Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məcid Əhəd oğlu Mərdanov (22 iyul 1913, Qutqaşen rayonu – 27 sentyabr 1982) — texnika elmləri doktoru (1962), professor (1963), Əməkdar elm xadimi , AMEA-nın həqiqi üzvü (1972)
| Məcid Əhəd | |
|---|---|
| Məcid Əhəd oğlu Mərdanov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Vəndam, Qəbələ rayonu |
| Vəfat tarixi | (69 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan |
| Elm sahəsi | kimya |
| Elmi dərəcəsi | texnika elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yeri | AMEA Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti |
| Tanınır | alim |
| Üzvlüyü | AMEA |
Həyatı
Məcid Mərdanov 1913-cü il iyul ayının 9-da Qəbələ rayonunun Vəndam kəndində anadan olmuşdur. 1920-ci ildə Göyçay rayon məktəbinə daxil olmuş, 1926-cı ildə həmin məktəbi bitirmişdir. 1931-ci ildə Pedoqoji Texnikumu bitirmişdir. 1934-cü ildə Bakı Dövlət Universitetinin Kimya fakültəsinə daxil olmuş, 1939-cu ildə universiteti fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.
Hərbi xidmətdə
Məcid Mərdanov 1939-cu ildə Sovet ordusu sıralarına çağırılmış, Sovet Ordusu sıralarında qulluq etməyə başlamışdır. Böyük Vətən müharibəsi başlayana qədər orduda mühəndislik kursu keçmiş, orta komandir heyəti üzrə təhsil almışdır. 1941-1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı olmuş, minomyot vzvod komandiri kimi Leninqrad, Kareliya və Estoniya cəbhələrində vuruşmuşdur.
Məcid Mərdanov 1944-cü il fevralın 24-də Kareliyada gedən döyüşlər zamanı ağır yaralanaraq sağ ayağını itirmişdir. Hərbi xəstaxanada müalicə olunduqdan sonra II dərəcəli əlil kimi ordudan tərxis olunmuşdur. Həmin illərdə Böyük Vətən müharibəsində göstərdiyi mərdliyə görə "Böyük Vətən müharibəsinin II dərəcəli ordeni" və "Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalları ilə təltif olunmuşdur.
Əmək fəaliyyəti
Məcid Mərdanov 1931-1934-cü ildə Qəbələ rayonunun məktəblərində əvvəlcə müəllim sonra tədris hissə müdiri və direktor kimi fəaliyyət göstərmişdir. O, Bakı Dövlət Universitetində oxuduğu müddətdə Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində laborant, baş laborant vəzifəsində çalışmışdır. Universiteti bitirdikdən sonra isə Analitik kimya kafedrasında müəllim işləmişdir.
O, -ci illər ərzində Saratov şəhərində yaşamışdır. 1948-ci ildə Saratovdan Bakıya qayıdaraq V.V.Kuybışev adına Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Neft Emalı İnstitutuna (AzETNEİ) mühəndis vəzifəsinə qəbul olunmuşdur. 1949-cu ildən xüsusi yanacaqlar və aşqarlar laboratoriyasının baş mühəndisi, 1952-ci ildən isə ömrünün sonuna kimi həmin laboratoriyanın rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. 1959-1982-ci illərdə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda elmi işlər üzrə direktorun birinci müavini olmuşdur.
Məcid Mərdanov "Azərbaycan ali texniki məktəblərinin xəbərləri" elmi jurnalın baş redaktoru, "Qoşa ulduz" ictimai-siyasi-beynəlxalq jurnalın və "Vışka" qəzetinin redaksiya heyətlərinin üzvü olub.
Elmi fəaliyyəti
Məcid Mərdanov 1953-cü ildə "Benzolun olifenlərlə alkilləşməsi nəticəsində alınan polialkil benzolların katalitik çevrilməsi" mövzusunda namizədlik dissertasiya müdafiə etmişdir. Həmin ildə ona SSRİ AAK-ın qərarı ilə kimya elmləri namizədi elmi dərəcəsi verilmişdir.
Məcid Mərdanov 1962-ci ildə "Azərbaycan neftlərindən reaktiv yanacaqların alınması" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmiş və texnika elmləri doktoru alimlik dərəcəsini almışdır. 1964-cü ildə isə professor elmi adı verilmişdir.
