Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəzər lələyi, Xəzər şeytanağacı (lat. Gleditsia caspica) — lələk cinsinə aid bitki növü.
| Xəzər lələyi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Elmi təsnifat | ||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Xəzər lələyi | ||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||
| ||||||
Elmi adı — Astragalus zangelanus Grossh.
IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar"– VU A2abcde+3de. Azərbaycanın nadir növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
10–15 (20) m hündürlüyündə, 60–80 sm-ə qədər diametrində, çətiri dağınıq kürəvi və ya ovalvari ağacdır. Yarpaqları lələkvari və ya ikiqat-lələkvaridir, 15–22 sm uzunluğundadır. Çiçək salxımları yarpaqların qoltuğunda yerləşir, uzunluğu (8) 10–12 sm-dir. Kasacıq və tac lələkləri sıxılmış tükcüklüdür. Paxlaları uzunsaplaqlı, düzgün və çox zaman bir qədər oraqvari əyridir, 20–30 sm uzunluğundadır, enli, dairəvi, tünd-qəhvəyi qonurdur, demək olar ki, açılmayandır, daxildən ətlidir. Toxumları yastı, ellipsşəkilli, tünd-qəhvəyidir, 10–12 mm uzunluğunda, 5–7 mm diametrindədir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
May ayında çiçəkləyir, sentyabr-oktyabr aylarında meyvə verir. Toxumla və pöhrələrlə çoxalır. Tozlanması entomofildir. İstiliyə və rütubətə tələbkardır. Dənizkənarı ovalıqda, çay vadilərində və dəniz səviyyəsindən 150 m yüksəkliyədək yayılıb. Çay terraslarının təzə allüvial, narıncı meşə torpaqlarında, həmçinin gilli torpaqlarda, az hallarda dağ-meşə, sarı torpaqlarda, təzə az və ya çox podzollaşmış orta ağırlıqlı torpaqlarda bitir. Hirkan meşələrinin Qafqaz vələsi, şabalıdyarpaq palıd, dəmirağac, göyrüş və başqalarından ibarət meşə bitkilərinin tərkibinə daxil olur. Lənkəran ovalığında həmçinin yalanqoz, qarağac və qovaqla birlikdə çürüntülü yapışqanlı bataqlıq torpaqlarda, bataqlaşmış yerlərdə də təsadüf edilir. Qumsal torpaqlarda yaxşı bitir [1, 2]. Dekorativ bitkidir. Balverəndir. Oduncağı mühkəm, bərkdir, dülgərlik və xarratlıq işlərində istifadə olunur. Meyvələri qışda mal-qara tərəfindən yeyilir.
Yayılması
Lənkəran ovalığıdır((Astara rayonu- Maşxan və Alaşa kəndləri ətrafı) və Lənkəranın dağlıq hissəsi (Bürcəli kəndi)).
Sayı və tendensiyası
Populyasiyasının təbii bərpası azalır, ətraf mühitin mənfi təsirlərinə həssaslıq müşahidə olunur.
Məhdudlaşdırıcı amillər
Mal-qara otarılması, ağacların qırılması, təbii bərpanın zəif getməsidir.
Mühafizə tədbirləri
Hirkan Milli Parkında mühafizə olunur.
İstinadlar
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
- . 2021-01-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-12-25.
- Флора Азербайджана, 1954
- Azərbaycanın ağac və kolları, 1964
- Azərbaycan SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
- Safarov H. M., 2010
İstinadlar
Azərbaycan Dendroflorası III cild-Bakı:"Elm",2016,400 səh. 2019-11-17 at the Wayback Machine T. S. Məmmədov
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xezer leleyi Xezer seytanagaci lat Gleditsia caspica lelek cinsine aid bitki novu Xezer leleyiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Xezer leleyiBeynelxalq elmi adiGleditsia caspica Desf 1809Sekil axtarisiNCBI 66090 Elmi adi Astragalus zangelanus Grossh IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar VU A2abcde 3de Azerbaycanin nadir novudur Qisa morfoloji tesviri10 15 20 m hundurluyunde 60 80 sm e qeder diametrinde cetiri daginiq kurevi ve ya ovalvari agacdir Yarpaqlari lelekvari ve ya ikiqat lelekvaridir 15 22 sm uzunlugundadir Cicek salximlari yarpaqlarin qoltugunda yerlesir uzunlugu 8 10 12 sm dir Kasaciq ve tac lelekleri sixilmis tukcukludur Paxlalari uzunsaplaqli duzgun ve cox zaman bir qeder oraqvari eyridir 20 30 sm uzunlugundadir enli dairevi tund qehveyi qonurdur demek olar ki acilmayandir daxilden etlidir Toxumlari yasti ellipssekilli tund qehveyidir 10 12 mm uzunlugunda 5 7 mm diametrindedir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriMay ayinda cicekleyir sentyabr oktyabr aylarinda meyve verir Toxumla ve pohrelerle coxalir Tozlanmasi entomofildir Istiliye ve rutubete telebkardir Denizkenari ovaliqda cay vadilerinde ve deniz seviyyesinden 150 m yuksekliyedek yayilib Cay terraslarinin teze alluvial narinci mese torpaqlarinda hemcinin gilli torpaqlarda az hallarda dag mese sari torpaqlarda teze az ve ya cox podzollasmis orta agirliqli torpaqlarda bitir Hirkan meselerinin Qafqaz velesi sabalidyarpaq palid demiragac goyrus ve basqalarindan ibaret mese bitkilerinin terkibine daxil olur Lenkeran ovaliginda hemcinin yalanqoz qaragac ve qovaqla birlikde curuntulu yapisqanli bataqliq torpaqlarda bataqlasmis yerlerde de tesaduf edilir Qumsal torpaqlarda yaxsi bitir 1 2 Dekorativ bitkidir Balverendir Oduncagi muhkem berkdir dulgerlik ve xarratliq islerinde istifade olunur Meyveleri qisda mal qara terefinden yeyilir YayilmasiLenkeran ovaligidir Astara rayonu Masxan ve Alasa kendleri etrafi ve Lenkeranin dagliq hissesi Burceli kendi Sayi ve tendensiyasiPopulyasiyasinin tebii berpasi azalir etraf muhitin menfi tesirlerine hessasliq musahide olunur Mehdudlasdirici amillerMal qara otarilmasi agaclarin qirilmasi tebii berpanin zeif getmesidir Muhafize tedbirleriHirkan Milli Parkinda muhafize olunur IstinadlarNureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013 2021 01 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 12 25 Flora Azerbajdzhana 1954 Azerbaycanin agac ve kollari 1964 Azerbaycan SSR in Qirmizi kitabi 1989 Safarov H M 2010IstinadlarAzerbaycan Dendroflorasi III cild Baki Elm 2016 400 seh 2019 11 17 at the Wayback Machine T S Memmedov