Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İqnalina (lit. Ignalina) — Litvada şəhər. mərkəzi.
| İqnalina | |||
|---|---|---|---|
| Ignalina | |||
 | |||
 | |||
| |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | 1810 | ||
| Sahəsi |
| ||
| Mərkəzin hündürlüyü | 165 m, 167 m | ||
| Saat qurşağı | | ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi |
| ||
| Digər | |||
| ignalina.lt | |||
| | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
Tarixi
Yazılı mənbələrdə İqnalina adına ilk dəfə 1810-cu ildə rast gəlinir ki, burada o, əyan İqnas Tizenxauzasın əldə etdiyi mülk torpaqları kimi təsvir olunur. Ehtimal olunur ki, şəhərin adı əyanın adının qısadılmış formasından-İqnyalisdən (danışıq dilındə İqnalis) götürülüb. Həmçinin İlqis gölündə batırılmış, knyaz Budrisin qızı Lina (və ya Alina) və əsir əhl-səlib olan İqnasın talesiz, insanlar tərəfindən lənət olunmuş məhəbbətləri barədə bir əfsanə mövcuddur: Allahların qəzəbinə uğrayaraq onlar yerin içinə girirlər, həmin yerdən isə bulaq suyu açılır. Göllərin və təpələrin arasında şəhərcik yarananda insanlar İnqas və Linanın məhəbbətini əbədiləşdirmək üçün onu İnqalina adlandırırlar.
İqnalina qəsəbəsinin yaranması və inkişafına Peterburq-Varşava dəmir yolunun çəkilməsi səbəb oldu, 1862-ci ildə isə burada dəmiryol vağzalı tikildi. Yeni dəmir yolunun çəkilməsi rayonun inkaşafının əsas amillərindən biri oldu və keçmiş mərkəz öz əhəmiyyətini itirdi. Bu gün şəhərin içərisindən keçən Vilniüs-Sankt-Peterburq dəmir yolu urbanizasiyanın xatirəsidir. Birinci dünya müharibəsi illərində yerli oduncağı Almaniyaya göndərmək məqsədilə almanlar İqnalinanı Vidzami və Tvaryaçusla birləşdirən dar raylı dəmir yolu çəkdilər. Müharibədən sonra İnqalina Polşanın ərazisinə daxil oldu, milli azlıq olan litvalılar isə mentalitetlərini qorumağa çalışırdılar. Müharibədən sonrakı illərdə çətin gedilə bilən Labanor meşə cəngəlliklərində bir sıra litva partizan dəstələri fəaliyyət göstərirdi.
Şəhər statusunu İqnalina 1950-ci ildə aldı. Sovet dövründə bir neçə obyektlər tikildi: 1960-cı illərdə- turist bazası, kinoteatr, məktəb və balıqyetişdirmə təsərrüfatı yaradıldı. Altmışıncı illərdə İqnalina turistləri cəlb edən mərkəz oldu, qış idman bazası tikilməyə başlandı. 1969-cu ildə İnqalinaya Litvada yeganə, bənzərsiz neoklassik şəhər planı baxımından urbanizasiya varisi statusu verildi. 1987-ci ildə Paplavinis gölü üzərində piyada körpüsü tikildi. illərində şəhər meydanında azadlıq uğrunda həlak olanlara, sürgün olanlara abidə ucaldı. Qinuçyayda texnika abidəsi adlandırılan dəyirman, eləcə də Aukştaytiy milli parkının ərazisində yerləşən etnoqrafiya kəndləri diqqətə layiqdirlər.
Aukştaytiy milli parkının direksiyasının əsası arxitektur abidə, xalq barokkosunun nümunəsi olan, taxtadan düzəldilmiş qədimi Müq. Yuozapas kilsəsi ilə məşhur olan Paluşe kəndində qoyulub. Zəng qülləsi ilə birgə kilsə Litvanın ən gözəl və ən qədimi mərasimi arxitektur ansamblından birini təşkil edir. Paluşedə tunc dövründən (IV–VI əsrlər) qalanları nümayiş etdirmək məqsədilə Pilkapis rekonstruksiyası edilib. Bu ekspozisiyada yalnız şəhərin quruluşu deyil, həm də dəfn olunmuş qadın qalıqları, libaslar nümayiş olunur. Ekspozisiya ərazisində dəfn etmə ənənələrini əks etdirən rəsmli sərgilər təşkil olunur. Onun yanında isə daş dövründən qalan, rekonstruksiya olunmuş ev yerləşir ki, bu da Kryatuonas gölü ətraflarında arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində tapılıb.
