Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keyfiyyət xərcləri — yarana biləcək nöqsanların qarşısının alınması, keyfiyyətin qiymətləndirilməsi, istehsal prosesi zamanı və ya məhsulun müştəriyə çatdırılmasından sonra ortaya çıxan xərclərin məcmusudur. Keyfiyyət xərcləri bəzən keyfiyyətə nail olmaq üçün çəkilən xərclər, bəzən keyfiyyət şöbəsinin istifadə etdiyi büdcə, bəzən isə uyğun olmayan (qeyri qənaətbəxş) keyfiyyətin meydana gətirdiyi xərclər olaraq başa düşülür. Ancaq, müasir dövrdə idarəetmə sahəsində çalışanlar Keyfiyyət xərcləri dedikdə bir qayda olaraq keyfiyyətlə bağlı bütün xərcləri nəzərdə tutur.
Önəmi
İstehlakçılar fərqli özəllikləri olan məhsulları daha çox istehlak etməyə başladığı üçün, istehsalçılar da bu fərqli özəllikləri keyfiyyət vasitəsi ilə yaratmağa başlamışlar. Buna görə də, keyfiyyətlə bağlı həyata keçirilən fəaliyyətlər hər hansı məhsulun uğurlu olmasında daha çox rol oynamağa başlayıb. Firma və müəssisələr keyfiyyətlə bağlı rəqabət aparmaqla yanaşı, həmçinin keyfiyyətin xərclərə təsirini də nəzarət altında saxlamaq üçün çalışırlar. Daha yaxşı nəticə əldə etmək üçün şirkətlər büdcələrinin bir hissəsini hədəflədikləri keyfiyyət göstəricilərinə çatmaq üçün istifadə edirlər. Həmin istifadə edilən vəsaitə isə keyfiyyət xərcləri deyilir.
Keyfiyyət xərcləri bir şirkətin keyfiyyət dərəcəsini müəyyən edən ən vacib göstəricidir. Eyni zamanda keyfiyyətin idarə edilməsi prosesinin tətbiq olunması və standartlaşdırılması üçün keyfiyyətlə əlaəqdəar olaraq həyata keçirilən bütün fəaliyyətin ölçülməsi və qeydiyyatının aparılması da çox önəmlidir, çünki keyfiyyət xərclərinin ölçülməsi bu göstəricilər əsasında apara bilər.
Keyfiyyət xərcləri hesablandıqda, ən yüksək xərcin hansı sahədə və mərhələdə olduğu müəyyən edilə bilər. Eyni zamanda çox xərc tələb edən bu bölmələr analiz edilərək çatışmazlıqlar ortaya çıxarıla bilər. Bu göstəricilər həmin sahələrdəki çatışmazlıqların aradan qaldırılması üçün həyata keçirilməli olan fəaliyyətin hazırlanmasına kömək edir. Bu da, öz növbəsində məhsulun yaxşılaşdırılmasına səbəb olur.
Təsnifləşdirilməsi
Keyfiyyət sahəsində məşhur alimlərindən olan Cozef Curan keyfiyyətin təmin edilməsinə çəkilən xərcləri əsasən dörd kateqoriyaya bölmüşdür.
- Nöqsanların üzə çıxarılmasına çəkilən xərclər (qarşısını alma xərcləri).
- Keyfiyyətin qiymətləndirilməsinə çəkilən xərclər (ölçmə və qiymətləndirmə xərcləri).
- Daxili amillərin təsiri nəticəsində məhsula çəkilən xərclər (daxili uyğunsuzluq xərcləri).
- Xarici amillərin təsiri nəticəsində məhsula çəkilən xərclər (xarici uyğunsuzluq xərcləri).
İSO 10014 standartında 1 və 2-ci kateqoriyalar uyğunluq xərcləri, 3 və 4-cü kateqoriyalar isə uyğunsuzluq xərcləri olaraq göstərilir. Uyğunluq xərcləri mövcud vəziyyətdə xətaların əvvəlcədən qarşısının alınmasında istifadə edilən maliyyə xərcləridir.
Uyğunsuzluq xərcləri isə mövcud prosesin uğursuzluğu nəticəsində ortaya çıxan xərclərdir.
- Nöqsanların üzə çıxarılmasına çəkilən xərclər (qarşısınıalma xərcləri).
Mövcud vəziyyətdə hər hansı bir problem olmadığı təqdirdə, xətaların əvvəlcədən qarşısının alınması, bütün personalın və müafiq şöbələrin normal fəaliyyətini təmin etmək üçün lazım olan metod, sistem, kadr və avadanlıqlara sərf olunan xərclərdir.
Bu xərclərə aşağıdakılar daxildir:
- keyfiyyətin planlaşdırılması;
- tədarükçü qiymətləndirməsi;
- keyfiyyətlə bağlı təlimlər;
- keyfiyyət məlumatlarının əldə edilməsi və təhlili;
- keyfiyyətin qiymətləndirilməsi zamanı istifadə olunan avadanlıqlara texniki xidmətin göstərilməsi və kalibrləmə;
- test və nəzarət avadanlıqlarına texniki xidmətin göstərilməsi və kalibrləmə.