Məcid Mərdanov 1968-ci ildə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının müxbir, 1972-ci ildə həqiqi üzvü seçilmişdir.
Tədqiqat sahəsi
Məcid Mərdanovun elmi tədqiqatlarının əsas istiqaməti, neftlərin təşkilinin tədqiqi və onların əsasında yeni növ reaktiv yanacaqların istehsal texnologiyasının işlənməsi olmuşdur. 1959-cu ildə onun rəhbərliyi ilə keçmiş SSRİ-də ilk termostabil T-5 markalı reaktiv yanacağının Azərbaycan neftlərindən istehsal texnologiyası sənayəsində tətbiq olunmuşdur.
Məcid Mərdanovun bu sahədə apardığı tədqiqatlar digər region neftlərindən termostabil yanacaqların alınması istiqamətində aparılan tədqiqatların əsasını qoydu. Onun rəhbərliyi ilə səs sürətindən iti sürətli təyyarələr üçün T-6 markalı yüksək termostabil yanacağın alınma texnologiyası yaradılmış və Başqırdıstanın Salavt Neft-Kimya Kombinatında istehsal olunub, sənayə-təcrübi nümunəsi ixtisaslaşdırılmış üsullarla sınaqdan müvəfəqiyyətlə keçmiş və aviasiyada istifadəsinə vəsadət verilmişdir.
Rəhbərliyi altında keçmiş SSRİ-də ilk dəfə olaraq piroliz prosesinin mayə məhsullarından yükək təmizlik dərəcəsinə malik tsiklopentadienin ayrılma texnologiyası işlənib, yarım sənayə qurğusunda tətbiqini tapmışdır. Bu qurğu Rusiya Federasiyasının Novokuybışev şəhərində Neft-Kimya Layihə İnstitutu tərəfindən layihələndirilmişdir.
Bu prosesin işlənib hazırlanmasına görə M.Ə.Mərdanov "SSRİ Xalq Təsərrüfatının Nailiyyətləri" sərgisinin gümüş medalı ilə təltif olunmuşdur. M.Ə.Mərdanov əməkdaşları ilə motor yanacaqlarının keyfiyyətini artıran aşqarların və korroziya inhibitorlarının yaradılması və tətbiqi sahəsində geniş tədqiqatlar aparmışdır. Karbamid və ortofosfat turşusu əsasında yaradılmış çoxfunksiyalı korroziya inhibitoru VFİRS-82 MDB ölkələrində geniş tətbiq tapmışdır.
Onun rəhbərliyi ilə sintez edilmiş yeni antistatik aşqar AP-h. 34-1 Bakı Şinzavodu, Tiflis Aviasiya Zavodu və Pern Mühərrik Zavodunda müvəffəqiyyətlə tətbiq olunmuşdur.
Professor M.Ə.Mərdanov yanacaqlar sahəsində kadrlar hazırlanmasında böyük diqqət yetirirdi. Onun bilavasitə rəhbərliyi altında 3 elmlər doktoru, 20 elmlər namizədi yetişdirilmişdir. M. Ə. Mərdanovun apardığı elmi tədqiqatların nəticələri 216-dan artıq elmi məqalədə və 75-dən çox müəlliflik şəhadətnaməsində öz əksini tapmışdır.
Vəfatı
Məcid Əhəd oğlu Mərdanov uzun illər sürən ağır xəstəlikdən sonra 1982-ci il sentyabrın 27-də Bakıda vəfat etmişdir.
Mükafatları
Məcid Mərdanov elmin inkişafındakı roluna və yüksək ixtisaslı elmi kadrların hazırlanması sahəsindəki xidmətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının "Əməkdar elm xadimi" fəxri adına layiq görülmüşdür. Onun əməyi yüksək qiymətləndirilərək "Şərəf nişanı" və "Böyük Vətən müharibəsinin II dərəcəli ordeni" və bir çox medallarla təltif olunmuşdur.
İstinadlar
- "Mərdanov Məcid Əhəd oğlu". science.gov.az. İstifadə tarixi: 2024-06-11.
- "Məcid Əhəd oğu Mərdanovun həyat yolu". www.nkpi.az. 2018-04-09. İstifadə tarixi: 11.06.2024.
- "Tarixə dönmüş kimyaçı ömrü". milliarxiv.gov.az. 2023-09-25. İstifadə tarixi: 11.06.2024.
