Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tonqal qalamaq — Novruz bayramının adət ənənələrindən biri.
Haqqında
Çərşənbələrdə (və Novruz axşamında) tonqal qalanması, göyə yanar fişənglər, tarixən üskü — lopa atılması, bayram süfrəsi düzəldilməsi Azərbaycanda qədim el adətidir. Tonqal qalamaq, oddan atdanmaq, başı üzərinde lopa-üskü fırlayıb göyə atmaq əski mifik dünyagörüşlə bağlı məsələdir. İşığın, günəşin gücünə inanan qədim insan odun-alovun köməyi ilə yad-yabançi ruhları, soyuq, qaranlıq, xəstəlik gətirən, yaşayışa sıxıntı verən pis — şər qüvvələri qovub uzaqlaşdırmağın mümkünlüyünə inanırdı. Burada bütün məqamlarda od — Günəşin rəmzi kimi düşünülürdü.
Çillədən-qışdan çıxmaq üçün tonqal, od yandırılması əslində dolayısı ilə həm də Günəşin-yazın çağrılması mərasimidir. Bu aktın icrası zamanı tonqalın üstündən atılarkən:
 | Ağırlığım, uğurluğum odlara, Yazda mənlə hoppanmayan yadlara. |  |
söylənməsi də əski təsəvvürlə, çillədən, qışın ağrı-acısından qurtulmaq üçün oda — mikrogünəşə bir xilaskar kimi yanaşılması qənaəti ilə bağlıdır.
Əsasən də yetkinlik yaşına çatan gənc qızlar kənardan onun dediklərini eşitməsinlər deyə ürəyində bu nəğməni oxuyarlar.
| | Ağrım-uğrum tökülsün, Oda düşüb kül olsun, Yansın Alov saçılsın, Mənim bəxtim açılsın. | |
Od yaşamaq, yaşatmaq rəmzidir.
Tarixi qaynaqlarda Novruz
Yazılı mənbələrə istinadən demək olar ki, Novruz bayramı eradan əvvəl 505-ci ildə yaranmışdır. Dünyəvi şair Nizamülmülkün "Siyasətnamə"sin də, Ömər Xəyyamın "Novruznamə"sin də və digər şair və yazıçılarımızın əsərlərində Novruz bayramı xalqımızın ən geniş şəkildə qeyd etdiyi bayramlardan biri kimi vurğulanmışdır. Nizami Gəncəvinin "İskəndərnamə" poemasında Nüşabənin İsgəndəri məhz Novruz bayramında qonaq çağırması və tonqal ətrafında ona müxtəlif cür Novruz adət-ənənəsini özündə əks etdirən nemətləri təqdim etməsi bu bayrama xüsusi önəm verildiyini göstərir.
İstinadlar
- Novruz bayramı ensiklopediyası, Bakı, 2008 , "Şərq Qərb", 208 səh.
- İ. ƏLİYEV Səs.- 2011.- 2 mart.- S. 10.
- "Milli adət və ənənə — Novruz bayramı". 2020-08-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-03-17.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Milli adət və ənənə — Novruz bayramı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tonqal qalamaq Novruz bayraminin adet enenelerinden biri Azerbaycanda tonqal qalamaq adetiHaqqindaCersenbelerde ve Novruz axsaminda tonqal qalanmasi goye yanar fisengler tarixen usku lopa atilmasi bayram sufresi duzeldilmesi Azerbaycanda qedim el adetidir Tonqal qalamaq oddan atdanmaq basi uzerinde lopa usku firlayib goye atmaq eski mifik dunyagorusle bagli meseledir Isigin gunesin gucune inanan qedim insan odun alovun komeyi ile yad yabanci ruhlari soyuq qaranliq xestelik getiren yasayisa sixinti veren pis ser quvveleri qovub uzaqlasdirmagin mumkunluyune inanirdi Burada butun meqamlarda od Gunesin remzi kimi dusunulurdu Cilleden qisdan cixmaq ucun tonqal od yandirilmasi eslinde dolayisi ile hem de Gunesin yazin cagrilmasi merasimidir Bu aktin icrasi zamani tonqalin ustunden atilarken Agirligim ugurlugum odlara Yazda menle hoppanmayan yadlara soylenmesi de eski tesevvurle cilleden qisin agri acisindan qurtulmaq ucun oda mikrogunese bir xilaskar kimi yanasilmasi qenaeti ile baglidir Esasen de yetkinlik yasina catan genc qizlar kenardan onun dediklerini esitmesinler deye ureyinde bu negmeni oxuyarlar Agrim ugrum tokulsun Oda dusub kul olsun Yansin Alov sacilsin Menim bextim acilsin Od yasamaq yasatmaq remzidir Tarixi qaynaqlarda NovruzYazili menbelere istinaden demek olar ki Novruz bayrami eradan evvel 505 ci ilde yaranmisdir Dunyevi sair Nizamulmulkun Siyasetname sin de Omer Xeyyamin Novruzname sin de ve diger sair ve yazicilarimizin eserlerinde Novruz bayrami xalqimizin en genis sekilde qeyd etdiyi bayramlardan biri kimi vurgulanmisdir Nizami Gencevinin Iskendername poemasinda Nusabenin Isgenderi mehz Novruz bayraminda qonaq cagirmasi ve tonqal etrafinda ona muxtelif cur Novruz adet enenesini ozunde eks etdiren nemetleri teqdim etmesi bu bayrama xususi onem verildiyini gosterir IstinadlarNovruz bayrami ensiklopediyasi Baki 2008 Serq Qerb 208 seh I ELIYEV Ses 2011 2 mart S 10 Milli adet ve enene Novruz bayrami 2020 08 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 03 17 Hemcinin baxNovruz bayrami Cersenbe mifologiya Xarici kecidlerMilli adet ve enene Novruz bayrami