- Qiymətləndirməyə çəkilən xərclər (ölçmə və qiymətləndirmə xərcləri)
Mövcud keyfiyyət səviyyələrinin, keyfiyyətin tələb və standartlara uyğunluğunun ölçülməsi məqsədilə ortaya çıxan xərclərdir. İstehsal prosesindən başlayaraq satışdan sonrakı xidmətə, layihələndirmədən satınalmaya qədər keçən bütün mərhələlərdə məhsulun və ya xidmətlərin keyfiyyət tələblərinə uyğunluğunu müəyyən etmək üçün görülən hər bir ölçmə, idarəetmə və audit xərcləridir. Bu xərclərə aşağıdakılar daxildir:
- yoxlama və sınaq;
- ehtiyatların qiymətləndirilməsi;
- qeydiyyatların aparılması və arxiv xərcləri;
- digər qarşısınıalma xərcləri.
- Daxili amillərin təsiri nəticəsində məhsula çəkilən xərclər (daxili uyğunsuzluq xərcləri)
Məhsul və/və ya xidmətin istehlakçıya çatanadək müəssisə daxilində ortaya çıxan xətaların səbəb olduğu xərclərdir. Bu xərclərə aşağıdakılar daxildir:
- artıq qalan tullantılar;
- təkrar işlənmə;
- təkrar sınaq;
- gəlir itkiləri.
- müştəri şikayətlərinin həll olunmasına, satışın artırılmasına, müştəri ilə əlaqələrə və s. çəkilən xərclər.
- Xarici amillərin təsiri nəticəsində məhsula çəkilən xərclər
Xarici amillərin təsiri nətəcəsində yaranan xərclərə məhsul və xidmətin yaranmasının hər hansı bir mərhələsində meydana çıxan, ancaq müştəriyə çatdıqdan sonra fərqinə varılan xərclər aid edilir. Bu tip halların qarşısının alınması ilə bağlı həyata keçirilən fəaliyyətin düzgün qurulduğu müəssələrdə bu cür xərclərin də həcmi az olur. Məhsullardakı nöqsanın müştərinin onu əldən etməsindən sonra üzə çıxması maddi ziyanla yanaşı, həmkinin brend dəyərinin aşağı düşməsinə də səbəb olur. Buna görə də, bir çox müəssisə xarici amillərin təsiri nəticəsində məhsulan ziyan dəyməməsi üçün çalışır. Bu tip halların öncədən qarşısının alınması çəkilən xərclər ümumi xərcləri artırsa da, sonda müştəri mənuniyyətinin və loyallığının artmasına səbəb olur və satış həcminin azalmasının qarşısını alır. Bu tip xərclərə aşağıdakıları aid etmək olar:
Keyfiyyətsiz məhsula görə cəzalar;
- Zəmanət xərcləri;
- Cərimələr;
- Nəql etmə xərcləri;
- Geri qaytarılan məhsula görə xərclər;
- Keyfiyyət əskikliyi səbəbiylə müştəri itkisi;
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keyfiyyet xercleri yarana bilecek noqsanlarin qarsisinin alinmasi keyfiyyetin qiymetlendirilmesi istehsal prosesi zamani ve ya mehsulun musteriye catdirilmasindan sonra ortaya cixan xerclerin mecmusudur Keyfiyyet xercleri bezen keyfiyyete nail olmaq ucun cekilen xercler bezen keyfiyyet sobesinin istifade etdiyi budce bezen ise uygun olmayan qeyri qenaetbexs keyfiyyetin meydana getirdiyi xercler olaraq basa dusulur Ancaq muasir dovrde idareetme sahesinde calisanlar Keyfiyyet xercleri dedikde bir qayda olaraq keyfiyyetle bagli butun xercleri nezerde tutur OnemiIstehlakcilar ferqli ozellikleri olan mehsullari daha cox istehlak etmeye basladigi ucun istehsalcilar da bu ferqli ozellikleri keyfiyyet vasitesi ile yaratmaga baslamislar Buna gore de keyfiyyetle bagli heyata kecirilen fealiyyetler her hansi mehsulun ugurlu olmasinda daha cox rol oynamaga baslayib Firma ve muessiseler keyfiyyetle bagli reqabet aparmaqla yanasi hemcinin keyfiyyetin xerclere tesirini de nezaret altinda saxlamaq ucun calisirlar Daha yaxsi netice elde etmek ucun sirketler budcelerinin bir hissesini hedefledikleri keyfiyyet gostericilerine catmaq ucun istifade edirler Hemin istifade edilen vesaite ise keyfiyyet xercleri deyilir Keyfiyyet xercleri bir sirketin keyfiyyet derecesini mueyyen eden en vacib gostericidir Eyni zamanda keyfiyyetin idare edilmesi prosesinin tetbiq olunmasi ve standartlasdirilmasi ucun keyfiyyetle elaeqdear olaraq heyata kecirilen butun fealiyyetin olculmesi ve qeydiyyatinin aparilmasi da cox onemlidir cunki keyfiyyet xerclerinin olculmesi bu gostericiler esasinda apara biler Keyfiyyet xercleri hesablandiqda en yuksek xercin hansi sahede ve merhelede oldugu mueyyen