- "Mərdanov Məcid Əhəd oğlu". chemistry.bsu.edu.az. 07-06-2017. İstifadə tarixi: 11.06.2024.
- Şəlalə Məhyəddinqızı, "Qəbələ Qafqazın incisi", Bakı, "Oğuz Eli", 2009.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mecid Ehed oglu Merdanov 22 iyul 1913 Qutqasen rayonu 27 sentyabr 1982 texnika elmleri doktoru 1962 professor 1963 Emekdar elm xadimi AMEA nin heqiqi uzvu 1972 Mecid EhedMecid Ehed oglu MerdanovDogum tarixi 22 iyul 1913Dogum yeri Vendam Qebele rayonuVefat tarixi 27 sentyabr 1982 69 yasinda Vetendasligi AzerbaycanElm sahesi kimyaElmi derecesi texnika elmleri doktoruElmi adi professorIs yeri AMEA Neft Kimya Prosesleri InstitutuTehsili Baki Dovlet UniversitetiTaninir alimUzvluyu AMEAHeyatiMecid Merdanov 1913 cu il iyul ayinin 9 da Qebele rayonunun Vendam kendinde anadan olmusdur 1920 ci ilde Goycay rayon mektebine daxil olmus 1926 ci ilde hemin mektebi bitirmisdir 1931 ci ilde Pedoqoji Texnikumu bitirmisdir 1934 cu ilde Baki Dovlet Universitetinin Kimya fakultesine daxil olmus 1939 cu ilde universiteti ferqlenme diplomu ile bitirmisdir Herbi xidmetdeMecid Merdanov 1939 cu ilde Sovet ordusu siralarina cagirilmis Sovet Ordusu siralarinda qulluq etmeye baslamisdir Boyuk Veten muharibesi baslayana qeder orduda muhendislik kursu kecmis orta komandir heyeti uzre tehsil almisdir 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesi istirak cisi olmus minomyot vzvod komandiri kimi Leninqrad Kareliya ve Estoniya cebhelerinde vurusmusdur Mecid Merdanov 1944 cu il fevralin 24 de Kareliyada geden doyusler zamani agir yaralanaraq sag ayagini itirmisdir Herbi xestaxanada mualice olunduqdan sonra II dereceli elil kimi ordudan terxis olunmusdur Hemin illerde Boyuk Veten muharibesinde gosterdiyi merdliye gore Boyuk Veten muharibesinin II dereceli ordeni ve Almaniya uzerinde qelebeye gore medallari ile teltif olunmusdur Emek fealiyyetiMecid Merdanov 1931 1934 cu ilde Qebele rayonunun mekteblerinde evvelce muellim sonra tedris hisse mudiri ve direktor kimi fealiyyet gostermisdir O Baki Dovlet Universitetinde oxudugu muddetde Azerbaycan Dovlet Neft ve Senaye Universitetinde laborant bas laborant vezifesinde calismisdir Universiteti bitirdikden sonra ise Analitik kimya kafedrasinda muellim islemisdir O ci iller erzinde Saratov seherinde yasamisdir 1948 ci ilde Saratovdan Bakiya qayidaraq V V Kuybisev adina Azerbaycan Elmi Tedqiqat Neft Emali Institutuna AzETNEI muhendis vezifesine qebul olunmusdur 1949 cu ilden xususi yanacaqlar ve asqarlar laboratoriyasinin bas muhendisi 1952 ci ilden ise omrunun sonuna kimi hemin laboratoriyanin rehberi vezifesinde calismisdir 1959 1982 ci illerde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasi Neft Kim ya Prosesleri Institutunda elmi isler uzre direktorun birinci muavini olmus dur Mecid Merdanov Azerbaycan ali texniki mekteblerinin xeberleri elmi jurnalin bas redaktoru Qosa ulduz ictimai siyasi beynelxalq jurnalin ve Viska qezetinin redaksiya heyetlerinin uzvu olub Elmi fealiyyetiMecid Merdanov 1953 cu ilde Benzolun olifenlerle alkillesmesi neticesinde alinan polialkil benzollarin katalitik cevrilmesi movzusunda namizedlik dissertasiya mudafie etmisdir Hemin ilde ona SSRI AAK in qerari ile kimya elmleri namizedi elmi derecesi verilmisdir Mecid Merdanov 1962 ci ilde Azerbaycan neftlerinden reaktiv