Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Drin çayı (alb. Drini; mak. Дрим; yun. Δρινος), Drilon (Δρίλων) — Albaniyanın şimal hissəsində, Kukes şəhəri yaxınlığında Ağ və Qara Drinin birləşməsindən əmələ gələn Albaniyanın ən böyük çayı.
| Drin çayı | |
|---|---|
| sq/Drini | |
 Drin və Banu çayı | |
| Ölkələr | |
| Region | |
| Mənbəyi | Ağ və Qara Drin |
| Mənsəbi | Adriatik dənizi |
| Uzunluğu | 148 km |
| Su sərfi | 352 ± 0,001 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 12600 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Transsərhəd drenaj hövzəsinə Balkan yarımadasının cənub-şərq hissəsində Albaniya, Şimali Makedoniya və Kosovo əraziləri daxildir. Çay hövzəsinin sahəsi 12,6 min km² (14,173 km²), orta su sərfi isə 290 m³/s təşkil edir. Çayın iki qolu var ki, biri Şkoder şəhəri yaxınlığındakı şimal (əsas) Şkoder gölündən axan Buna çayına, digəri isə Leja şəhəri yaxınlığında birbaşa Adriatik dənizinə axır.
Balkan yarımadasında Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən çay hövzəsinin müxtəlif iqlimi və topoqrafiyası bu ərazinin flora və faunasının geniş spektrini formalaşdırmışdır. Bundan əlavə, Avropanın ən mühüm biomüxtəliflik qaynar nöqtələrindən biri kimi də tanınıb. Drin deltası Beynəlxalq BirdLife Konvensiyasına uyğun olaraq təyinatına görə beynəlxalq əhəmiyyətli mühüm quş ərazisi kimi də təsnif edilir.
Tarixi
Çayın qədim adı Drilon olub. Çayın vadisində bir neçə İlliriya xalqı yaşayırdı. Yəqin ki, bir nöqtədə və müəyyən dərəcədə Ençellər üstünlük təşkil edirdi. Taulanti və Labeati qəbiləsinin torpaqları çox güman ki, çayın yaxınlığında yerləşirdi.
Coğrafiyası
Çayın qollarının qovuşduğu yerdən mənsəbinə qədər uzunluğu 148(160) km-dir, lakin Struqa şəhəri yaxınlığından Ohrid gölündən axan və Makedoniya ərazisindən keçən Qara Drin çayını nəzərə alsaq, onda ümumi uzunluğu 281 km-dir.KosovonunPeç şəhərinin şimalından başlayan Ağ Drin mənbəyindən mənsəbinə qədər məsafəsi ölçüldükdə isə çayın ümumi uzunluğu 335 km-dir.
Albaniyanın şimalında çayın yatağında sadalanan su anbarları : Fierza (sahəsi 72 km², ölkənin ən böyüyü), Komani və Vau-i-Deyes (sahəsi 25 km²) inşa edilmişdir.
Əsas qolları Prokletie dağlarından (Şimali Alban Alpları) başlayan və Komani su anbarına axan Valbona və Şalya çaylarıdır.
Şkoder şəhəri yaxınlığındakı dənizkənarı düzənlikdə Drin iki qola ayrılır. Böyük Drin adlanan qısa (uzunluğu 15 km) və geniş olan əsas şimal qolu Rozafa qalasından aralıda, Şkoder gölündən axan Buna çayına tökülür. Cənub qolu ayrıca Leja şəhəri yaxınlığında Adriatik dənizinin Drin körfəzinə axır. Payız-qış daşqınları Şkoder şəhəri yaxınlığındakı alçaq ərazilərin su altında qalmasına səbəb olur.
1858-1859-cu illərin qışında güclü daşqın dövründə Drin çayının suyu daşaraq şimal-qərbə Şkoder gölünə doğru hərəkət etsə də, gölə çatmayır və yolda Buna çayı ilə birləşib, öz yatağı ilə hərəkət edir.
1950-ci ilə qədər Qyadri çayı Zadrimanı ("Drindən kənarda") keçərək Leja şəhərinin üstündəki Drin çayına tökülürdü. 1950-ci ildə Zadrima meliorasiya layihəsinin həyata keçirilməsi zamanı yeni bir kanal qazıldı və Qyadri Vau-i-Deyesin altından Drin çayına axmağa başlayır.
