Merhum Haci Isanin yegane oglu Memmedrza Seyxzamanli 1916 1989 Azerbaycanin xalq artisti idi EserleriGence tarixi porucik L Lazarev terefinden plagiatliq edilerek rusca Kavkaz qezetinin 1846 ci il 41 ci nomresinde cap etdirmisdir Tarix i MuqeddesYaradiciligiGence medresesinde tehsil almis ereb fars dillerini ve Islam elmlerini ogrenmisdir Divan i Hikmetin Gence doneminin toplantilari bezen onun evinde kecirilirmis Seirlerini Qudsi Seyx ve Naseh texelluleri ile yazmisdir Esq memnu olsa bes icadi husne yox sebeb Eqli qate hokmune zenni revayet neylesin Esqdir bais ki Yusif qissesi ehsendurur Qovli heqqi danmasin sahibqevayet neylesin Husni izhar etmeyin husnunu zahid bilmese Kuntu kenzen qovlune yoxdur dirayet neylesin Vaiz olsa xudbexud munkir gerekdir olmaya Zahidin haqqi ona etmis sirayet neylesin Husni cazibdir ve ger ne esq olmaz kimsede Esqe ger dnl vermesin sahibkifayet neylesin Sukri nemet etmemek kufrandir cun Naseha Husni qedrin bilmesin sahibhidayet neylesin Merhum seyxin eserlerinden bundan artiq numuneler ele dusmedi ki burada derc olunsun MenbeKocerli Firudin bey Azerbaycan edebiyyati 2 cildde Baki Elm 1 ci cild 1978 599 seh Qemefza beyani ke der mehzerest Ze men yadeqare Eli Ekberest Kesidem besi sager ez xune del Hemana ke tarixe an sager est 1 olu kecid