edile biler Eyni zamanda cox xerc teleb eden bu bolmeler analiz edilerek catismazliqlar ortaya cixarila biler Bu gostericiler hemin sahelerdeki catismazliqlarin aradan qaldirilmasi ucun heyata kecirilmeli olan fealiyyetin hazirlanmasina komek edir Bu da oz novbesinde mehsulun yaxsilasdirilmasina sebeb olur TesniflesdirilmesiKeyfiyyet sahesinde meshur alimlerinden olan Cozef Curan keyfiyyetin temin edilmesine cekilen xercleri esasen dord kateqoriyaya bolmusdur Noqsanlarin uze cixarilmasina cekilen xercler qarsisini alma xercleri Keyfiyyetin qiymetlendirilmesine cekilen xercler olcme ve qiymetlendirme xercleri Daxili amillerin tesiri neticesinde mehsula cekilen xercler daxili uygunsuzluq xercleri Xarici amillerin tesiri neticesinde mehsula cekilen xercler xarici uygunsuzluq xercleri ISO 10014 standartinda 1 ve 2 ci kateqoriyalar uygunluq xercleri 3 ve 4 cu kateqoriyalar ise uygunsuzluq xercleri olaraq gosterilir Uygunluq xercleri movcud veziyyetde xetalarin evvelceden qarsisinin alinmasinda istifade edilen maliyye xercleridir Uygunsuzluq xercleri ise movcud prosesin ugursuzlugu neticesinde ortaya cixan xerclerdir Noqsanlarin uze cixarilmasina cekilen xercler qarsisinialma xercleri Movcud veziyyetde her hansi bir problem olmadigi teqdirde xetalarin evvelceden qarsisinin alinmasi butun personalin ve muafiq sobelerin normal fealiyyetini temin etmek ucun lazim olan metod sistem kadr ve avadanliqlara serf olunan xerclerdir Bu xerclere asagidakilar daxildir keyfiyyetin planlasdirilmasi tedarukcu qiymetlendirmesi keyfiyyetle bagli telimler keyfiyyet melumatlarinin elde edilmesi ve tehlili keyfiyyetin qiymetlendirilmesi zamani istifade olunan avadanliqlara texniki xidmetin gosterilmesi ve kalibrleme test ve nezaret avadanliqlarina texniki xidmetin gosterilmesi ve kalibrleme Qiymetlendirmeye cekilen xercler olcme ve qiymetlendirme xercleri Movcud keyfiyyet seviyyelerinin keyfiyyetin teleb ve standartlara uygunlugunun olculmesi meqsedile ortaya cixan xerclerdir Istehsal prosesinden baslayaraq satisdan sonraki xidmete layihelendirmeden satinalmaya qeder kecen butun merhelelerde mehsulun ve ya xidmetlerin keyfiyyet teleblerine uygunlugunu mueyyen etmek ucun gorulen her bir olcme idareetme ve audit xercleridir Bu xerclere asagidakilar daxildir yoxlama ve sinaq ehtiyatlarin qiymetlendirilmesi qeydiyyatlarin aparilmasi ve arxiv xercleri diger qarsisinialma xercleri Daxili amillerin tesiri neticesinde mehsula cekilen xercler daxili uygunsuzluq xercleri Mehsul ve ve ya xidmetin istehlakciya catanadek muessise daxilinde ortaya cixan xetalarin sebeb oldugu xerclerdir Bu xerclere asagidakilar daxildir artiq qalan tullantilar tekrar islenme tekrar sinaq gelir itkileri musteri sikayetlerinin hell olunmasina satisin artirilmasina musteri ile elaqelere ve s cekilen xercler Xarici amillerin tesiri neticesinde mehsula cekilen xercler Xarici amillerin tesiri netecesinde yaranan xerclere mehsul ve xidmetin yaranmasinin her hansi bir merhelesinde meydana cixan ancaq musteriye catdiqdan sonra ferqine varilan xercler aid edilir Bu tip hallarin qarsisinin alinmasi ile bagli heyata kecirilen fealiyyetin duzgun quruldugu muesselerde bu cur xerclerin de hecmi az olur Mehsullardaki noqsanin musterinin onu elden etmesinden sonra uze cixmasi maddi ziyanla yanasi hemkinin brend deyerinin asagi dusmesine de sebeb olur Buna gore de bir cox muessise xarici amillerin tesiri neticesinde mehsulan ziyan deymemesi ucun calisir Bu tip hallarin onceden qarsisinin alinmasi cekilen xercler umumi xercleri artirsa da sonda musteri menuniyyetinin ve loyalliginin artmasina sebeb olur ve satis hecminin azalmasinin qarsisini alir Bu tip xerclere asagidakilari aid etmek olar Keyfiyyetsiz mehsula gore cezalar Zemanet xercleri Cerimeler Neql etme xercleri Geri qaytarilan mehsula gore xercler Keyfiyyet eskikliyi sebebiyle musteri itkisi Istinadlar