İqtisadiyyat
Drin çayının suları Albaniya iqtisadiyyatı üçün xüsusilə elektrik enerjisi istehsalı baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Çay üzərində tikilmiş su elektrik stansiyaları: Fierza SES, Komani SES, Vau-y-Deyes və Aşta 1, 2 SES ölkədəki elektrik enerjisinin böyük hissəsini istehsal edir. Ümumi quraşdırılmış güc 1400 MVt-dır. İlk üçlüyü Albaniya Enerji Korporasiyası (AEK) idarə edir. Skavica Su Elektrik Stansiyası isə Qara Drin çayı üzərində tikilir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- "Drin River Cascade" (ingilis). KESH. 2022-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-10.
- Papadaki, Christina & Dimitriou, Elias. River Flow Alterations Caused by Intense Anthropogenic Uses and Future Climate Variability Implications in the Balkans // Hydrology . 8(ingilis) (1). 2021. doi:10.3390/hydrology8010007.
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- "The natural wealth and legacy of the Drin River Basin: inspiring our collective actions" (PDF). act4drin.net (ingilis). səh. 7. 2023-01-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-17.
- "Drin River Basin The blue heart of the Balkans" (PDF). mio-ecsde.org (ingilis). səh. 4. 2023-01-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-17.
- . "Drini Delta". datazone.birdlife.org (ingilis). 2018-08-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-17.
- Wilkes, J. J., The Illyrians, Oxford, United Kingdom: Blackwell Publishing, 1995, səh. 99, ISBN , 2023-03-19 tarixində , İstifadə tarixi: 2023-04-17
- Shpuza, 2017. səh. 43
- "Fierza HPP" (ingilis). KESH. 2021-12-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-10.
- Силаев, Евгений Дмитриевич. Албания: экономико-географическая характеристика. Москва: Географгиз. Под ред. В. П. Тихомирова. 1953. 52.
- "Njihni Lezhën" (alban). Bashkia Lezhë. 2022-09-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-09-07.
Ədəbiyyat
- Mala Prosvetina Enciklopedija, Third edition (1985); Prosveta; ISBN
- Jovan Đ. Marković (1990): Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije; Svjetlost-Sarajevo; ISBN
- The origin of the Albanians: linguistically investigated. Academy of Sciences of Albania. 2006. ISBN . 20 November 2020 tarixində .
- Ancient Languages of the Balkans. Mouton. 1976. ISBN .
- Shpuza, Saimir. Dyczek, Piotr (redaktor). "Scodra and the Labeates. Cities, rural fortifications and territorial defense in the Hellenistic period". Novensia. Warszawa: Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej. 28. 2017: 41–64. ISBN . ISSN 0860-5777.
portalı |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Drin cayi alb Drini mak Drim yun Drinos Drilon Drilwn Albaniyanin simal hissesinde Kukes seheri yaxinliginda Ag ve Qara Drinin birlesmesinden emele gelen Albaniyanin en boyuk cayi Drin cayisq DriniDrin ve Banu cayiOlkeler AlbaniyaKosovoSimali MakedoniyaRegion Cenubi AvropaMenbeyi Ag ve Qara DrinMensebi Adriatik deniziUzunlugu 148 kmSu serfi 352 0 001 m sHovzesinin sahesi 12600 km Vikianbarda elaqeli mediafayllar Transserhed drenaj hovzesine Balkan yarimadasinin cenub serq hissesinde Albaniya Simali Makedoniya ve Kosovo erazileri daxildir Cay hovzesinin sahesi 12 6 min km 14 173 km orta su serfi ise 290 m s teskil edir Cayin iki qolu var ki biri Skoder seheri yaxinligindaki simal esas Skoder golunden axan Buna cayina digeri ise Leja seheri yaxinliginda birbasa Adriatik denizine axir Balkan yarimadasinda Avropa ve Asiyanin kesismesinde yerlesen cay hovzesinin muxtelif iqlimi ve topoqrafiyasi bu erazinin flora ve faunasinin genis spektrini formalasdirmisdir Bundan elave Avropanin en muhum biomuxteliflik qaynar noqtelerinden biri kimi de taninib Drin deltasi Beynelxalq BirdLife Konvensiyasina uygun olaraq teyinatina gore beynelxalq ehemiyyetli muhum qus erazisi kimi de tesnif edilir TarixiCayin qedim adi Drilon olub Cayin vadisinde bir nece Illiriya xalqi yasayirdi Yeqin ki bir noqtede ve mueyyen derecede Enceller ustunluk teskil edirdi Taulanti ve Labeati qebilesinin torpaqlari cox guman ki cayin yaxinliginda yerlesirdi CografiyasiAlbaniyanin simalinda