yanacaqlarin alinmasi movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie etmis ve texnika elmleri doktoru alimlik derecesini almisdir 1964 cu ilde ise professor elmi adi verilmisdir Mecid Merdanov 1968 ci ilde Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin muxbir 1972 ci ilde heqiqi uzvu secilmisdir Tedqiqat sahesi Mecid Merdanovun elmi tedqiqatlarinin esas istiqameti neftlerin teskilinin tedqiqi ve onlarin esasinda yeni nov reaktiv yanacaqlarin istehsal texnologiyasinin islenmesi olmusdur 1959 cu ilde onun rehberliyi ile kecmis SSRI de ilk termostabil T 5 markali reaktiv yanacaginin Azerbaycan neftlerinden istehsal texnologiyasi senayesinde tetbiq olunmusdur Mecid Merdanovun bu sahede apardigi tedqiqatlar diger region neftlerinden termostabil yanacaqlarin alinmasi istiqametinde aparilan tedqiqatlarin esasini qoydu Onun rehberliyi ile ses suretinden iti suretli teyyareler ucun T 6 markali yuksek termostabil yanacagin alinma texnologiyasi yaradilmis ve Basqirdistanin Salavt Neft Kimya Kombinatinda istehsal olunub senaye tecrubi numunesi ixtisaslasdirilmis usullarla sinaqdan muvefeqiyyetle kecmis ve aviasiyada istifadesine vesadet verilmisdir Rehberliyi altinda kecmis SSRI de ilk defe olaraq piroliz prosesinin maye mehsullarindan yukek temizlik derecesine malik tsiklopentadienin ayrilma texnologiyasi islenib yarim senaye qurgusunda tetbiqini tapmisdir Bu qurgu Rusiya Federasiyasinin Novokuybisev seherinde Neft Kimya Layihe Institutu terefinden layihelendirilmisdir Bu prosesin islenib hazirlanmasina gore M E Merdanov SSRI Xalq Teserrufatinin Nailiyyetleri sergisinin gumus medali ile teltif olunmusdur M E Merdanov emekdaslari ile motor yanacaqlarinin keyfiyyetini artiran asqarlarin ve korroziya inhibitorlarinin yaradilmasi ve tetbiqi sahesinde genis tedqiqatlar aparmisdir Karbamid ve ortofosfat tursusu esasinda yaradilmis coxfunksiyali korroziya inhibitoru VFIRS 82 MDB olkelerinde genis tetbiq tapmisdir Onun rehberliyi ile sintez edilmis yeni antistatik asqar AP h 34 1 Baki Sinzavodu Tiflis Aviasiya Zavodu ve Pern Muherrik Zavodunda muveffeqiyyetle tetbiq olunmusdur Professor M E Merdanov yanacaqlar sahesinde kadrlar hazirlanmasinda boyuk diqqet yetirirdi Onun bilavasite rehberliyi altinda 3 elmler doktoru 20 elmler namizedi yetisdirilmisdir M E Merdanovun apardigi elmi tedqiqatlarin neticeleri 216 dan artiq elmi meqalede ve 75 den cox muelliflik sehadetnamesinde oz eksini tapmisdir VefatiMecid Ehed oglu Merdanov uzun iller suren agir xestelikden sonra 1982 ci il sentyabrin 27 de Bakida vefat etmisdir MukafatlariMecid Merdanov elmin inkisafindaki roluna ve yuksek ixtisasli elmi kadrlarin hazirlanmasi sahesindeki xidmetlerine gore Azerbaycan Respublikasinin Emekdar elm xadimi fexri adina layiq gorulmusdur Onun emeyi yuksek qiymetlendirilerek Seref nisani ve Boyuk Veten muharibesinin II dereceli ordeni ve bir cox medallarla teltif olunmusdur Istinadlar Merdanov Mecid Ehed oglu science gov az Istifade tarixi 2024 06 11 Mecid Ehed ogu Merdanovun heyat yolu www nkpi az 2018 04 09 Istifade tarixi 11 06 2024 Tarixe donmus kimyaci omru milliarxiv gov az 2023 09 25 Istifade tarixi 11 06 2024 Merdanov Mecid Ehed oglu chemistry bsu edu az 07 06 2017 Istifade tarixi 11 06 2024 Selale Mehyeddinqizi Qebele Qafqazin incisi Baki Oguz Eli 2009