Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kənafabənzər dəliçətənə (lat. Datisca cannabina) — bitkilər aləminin balqabaqçiçəklilər dəstəsinin dəliçətənəkimilər fəsiləsinin dəliçətənə cinsinə aid bitki növü.
| Kənafabənzər dəliçətənə | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Kənafabənzər dəliçətənə | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ot bitkisi olub, kökümsovu yoğun budaqlanandır. Gövdəsi düzqalxan, çılpaq, hündürlüyü 2-3 m-ə bərabərdir. Yarpaqları cüt olmayan lələkli, iri, uzunluğu 10-35sm olub, növbəli, yalançı zoğu olmayan, saplağının uzunluğu 3-7 sm-dir. Çiçəkləri yaraşıqsız, tutqun, kiçik, düzgün, ayrı cinsiyylətli, yuxarı yarpaqları fırçayabənzər, uzunluğu 3-20 sm, gövdənin zirvəsindəki çiçəkləri süpürgə çiçək qrupunda toplanmışdır. Meyvələri uzunsov-ellipsşəkilli olub, böyük olmayan qutucuqdur. İkievlidir. Qafqazda iyundan avqusta qədər, Orta Asiyada isə iyun-iyul aylarında çiçəkləyir. Meyvələri avqust-sentyabr aylarında yetişir.
Qafqazın demək olar ki, bütün rayonlarında yabanı növü rast gəlinməklə yanaşı, Dağıstan, Orta Asiyanın Sırdərya, Pamir-Altay və Tyan-Şanda regionlarında yayılmışdır. Yabanı pöhrəliklərdə xammal ehtiyatı mədəni halda əkiləndən daha çox olur. Toxumları çox kiçikdir. Mockva vilayətində, Şimali Qafqaz və Ukraynada mədəni şəkildə əkilir.
Özünəməxsus dağ silsiləsi və dağ dərələrində yaşayır. Çətənə ilkin olaraq dayaz sucaq, yerlərdə zəif inkişaf edir, qalxır, sonradan böyüyərək yatır. Çətənə təbii şəraitdə əhəmiyylətli pöhrəliyə çevrilərək qrup halında yayılır.
Çətənənin xüsusən toxumlarından ehtiyatlı olmaq lazımdır. Tənəffüslə qəbulu olduqca təhlükəlidir. Qurudulma 40-50ºС temperaturda aparılmalıdır.
Xammal yarpaq, gövdə, saplaq və çiçəkqrupu hesab olunur. Zəif iyli və acı dadlıdır. Havası dəyişilən yerlərdə saxlanılır. Saxlama müddəti 3 ildir.
Tərkibi və təsiri
Yerüstü hissələrinin tərkibi flavonoidlər (10%): datişçin, qalanqinozid, datinozid, kannabin, rutin, datiskanin maddələrindən ibarətdir. Tərkibində alkaloidlər, triterpenoidlər, steroidlər və aşı maddələri (2,9%) vardır.
Dərman preparatları – Datiskan həbi 0,05 q. Spazmalotik dərmandır.
Famakoterapevtik qrup –Spazmalotik xassəli dərmandır.
Bu bitkinin əsasən ödqovucu və iltihabsorucu təsiri vardır. «Datiskan» adlı dərman maddəsi alınır ki, yaraəleyhinə və spazmalotik təsir göstərir. Yoğun bağarsağın saya əzələlərinə və öd yollarına təsir edir. Toksiki təsiri azdır. Ödqovucu kimi xolesistitlərdə, spazmalotik olmaqla, hipoasit qastritlərdə və mədə və onikibarmaq bağırsağın xorasında təyin edilir.
İstinadlar
- Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 1037.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kenafabenzer delicetene lat Datisca cannabina bitkiler aleminin balqabaqcicekliler destesinin delicetenekimiler fesilesinin delicetene cinsine aid bitki novu Kenafabenzer deliceteneElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste BalqabaqciceklilerFesile DelicetenekimilerCins DeliceteneNov Kenafabenzer deliceteneBeynelxalq elmi adiDatisca cannabina L 1753Sekil axtarisiITIS 506150NCBI 34296EOL 483623Botaniki xarakteristikasiCoxillik ot bitkisi olub kokumsovu yogun budaqlanandir Govdesi duzqalxan cilpaq hundurluyu 2 3 m e beraberdir Yarpaqlari cut olmayan lelekli iri uzunlugu 10 35sm olub novbeli yalanci zogu olmayan saplaginin uzunlugu 3 7 sm dir Cicekleri yarasiqsiz tutqun kicik duzgun ayri cinsiyyletli yuxari yarpaqlari fircayabenzer uzunlugu 3 20 sm govdenin zirvesindeki cicekleri supurge cicek qrupunda toplanmisdir Meyveleri uzunsov ellipssekilli olub boyuk olmayan qutucuqdur Ikievlidir Qafqazda iyundan avqusta qeder Orta Asiyada ise iyun iyul aylarinda cicekleyir Meyveleri avqust sentyabr aylarinda yetisir Qafqazin demek olar ki butun rayonlarinda yabani novu rast gelinmekle yanasi Dagistan Orta Asiyanin Sirderya Pamir Altay ve Tyan Sanda regionlarinda yayilmisdir Yabani pohreliklerde xammal ehtiyati medeni halda ekilenden daha cox olur Toxumlari cox kicikdir Mockva vilayetinde Simali Qafqaz ve Ukraynada medeni sekilde ekilir Ozunemexsus dag silsilesi ve dag derelerinde yasayir Cetene ilkin olaraq dayaz sucaq yerlerde zeif inkisaf edir qalxir sonradan boyuyerek yatir Cetene tebii seraitde ehemiyyletli pohreliye cevrilerek qrup halinda yayilir Cetenenin xususen toxumlarindan ehtiyatli olmaq lazimdir Teneffusle qebulu olduqca tehlukelidir Qurudulma 40 50ºS temperaturda aparilmalidir Xammal yarpaq govde saplaq ve cicekqrupu hesab olunur Zeif iyli ve aci dadlidir Havasi deyisilen yerlerde saxlanilir Saxlama muddeti 3 ildir Terkibi ve tesiriYerustu hisselerinin terkibi flavonoidler 10 datiscin qalanqinozid datinozid kannabin rutin datiskanin maddelerinden ibaretdir Terkibinde alkaloidler triterpenoidler steroidler ve asi maddeleri 2 9 vardir Derman preparatlari Datiskan hebi 0 05 q Spazmalotik dermandir Famakoterapevtik qrup Spazmalotik xasseli dermandir Bu bitkinin esasen odqovucu ve iltihabsorucu tesiri vardir Datiskan adli derman maddesi alinir ki yaraeleyhine ve spazmalotik tesir gosterir Yogun bagarsagin saya ezelelerine ve od yollarina tesir edir Toksiki tesiri azdir Odqovucu kimi xolesistitlerde spazmalotik olmaqla hipoasit qastritlerde ve mede ve onikibarmaq bagirsagin xorasinda teyin edilir IstinadlarLinnaei C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 2 S 1037 Hemcinin bax