Parkda eyni zamanda arıçılıq muzeyi (1978-ci ildə yaradılıb) fəaliyyət göstərir və turistləri Litvada bu sahənin inkişafı, arıçılıq invertarları, müxtəlif dövrlərin arı pətəkləri, ən çox bal verən bitkilər və bal məhsulları ilə tanış edir. Təsərrüfat yerlərində arıçılıq bayramları təşkil olunur. Royus xutorunda yerləşən, bağban, professor evini də ziyarət etmək məsləhət görülür. Burada xeyli zamandır ki, Litva, Polşa, Belarusiya, Rusiyada məşhur olan, Cənnət adlandırılan eksperimental bağ çiçəklənir. Professorun 1922-ci ildən etibarən yaşadığı evinin dörd otağında ekspozisiyalar təşkil olunub. Otaqlardan birində professorun ən məşhur əsərləri və əlyazmaları, digərində isə məişət əşyaları sərgiyə qoyulur. Üçüncü otaqda isə A. Xrebniskisin şəxsi əşyalarını-şəkillərini, sənədlərini, ona ünvanlanmış məktublar, meyvə mulyajı və giləmeyvələr, professorun surətləri təsvir olunmuş vitrajları görmək olar. Dördüncü otaqda isə professorun qızı Mariyanın şəkilləri təsvir olunur. Seykinyay kəndində Kipras Pyatrauskasın doğulduğu və həyatının iki ilini yaşadığı doğma evi qorunur.
30-dan çox malikanə var. Dauqyalişkisin məlikanəsi əlamətdar günləri xatırladır. 1511-ci ildə Virekşta gölünün sahilində Qoştautun əyanları qala-malikanə tikdilər. Onu Vitautas tərəfindən Krımdan gətirilən tatarlar müdafiə və mühafizə edirdilər. 1542-ci ildə varis Stanislovas Qoştautasın ölümündən sonra vərəsəlik onun həyat yoldaşı Barbora Radvilayteyə keçdi, o isə öz növbəsində mülkü ikinci həyat yoldaşı Litva Böyük knyazı və Polşa hökmdarı Jiqimantas Auqustasa vəsiyyət etdi. Sonralar malikanə dövlətə etdiyi xidmətlərə görə Kazimer Konstantin Plyatyarisə hədiyyə olundu. Dukştas malikanəsində isə XIX əsrin əvvəllərində Vilnyus universitetinin tələbəsi, filomat cəmiyyətinin əsasını qoyan, şair və geoloq Tomas Zanas yaşayırdı, şair Adomas Miskyaviçyus isə sıx-sıx qonaq olurdu.
Coğrafiyası
Vilnüsdan 110 km şimalda yerləşən Aukştaytiy regionunun bu şəhəri artıq əsrin ilk onilliyində su idman növləri həvəskarlarını, təbiətdə istirahəti sevənləri cəlb edən bir şəhərə çevrilmişdi.
İqnalina rayonunun bir hissəsi — Aukştaytiy milli parkının territoriyası 1974-cü ildə Jeymyana çayını qorumaq üçün təsis edilmişdi. Bu park floristika baxımından ən zəngin qorunan territoriyalardan biridir. Luşay gölü sahilində, Paluşe və Meyronay kəndləri arasında 3,5 km uzunluğu olan botanika tədris cığırı yaradılıb. Burada 150 növ bitki çeşidi görmək olar ki, onlardan 9-u Litvanın Qırmızı kitabına daxil olub.
İqnalinanın gələcəyi-komfortlu yaşama, eləcə də mənalı asudə vaxt və istirahət üçün təchiz olunmuş kurort məkanıdır. İqnalina rayonu Baltik silsiləsində, 200-dən artıq göl olan dərə-təpəli landşaftda yerləşir. Ən hündür təpələr: Nyavayşay dağı (288 m), Budakalnis (285 m), Ladakalnisdən isə çox təsirli mənzərə açılır. Burada dini əhəmiyyəti, mifoloji mənaları olan dağlar da az deyil: Dimbyalayda Aqotos dağı, Benyuayda Ajuolo (Palıd) dağı, Birjiniskis kəndində Bajniçakalnis (Kilsə dağı), Kançioqina çayı yaxınlığında Buklos dağı, Ajuşiles kurqanı yaxınlığında Qaydje (Xoruz) dağı, Navikayda Karalyukalnis (Krallar), Poşyunayda Laumyu (Cadukərlər), Qedjunayda Piniqinis (Pullu) və digərləri. XVIII əsrin sonlarına kimi, İqnalinanın yaradılmağa başlandığı ərazinin iqtisadi mərkəzi müasir şəhərdən 4 km aralıqda yerləşən idi.