Adriatik sahillerinde Drinin mensebi ve Drin korfezi Cayin qollarinin qovusdugu yerden mensebine qeder uzunlugu 148 160 km dir lakin Struqa seheri yaxinligindan Ohrid golunden axan ve Makedoniya erazisinden kecen Qara Drin cayini nezere alsaq onda umumi uzunlugu 281 km dir KosovonunPec seherinin simalindan baslayan Ag Drin menbeyinden mensebine qeder mesafesi olculdukde ise cayin umumi uzunlugu 335 km dir Albaniyanin simalinda cayin yataginda sadalanan su anbarlari Fierza sahesi 72 km olkenin en boyuyu Komani ve Vau i Deyes sahesi 25 km insa edilmisdir Esas qollari Prokletie daglarindan Simali Alban Alplari baslayan ve Komani su anbarina axan Valbona ve Salya caylaridir Skoder seheri yaxinligindaki denizkenari duzenlikde Drin iki qola ayrilir Boyuk Drin adlanan qisa uzunlugu 15 km ve genis olan esas simal qolu Rozafa qalasindan aralida Skoder golunden axan Buna cayina tokulur Cenub qolu ayrica Leja seheri yaxinliginda Adriatik denizinin Drin korfezine axir Payiz qis dasqinlari Skoder seheri yaxinligindaki alcaq erazilerin su altinda qalmasina sebeb olur 1858 1859 cu illerin qisinda guclu dasqin dovrunde Drin cayinin suyu dasaraq simal qerbe Skoder golune dogru hereket etse de gole catmayir ve yolda Buna cayi ile birlesib oz yatagi ile hereket edir 1950 ci ile qeder Qyadri cayi Zadrimani Drinden kenarda kecerek Leja seherinin ustundeki Drin cayina tokulurdu 1950 ci ilde Zadrima meliorasiya layihesinin heyata kecirilmesi zamani yeni bir kanal qazildi ve Qyadri Vau i Deyesin altindan Drin cayina axmaga baslayir IqtisadiyyatDrin cayinin sulari Albaniya iqtisadiyyati ucun xususile elektrik enerjisi istehsali baximindan boyuk ehemiyyet kesb edir Cay uzerinde tikilmis su elektrik stansiyalari Fierza SES Komani SES Vau y Deyes ve Asta 1 2 SES olkedeki elektrik enerjisinin boyuk hissesini istehsal edir Umumi qurasdirilmis guc 1400 MVt dir Ilk ucluyu Albaniya Enerji Korporasiyasi AEK idare edir Skavica Su Elektrik Stansiyasi ise Qara Drin cayi uzerinde tikilir Hemcinin baxAlbaniya cografiyasiIstinadlarDrim ili Drin Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Drin River Cascade ingilis KESH 2022 09 12 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 10 Papadaki Christina amp Dimitriou Elias River Flow Alterations Caused by Intense Anthropogenic Uses and Future Climate Variability Implications in the Balkans Hydrology 8 ingilis 1 2021 doi 10 3390 hydrology8010007 Drin cayi Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 The natural wealth and legacy of the Drin River Basin inspiring our collective actions PDF act4drin net ingilis seh 7 2023 01 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 04 17 Drin River Basin The blue heart of the Balkans PDF mio ecsde org ingilis seh 4 2023 01 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 04 17 Drini Delta datazone birdlife org ingilis 2018 08 25 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 17 Wilkes J J The Illyrians Oxford United Kingdom Blackwell Publishing 1995 seh 99 ISBN 0 631 19807 5 2023 03 19 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 17 Shpuza 2017 seh 43 Fierza HPP ingilis KESH 2021 12 05 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 10 Silaev Evgenij Dmitrievich Albaniya ekonomiko geograficheskaya harakteristika Moskva Geografgiz Pod red V P Tihomirova 1953 52 Njihni Lezhen alban Bashkia Lezhe 2022 09 07 tarixinde Istifade tarixi 2022 09 07 EdebiyyatMala Prosvetina Enciklopedija Third edition 1985 Prosveta ISBN 86 07 00001 2 Jovan Đ Markovic 1990 Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije Svjetlost Sarajevo ISBN 86 01 02651 6 The origin of the Albanians linguistically investigated Academy of Sciences of Albania 2006 ISBN 9789994381715 20 November 2020 tarixinde Ancient Languages of the Balkans Mouton 1976 ISBN 978 9027933058 Shpuza Saimir Dyczek Piotr redaktor Scodra and the Labeates Cities rural fortifications and territorial defense in the Hellenistic period Novensia Warszawa Osrodek Badan nad Antykiem Europy Poludniowo Wschodniej 28 2017 41 64 ISBN 978 83 946222 5 1 ISSN 0860 5777 Cografiya portali