Soy Peda çeç Цӏайн пхьеда rus Цой Педе çeçenistanın itum Kali rayonunun Soy Peda kəndi yaxınlığında çanti Arqun və Meşih

Soy-Peda (çeç. Цӏайн-пхьеда rus. Цой-Педе ) - Çeçenistanın İtum-Kali rayonunun Soy-Peda kəndi yaxınlığında, Çanti-Arqun və Meşihi çaylarının birləşməsində yerləşən Qafqazın ən qədim nekropollarından biri.

Soy-Peda
(çeç. Цӏайн-пхьеда) (tərc."Tanrının məskəni")
Soy-Peda nekropolu


Ölkə	Rusiya
Status	Qədim qəbiristanlıq (nekropol)
Şəhər	İtum-Kalinski rayonu, Çeçenistan
Yerləşir	İtum-Kali rayonu
Tikilmə tarixi	XV-XVIII əsr


İstinad nöm.	201520336110066
Mühafizə dərəcəsi	Federal
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Coğrafiyası

İtum-Kali kəndinin 40 km cənub-qərbində yerləşir. Burada buzlaq çayının töküldüyü yerdə şimaldan cənuba uzanan və Tsoy-Pedaya girişi 3 tərəfdən əhatələyən burun formalaşmışdır. Abidəyə çatmaq üçün qalan tək yolda ayaq tərəfindəki sıldırım qayalı yollardır. Abidə təbii istehkamlarla əhatələnmişdir.

Tarixi

XV-XVIII əsrə aid olduğu düşünülən abidənin qəhrəman döyüşçülərin öldükdən sonra dəfn edildiyi qəbiristanlıq ya da epidemiya zamanı ölənlərin cəsədlərini uzaqlaşdırmaq üçün istifadə edildiyi iddiaları ortaya atılsa da, buranın dəqiq tikilmə səbəbi sirr olaraq qalmaqdadır.

Abidələri

Tsoy-Pedadan Böyük Qafqaz dağlarının mənzərəsi

Kənddə ölülər şəhərinin girişini qoruyan iki qurbangah sütunu, üzərində qoruyucu svastikalar, xaçlar və günəşvari spirallar olan divarlar var. Dəvam etdikdə çoxusunun üzərində üçkünc damı olan, dərin oyuqlu 42 qəbir (çeç. малх-кешнаш) görünür. Soy-Peda qəbirlərinin XIV-XVIII əsrlərdən qaldığı ehtimal olunur. Qəbirlərdən yuxarıda mozaikayla bəzənmiş, üzərində olduğu ehtimal olunan döyüş qalası (çeç. Каш бӏов) var. təsviri uzanan qollar və ayrılmış ayaqlar şəklində verilmişdir.

Qalaya birləşik müdafiə səddinin arxasında, dərənin cənub ətəyinin kənarında Gürcüstandan dərəyə keçidi qoruyan ikinci bir döyüş qalası nəzərə çarpır.Rusiya milli irsinə daxil olan Tsoy-Pedada 42 qəbir, 2 qurbangah sütunu və 2 döyüş qalası olmaqla, ümumilikdə 46 abidə mövcuddur.

Nekropola gedən marşrut

Qroznıdan İtum-Kali rayonunun mərkəzinə marşrutla,buradan sonra isə xeyli piyada yol gedilməlidir. Rusiya Federasiyası vətəndaşlarının İtum-Kalı bölgəsindəki sərhəd zonasına girişində şəxsiyyət sənədləri olmalıdır; xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər, şəxsiyyət sənədlərindən əlavə, Rusiya Federasiyası -nin Çeçenistan Respublikası, Qroznı Sərhəd Müdirliyində verilən sərhəd zonasına keçidi olmalıdır.

Mövcud vəziyyət

2013-cü ilin mart ayından abidənin ciddi restavrasiyaya ehtiyacı var. 2019-cu ildə bir sıra bərpa işləri aparılan Soy-Peda vətəndaşların yenidən xidmətinə verilib.

İstinadlar

"Tsoy-Peda". 2020-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.
"Rusiyanın içindəki "ölülər şəhəri"". 2019-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.
"Stravropol kanalı". 2018-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.
Coj-Peda na oficiálním seznamu památek Ruské federace^{[ölü keçid]}
"Древний чеченский город Цой-Педе нуждается в защите". 2018-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.

Xarici keçidlər

Top 10 Remote Travel Destinations – Russia’s Hidden Gems (ingilis)
Inside Russia's 'City of the Dead' (ingilis)

[1] "Tsoy-Peda". 2020-03-01 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.

[2] "Rusiyanın içindəki "ölülər şəhəri"". 2019-05-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.

[3] "Stravropol kanalı". 2018-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.

[4] Coj-Peda na oficiálním seznamu památek Ruské federace^{[ölü keçid]}

[5] "Древний чеченский город Цой-Педе нуждается в защите". 2018-10-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-10-04.