İqnaliya barədə tez-tez söyləyirlər ki, bu təbiət sevənləri, istirahət edənləri və torpağın gözlərinə-göllərə heyran olanları cəzb edən yay şəhəridir.
Əhalisi
2001-ci ilin məlumatlarına görə şəhərin sakinlərinin sayı 6500 təşkil edirdi.
İstinadlar
- Resident population by city / town at the beginning of the year. State Data Agency of Lithuania, 2023.
- Müəllif:Yuozas Yakştas, Valdas Ozarinskas
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Rəsmi səhifəsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Iqnalina lit Ignalina Litvada seher merkezi IqnalinaIgnalinaGerb55 20 24 sm e 26 09 24 s u Olke LitvaTarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1810Sahesi 6 9 km Merkezin hundurluyu 165 m 167 mSaat qursagi UTC 02 00EhalisiEhalisi 4 998 nef 1 yanvar 2023 Digerignalina ltXeriteni goster gizle Iqnalina Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiYazili menbelerde Iqnalina adina ilk defe 1810 cu ilde rast gelinir ki burada o eyan Iqnas Tizenxauzasin elde etdiyi mulk torpaqlari kimi tesvir olunur Ehtimal olunur ki seherin adi eyanin adinin qisadilmis formasindan Iqnyalisden danisiq dilinde Iqnalis goturulub Hemcinin Ilqis golunde batirilmis knyaz Budrisin qizi Lina ve ya Alina ve esir ehl selib olan Iqnasin talesiz insanlar terefinden lenet olunmus mehebbetleri barede bir efsane movcuddur Allahlarin qezebine ugrayaraq onlar yerin icine girirler hemin yerden ise bulaq suyu acilir Gollerin ve tepelerin arasinda sehercik yarananda insanlar Inqas ve Linanin mehebbetini ebedilesdirmek ucun onu Inqalina adlandirirlar Iqnalina qesebesinin yaranmasi ve inkisafina Peterburq Varsava demir yolunun cekilmesi sebeb oldu 1862 ci ilde ise burada demiryol vagzali tikildi Yeni demir yolunun cekilmesi rayonun inkasafinin esas amillerinden biri oldu ve kecmis merkez oz ehemiyyetini itirdi Bu gun seherin icerisinden kecen Vilnius Sankt Peterburq demir yolu urbanizasiyanin xatiresidir Birinci dunya muharibesi illerinde yerli oduncagi Almaniyaya gondermek meqsedile almanlar Iqnalinani Vidzami ve Tvaryacusla birlesdiren dar rayli demir yolu cekdiler Muharibeden sonra Inqalina Polsanin erazisine daxil oldu milli azliq olan litvalilar ise mentalitetlerini qorumaga calisirdilar Muharibeden sonraki illerde cetin gedile bilen Labanor mese cengelliklerinde bir sira litva partizan desteleri fealiyyet gosterirdi Seher statusunu Iqnalina 1950 ci ilde aldi Sovet dovrunde bir nece obyektler tikildi 1960 ci illerde turist bazasi kinoteatr mekteb ve baliqyetisdirme teserrufati yaradildi Altmisinci illerde Iqnalina turistleri celb eden merkez oldu qis idman bazasi tikilmeye baslandi 1969 cu ilde Inqalinaya Litvada yegane benzersiz neoklassik seher plani baximindan urbanizasiya varisi statusu verildi 1987 ci ilde Paplavinis golu uzerinde piyada korpusu tikildi illerinde seher meydaninda azadliq ugrunda helak olanlara surgun olanlara abide ucaldi Qinucyayda texnika abidesi adlandirilan deyirman elece de Aukstaytiy milli parkinin erazisinde yerlesen etnoqrafiya kendleri diqqete layiqdirler Aukstaytiy milli parkinin direksiyasinin esasi arxitektur abide xalq barokkosunun numunesi olan taxtadan duzeldilmis qedimi Muq Yuozapas kilsesi ile meshur olan Paluse kendinde qoyulub Zeng qullesi ile birge kilse Litvanin en gozel ve en qedimi merasimi arxitektur ansamblindan birini teskil edir Palusede tunc dovrunden IV VI esrler qalanlari numayis etdirmek meqsedile Pilkapis rekonstruksiyasi edilib Bu ekspozisiyada yalniz seherin qurulusu deyil hem de defn olunmus qadin qaliqlari libaslar numayis olunur Ekspozisiya erazisinde defn etme enenelerini eks etdiren resmli sergiler teskil olunur Onun yaninda ise das dovrunden qalan rekonstruksiya olunmus ev yerlesir ki bu da Kryatuonas golu etraflarinda arxeoloji tedqiqatlar neticesinde tapilib Parkda eyni zamanda ariciliq muzeyi 1978 ci ilde yaradilib fealiyyet gosterir ve turistleri Litvada bu sahenin inkisafi ariciliq invertarlari muxtelif dovrlerin ari petekleri en cox bal veren bitkiler ve bal mehsullari ile tanis edir Teserrufat yerlerinde ariciliq bayramlari teskil olunur Royus xutorunda yerlesen bagban professor evini de ziyaret etmek meslehet gorulur Burada xeyli zamandir ki Litva Polsa Belarusiya Rusiyada meshur olan Cennet adlandirilan eksperimental bag ciceklenir Professorun 1922 ci ilden etibaren yasadigi evinin dord otaginda ekspozisiyalar teskil olunub Otaqlardan birinde professorun en meshur eserleri ve elyazmalari digerinde ise meiset esyalari sergiye qoyulur Ucuncu otaqda ise A Xrebniskisin sexsi esyalarini sekillerini senedlerini ona unvanlanmis mektublar meyve mulyaji ve gilemeyveler professorun suretleri tesvir olunmus vitrajlari gormek olar Dorduncu otaqda ise professorun qizi Mariyanin sekilleri tesvir olunur Seykinyay kendinde Kipras Pyatrauskasin doguldugu ve heyatinin iki ilini yasadigi dogma evi qorunur 30 dan cox malikane var Dauqyaliskisin melikanesi elametdar gunleri xatirladir 1511 ci ilde Vireksta golunun sahilinde Qostautun eyanlari qala malikane tikdiler Onu Vitautas terefinden Krimdan getirilen tatarlar mudafie ve muhafize edirdiler 1542 ci ilde varis Stanislovas Qostautasin olumunden sonra vereselik onun heyat yoldasi Barbora Radvilayteye kecdi o ise oz novbesinde mulku ikinci heyat yoldasi Litva Boyuk knyazi ve Polsa hokmdari Jiqimantas Auqustasa vesiyyet etdi Sonralar malikane dovlete etdiyi xidmetlere gore Kazimer Konstantin Plyatyarise hediyye olundu Dukstas malikanesinde ise XIX esrin evvellerinde Vilnyus universitetinin telebesi filomat cemiyyetinin esasini qoyan sair ve geoloq Tomas Zanas yasayirdi sair Adomas Miskyavicyus ise six six qonaq olurdu CografiyasiVilnusdan 110 km simalda yerlesen Aukstaytiy regionunun bu seheri artiq esrin ilk onilliyinde su idman novleri heveskarlarini tebietde istiraheti sevenleri celb eden bir sehere cevrilmisdi Iqnalina rayonunun bir hissesi Aukstaytiy milli parkinin territoriyasi 1974 cu ilde Jeymyana cayini qorumaq ucun tesis edilmisdi Bu park floristika baximindan en zengin qorunan territoriyalardan biridir Lusay golu sahilinde Paluse ve Meyronay kendleri arasinda 3 5 km uzunlugu olan botanika tedris cigiri yaradilib Burada 150 nov bitki cesidi gormek olar ki onlardan 9 u Litvanin Qirmizi kitabina daxil olub Iqnalinanin geleceyi komfortlu yasama elece de menali asude vaxt ve istirahet ucun techiz olunmus kurort mekanidir Iqnalina rayonu Baltik silsilesinde 200 den artiq gol olan dere tepeli landsaftda yerlesir En hundur tepeler Nyavaysay dagi 288 m Budakalnis 285 m Ladakalnisden ise cox tesirli menzere acilir Burada dini ehemiyyeti mifoloji menalari olan daglar da az deyil Dimbyalayda Aqotos dagi Benyuayda Ajuolo Palid dagi Birjiniskis kendinde Bajnicakalnis Kilse dagi Kancioqina cayi yaxinliginda Buklos dagi Ajusiles kurqani yaxinliginda Qaydje Xoruz dagi Navikayda Karalyukalnis Krallar Posyunayda Laumyu Cadukerler Qedjunayda Piniqinis Pullu ve digerleri XVIII esrin sonlarina kimi Iqnalinanin yaradilmaga baslandigi erazinin iqtisadi merkezi muasir seherden 4 km araliqda yerlesen idi Iqnaliya barede tez tez soyleyirler ki bu tebiet sevenleri istirahet edenleri ve torpagin gozlerine gollere heyran olanlari cezb eden yay seheridir Ehalisi2001 ci ilin melumatlarina gore seherin sakinlerinin sayi 6500 teskil edirdi IstinadlarResident population by city town at the beginning of the year State Data Agency of Lithuania 2023 Muellif Yuozas Yakstas Valdas OzarinskasHemcinin baxLitva seherleriXarici kecidlerResmi sehifesi